Къирият думинналли ватан ядантIисса

fs_10Багьандаран къаучайхьун­ссар «Оьрмулуву виричушиву дуван бучIисса кIанттурду чIявусса бикIайссар» куну. Ялагу учай, «Ххуйсса даву чIун ларгун махъри янилун дагьай­сса» куну. Оьрмулул дуламантту чIярур, кIицI буллалисса му­къурттивугу духьунссар цинна лархьхьусса хIисавгу.
СССР ппив хьуну махъ, Ккуллал райондалийсса жямат­рал оьрму цахъис хIаллай гава бущилий найгу бивкIун, хъирив ххярклийн багьунни. Ва уттисса чIунгу, хIухчу хъирив акъасса, яттил ттурзан ппив шайний кунмасса ишираха лахьлахьисса чIумул нетIа дур.

ХIажимурад ХIусайнов
Амма на ялув кIицI бувсса куццуй, жула дянив, ца-ца бухьурчагу, ватандалул буруккинттарайсса яхIлувтал бусса чIумал, ттун бувчIлан бикIай жулва ишру мукссава къумасса кьакьардавун багьан къабитантIишивугу. На укунсса пикрилучIан увцунав Ккуллал райондалийсса 2-мур ЦIувкIуллал шяравусса, уттизаманнул хIаллихшиннардугу хIасул дурсса, гъаттарал пирмалийн лавгун, гиккусса зузалтрал давуртту ттулва яруннан ххал шайхту. Нава ххари шаврил, гьавасрал лавсун, ссаяту буслай айишинссарив къакIулну, гьанавиххигума хьунав на.
fs_11Ялагу ттун пикри хьуна кIицI дуван багьлай бушиву, вай жула давурттив дакъа ливчIсса шяраваллаву­сса инсантуран зунсса кIантту хIасул буван дакIнин багьсса, 2-мур ЦIувкIуллал шяраватусса МахIарамов Аьбдулмажидлул цIа. Ва яхIлувчунал дурсса давурттайн тIий бур инвестициялул проект тIийгу. Ттуннарив, ванал дурсса ва дуллалисса давурттал лагрулух урувгсса чIумал, гьич вай давуртту хайр ласунна тIий дурсса дакъаяча, чирилун дурсса давурттуну чIалай дия. Ва затгу на хIисав буллай ура жула зунттал шяраваллаву хъуни хьусса жагьилтуран, дакIния къалавгун бушиву цала оьрчIний хъинну чIявуссагу, захIматссагу кушурду нитти-буттахъал каруннах буллай бивкIсса чIуннугу. Мунияту цанна оьрчIний ккаклай диркIсса, буттал шяраваллил инсантурал чурххардийн багьлай бивкIсса гужру чанссавагу бигьа бувансса кьяйдалий дурсса давуртту дия пирмалий.
КъакIулнангу кIул хьуншиврул, бусан ччива ТIаннул ЦIувкIуллал шяравалу душиву тIабиаьтрал чулуха гьарта-гьарзасса вацIри лагма бу­сса Ваччиял ва СумбатIуллал чулийсса зунттурдал махъсса ца даралуву. Ва шяравунсса ххуллугу бия Лакрал райондалийсса Щардал шяравалличIату кьиблалул чулухунмай нанисса ххуллул кIивагу чуллал тия-шия нанисса зунттурдал дяних­сса ххуллийх лавгун.ТIаннул ЦIувкIуллал шяравун бияннин хьхьичI хьунадакьлай дия ЦIущардал шяравалугу. Шяраваллил администрациялул хъунама Мусаев Рамазаннул бувсуна ттухь мукунма Ваччату цалла шяравун душиву 25 километра. Ванийн бувну, ххуллу цахъисвагу кутIа бувансса пикрилий, СумбатIуллал шяравалличIату бусса бия ши­ккун ххуллу буллайгу. Бувсуна мукунма ттухь Рамазаннул бахьтта лагайсса Ваччиял къинттуллухун буккайсса ххуллугу бушиву. Ва ххуллийхгу утти машинартту чIявусса чIумал, рахли-махли, ца-ца инсан гьарча акъа, цучIав къалагайшиву.
