ЛяличIисса бия Эльза

osto_1Ларгсса нюжмар кьини Миллатрал библиотекалуву хьунни Дагъусттаннал эстрадалул цалчинсса балайчитурал хьхьичIкьюкьлуву бивкIсса, кIира шинал хьхьичI, Москавлив апатI хьуну, нязаннивсса бивкIулул жуятува батIул бувсса Эльза Рамазановаясса киносуратрал презентация.

Эльзал аьпа халкьуннал дакIур­диву абад бансса даврил сиптачи хьуссар жула бусравсса МахIаммад Аьбдулхабиров.
Ванал чIарав авцIунни лакрал куяв, имам Шамиллул фондрал хъунама, СалтIиял шяравасса Оьмар ХIажиев. Ларгсса шинал Оьмар увкIссия Эльзал буттал шяравун Ххюлусмав кино ласласисса делегациялущалгу. Шиккува дакIнийн бутан, кино ласлай уссия сайки 20 шинай «Человек и закон» передачалул, муния мукьах 10 шинай «Служу России» передачалул операторну зий ивкIсса Мелик АхIмадов, цувагу къумукьри.
ХьхьичI кьини МахIаммад Аьбдулхабиров, Оьмар ХIажиев, Москавлия хасну презентациялийн бувкIсса Эльзал коллега ва гъансса дус Елена Басис, нину, душ ва мачча-гъанми лавгуна МахIачкъалаливсса хIатталлийн, Эльзал гьаттайн.
Эльзал гъан-маччами, дус-ихтивартал ва ванил балайрду ххирами бакъассагу, презентациялийн бувкIун бия цуппа къакIулну бухьурчагу, кIулминнал бусласимунива мунил инсаншиврул хIайран бувсса цаймигу.
Москавлив Эльза Рамазановал аьпалул мажлис бангу, яла муниясса киносурат ласунгу сиптачи хьу­сса МахIаммад Аьбдулхабировлухь ва ванал чIарав бавцIуминнахь, дакIнийн бутан бувкIминнахь барчаллагь увкуна ванил ссурахъу Каламадин Кьурбановлул.
Хъирив цалва ихтилатраву МахIаммад Аьбдулхабировлул увкуна:
— Чансса къахьунабавкьунни на яручу лакку душния киносурат ласун сиптачи шаврил махIаттал бувсса. На дагъусттанчура. Дагъусттанчу тIимур цIа яручу тIимунияр бюхттулссар. Да­гъусттан жунма буттахъая бутIурай бивссар цашиврий, уссушиврий. Миллатирттайх бачIларча, ппив хьунтIиссар.
Нязаннив Эльзал оьрму бяливчIун, ванил гъанцириннал оьрмулувугу хъякру дагьунни. Ттун га кIулссия ччянияцIава. Га Москавливсса дагъусттанлувтурал оьрмулувун пперх кусса цIуку кунма бувххуна. Цалчин ттун Эльза ккавкссия ссавнил рангиравусса, мюшсса цIурттал накьичращалсса гьухъуву чуврив ца мажлисрай ла­кку балай тIий. ХIакьинугу хьхьичI бавцIунма бур. Муксса бюхханну, махъру бувчIлай бакъанугу, буттал кIану дакIнийн багьанну балай тIий бия.
Москавлив га, архIалва дугу-дуклай, зий бия. Москавуллал культуралул институтгу къуртал бувну, цайми миллатирттал, хаснува индиянал балай учаврил, магьирлугъ лахьлай бия. На хIайранну икIайссияв ганил оьрму ххирашиврий, оьрмулувусса къуркъабацIурдахьхьун рай къабулун бюхъаврий. Цуппалу Москавлив бувкIун, чIарах ацIансса чув акъа унува, билаятрал хъуншагьрулий хIакин хIисаврайгу, балайчи хIисаврайгу бюхттулсса шачIанттуйн лавхъуна. Балайчитуралгу га цалва коллегашиврий кьамул байва, хIакинтуравугу хIурматрай бия.
Так балай тIий бивкIссания, эстрадалуву лахъсса кIану бугьан­ссия. Гихунмайгу лакрал миллат, дагъусттаннал цIа цукссагу ларай данссия. Цайми билаятирттай Аьрасатгу бюхттулсса даражалий ккаккан банссия. Амма ганил дакIнил ларсъсса цамургу даву дия. Балай учаврийну ччатI ляхълахъисса инсан бакъая Эльза. Даингу гьуртту шайва Москавлив дуллалисса дагъусттанлувтурал мероприятиярттай. ТачIав фоног­рамма ишла дурну, балай тIийгу къаккавкссар.
Жува манкъуртътурайн кIура баллалисса, мяърипат яларай дагьлагьисса чIумал, дакIнил марцIшивугу, узданшивугу, миллат­рал яхI-намусгу ябув­сса инсантал жунма хъамабитан къабучIиссар цукунчIав. Ттул дакIниву Эльза мудангу личIантIиссар бюхттулсса личностьну, — увкуна ванал.