Бувсуна ттухь Рамазаннул МахIарамов Аьбдулмажид ушиву цала шяравасса, Москавлив зузисса ва яхъанахъисса ишбажаранчи. Цала шяравусса инсантуран давурттив хьувча тIий, 1000 гектар арендалий ларсун дурунни тIива ва пирма. Пирма цурдагу, шивусса оьллу, бярчру бусса кIантту механизировать бувсса дия. Учиннуча, гъаттаран бичайсса ххулув бия анжагъ каруннах тIулунттувун бичлай. Хъут марцI дуваву, гай пирмалува дуккан дуваву, кьатIатугу парабакIуйн дичаву транспортрал, трактордал дуллай дия. Цалсса оьллу ттизавумур каруннахсса, жула бавахъал ттизайсса, кьяйдалий дия. Амма цакьнира дурсса пирмалул чIарав дуллай бия цамур, сайки 500 ттизай оьл ябуллансса, цинярда давурттив механизировать дурсса пирма. Оьллу ттизаву, гай ттирзусса накI пюрундалул турбардавух нани дуваву, цирдагу тIайланна нис дувайсса чIараввасса заводравун. ХIасил ва пирма, хIакьину шикку пирмалул бригадирну зузисса Камилов Тта­ттал бусаврийн бувну, ссуттихуннайннин гъаттара бакьинсса куццуй хIадурну дикIантIиссар тIива. Ваналва бувсуна ттухь пирмалий бушиву 80 ттизайсса оьл, 40 чIаваоьл. Бярчругу бусса бия 50. Январьданий гьашину бувну бия 10 бярчгу.
Бувсуна ттухь Камилов Тта­ттал шикку зузисса зузалтраяту.
— Давуртту дурну, шикку гъаттара ябуллангу, вайннуха къуллугъ буллангу бивкIссар 2010-ку шинал. Жул ялув уссар, шиккун аьркинмургу дузал дуллалисса, бухгалтериялулми давурттивгу нани дурсса, Рамазанов АмирхIамза тIисса каялувчи. Шикку жучIа, гъаттарал пирма дакъагу, ттуршунния ливчусса найрдугу бур, мукунма нис дувайсса заводгу. Яла, ттизай оьллу чIяву шайхту, пикри бур, нис дакъагу, шиккура, заводрай цаймигу накIлия дувайсса сурсатру дулланссагу. ЦIана ттизайсса оьллал дянивну шинал мутталий дулайхьунссар 1500 литIра накIлил. Гьай-гьай, цIанасса жучIасса оьллу жула зунттал жинсирал оьллу бушиврийн бувну, чансса дакъа накI дуллалисса бакъар. Ванийн бувну, цайми оьллу машан лавсун, жинс ххуй дувансса пикригу бур. ХIакьинусса кьини каялувчигу, навагу акъа, ялагу бур шикку зий ряхва доярка, шама хIухчу, ца гъаттаран за дичайсса ва гайннул лувалу марцI дувайсса зузала. Ур мукуна трактордай зузисса ца механизаторгу. Нис дувай заводрайгу уссар ца инсан, мукуна ца инсан найрдалсса буллалиссагу. Гъаттарал хIакиннал давурттивгу цалла АмирхIамзал дувайссар. Шикку зузисса инсантал яхъанансса кIира зивулийсса, гъилишивугу дусса къатри бур, шагьрулийминнаяргу хъис къаялавайсса. КIай къатри гъили бувангу, дукра дувангу, оьллачIан нанисса щин гъили дувангу, щинавун бучIансса щин гъили дувангу, жу ишла бувайссар арулла тонна лагайсса, газрал бувцIусса кьали. ЧIарав дуллалисса пирмалул къатри дузал шайхту, шикку зузисса инсантурал сияхI дикIан тIий дур ххюцIалунниха лирчусса.
На, Ттаттал вай махъру учайх­ту, цIувххуссия шяраваллил администратор Мусаев Рамазаннухь: «Цими инсан ур хIакьину зул шяраву яхъанай?» — куну.
— ЦIана жул шяраву яхъанай ур мукьттуршунния ливчусса инсантал.
Ттаттал кIицI бувсса кьяйдалий, пирма дузал дувайхту сайки циняв шяравусса давурттив да­къасса жагьилтуран хьун тIий дур давурттив. ХIакьину мукунсса жагьилтал бур ххюцIалунничIан бивсса.
Бувсуна ттухь мукунма Тта­ттал гъаттаран аьркинсса хъала лазунигу цалла дувайшиву. Зун­ттавусса тIабиаьтрал иширттайн бувну, октябрь зурул ахирданий зана бикIайсса бия гъаттара тIулунттуйн. Му тIулунттуйсса чIунгу май зурул дайдихьулийннин дикIайссар тIива. Бур тIива ванал мукунма шанма хIухчил ккаччигу. Ххал дурссия нагу, гъаттара ппалав увххун, гивусса тагьар. Дузалсса бия кипирдая бувсса ххалабакIурдугу. Буллай бия шикку тракторду, бургъи-гъаралу къадикIаншиврул, дакьайсса гаражру ва дакьин дувайсса мастерскойрдугу. ХIасил, ттун вай цинявгу шикку дурсса ва дуллалисса давурттив ххал шайхту, ца-цассагу жула къириятрал заллусса арамтурал зунттавусса шяраваллу дирчIан къадиртун, ватан яданшиву аьлтта чIалан бивкIуна. ЦIуллу аннав миннавасса, Аьбдулмажидгу!