Хъирив ххал дурна киносурат­рал диск. Дискрай Эльза цуппанияр, ганиясса дакIнийн бичавуртту чIяруя. Ларгсса шинал Москавлив Миллатирттал къатлуву хьусса аьпалул вечарданий Эльза хъинсса мукъуйну дакIнийн бутлай бия ванил ххаллилсса дустал Игорь Наджиев, Иван Ильичев, Галина Невада ва Лариса Макарская. Увкуна ганин хас бувсса балайрду. Эльза цуппамур бувагу цал пар увкуна, мугу индиянал балай тIий. Лакку балайгу бувагу цал итабавкьуна. Эльзал суратру ккаккан дуллалисса лахIзардащал тIутIи бувну бия Хулио Иглесиаслул балайрду.
Искусствовед Гулизар АхIма­довал, Мариян Чалабовал увкумур тикрал бан, Эльза дакIнийн бутлатисса мажлисрайн бувкIми цинявппа бия га цуппа балай тIисса лахIзарду ккаккансса, ми бакъахьурчагу хIатта чIувагу баянсса ниятрай бувкIсса.
Оьмар ХIажиевлул цалвамур ихтилатраву кIицI лавгуна ларгсса шинал аьпалул вечерданий ва шяравучутурал бувсмур бакъасса, цачIара цамур материал къадиркIшиву, гихуннай диялсса киносурат дан дакIний бушиву.
Дагъусттаннал радиолий зузисса Бика ХIусайновал бакIрайн лавсунни киносурат лащу-щаллу дан радиолул фонотекалий мунил балайрду лякъин.
Эльзал цIа абад дан чялиш бувкминнахь, га дакIнийн бутан бувкIминнахь барчаллагь увкуна ниттил Сарижатлул.
Ттун ттунма Эльза цалвагу къаккавкссия. Амма ттун га цуппа дунияллия лавгун махъ кIулминнал бусласимунил муксса ххира хьун бунни, ганил бивкIугу хъинну бювххунни.
Ларгсса шинал нагу лавгссияв киносурат ласласисса делегациялущал Ххюлусмав. Шяравучутал зукьлай бия Эльзан апатI хьусса чIумал га бивкIулул ххяппуща зеххин цащава бюхъайсса хIарачат бувсса, ххассал бан къавхьуну махъгу, ганил цIа абад дансса давуртту дуллалисса МахIаммад Аьбдулхабировлуха ва ганал чIарав бацIлацIиминнаха. Мачча-гъанминналгу, гьалмахтуралгу, шяравучутуралгу дакIурдиву Эльза ливчIун бур ляличIисса, щихачIав къалавхьхьусса, хъинну нажагьсса адав-ламусрал инсанну — чаннасса, аьчухсса, инсаннан цIимилул ка тIитIин хьхьичIунсса, балаллул чIарах буккан къашай­сса.
— На ва бугьарасса оьрмулий ттининнин цалвагу къабувкIсса нигьачIисса хавардайну зума-ккарччулун багьсса Дагъусттаннайн бучIайссияв, агарда Эльза ттунма хъинну аьзизсса инсан къабивкIссания. 17 шинъя жу архIал РЖД-лул поликлиникалий зий. Лажин-цIа кIулми бакъассагу, Эльзал цIа дургьуну бувкIминналгу аьдад къадикIайва. Эльза дунияллия лагаврия мунил гъан-маччацириннацIун махIрум хьуссар мунил коллегахъулгу, къашайшалтгу, лавгссар жул дакIурдиягу парча бувцун, — хъювусул буклай бур Елена Басис.
Дагъусттаннал кьатIув увкма кIира-шанна шиннарагу чIарах дукканнин миллатрал багьу-бизулиягу, аьдатирттаягу ят бувцун лякъай. ЧIявусса миллатир­ттал культурагу, багьу-бизугу хIала бувхсса билаятрал тахшагьрулий ялапар хъанай кьуниясса шинну хьурчагу, Эльза цила мархрая якъа­бувцушиврий мукIру хьунтIиссар ванил душ Белла цал бухьурчагу ккавкма. Янна лаххаву, ичIаллил кушу, хъунаначIансса хIурмат – цимурца зунттал зумуну.
— Союзгу лирну, билаятрай яла ччанавккусса шиннардий цуппалу Москавлив лавгун, гъурбатрай бухьурчагу, жу цимурцаннул лащу-щаллу бувссару. Ссаяргу ниттил ттун ирсирай кьабивтунни цила ххаллилсса дустал, аьркинний чIарав бацIан хIадурсса, — тIий бур ва.
Хъунасса чичу Толстойл му­къурттийну учин: «Инсан дунияллия лагайхту, личIайссар так цIа. Оьмур цIа кьаритан ччинаща шай­ссар, хъинмур цIа кьаритан инсан икIан аьркинссар цана цува куна цинявппа ххирасса, инсаншиврух ччаву дусса».
Эльзалгу цияра мукьах кьадиртунни мукунсса цIа.