Бургъил витамин

[dropcap]М[/dropcap]ахъсса ппурттуву чIявуну баяй Д витаминдалиясса ихтилатру, циягу хъар шайсса хъуна­сса инсаннал ттурчIардил кьянкьашиву, цIуллу-сагъшивруцIун бавхIусса цайми-цаймигу агьам­сса кIанттурду.

ТтаркI-базу хъуни хьуну нанисса мюрщи оьрчIангу, рахитгу къахьуншиврул, чIярусса цаймигу къашайшивурттая буру­ччиншиврул, чара бакъа аьркинну бур Д витамин.
Д витаминдалул хъунма­сса кIану бугьлай бур инсаннал цIуллу-сагъшиву дуруччавриву, му ци оьрмулул унугу. Витамин Д цал архIал ккаллийссар витаминдалунгу, гормондалунгу.


***
Инсаннал цIакьсса цIу­ллушиврун ца хьхьу-кьини аьркинссаксса Д витаминдалул кьарал щаллу хьуншиврул, кьинилун 4 ва дачIи кило нисирал, 2 кило лосось-балугърал ягу 20 аьнакIул ккунук букан аьркинни. Ца кьини инсаннан чара бакъа аьркинну бур ва витаминдалул 800 МЕ, ца ккунукраву тIурча, бусса бур бувагу 41 МЕ. Мунияту тIабиаьтран цинмава ччан бивкIхьунссар инсаннал ва витамин бургъия ласлай.

***
Гъи – яла хъинмур чIун дур чурх Д витаминдалул буччин бувансса, му витаминдалул луртан дувансса. Амма, хъамамабитари алхимик, хIакин, философ Парацельслул увкусса махъру: «Цимурца загьрур, цимурца даруври – ми кувнния кув личIи дувай­ссагу дозалулли», — тIисса. Мукун, бургъил тIинтту диял къахъанахъаврия кунна, ми чIяру шавриягу инсаннал чурххан хъунмасса зарал биян бю­хъайшивугу дакIнийну, гъинтнил бургъия шайссаксса хайр ласун аьркинну бур.

***
Дурсса хъиривлаявурттайн бувну, дунияллийсса инсантурал 80 процентран биял къахъанай бусса бур витамин Д. Ва витамин хъанахъиссар инсаннал цIакьсса цIуллу-сагъшиврунгу, ххуйну зузисса психикалун ва дакIнил ххуй-хъинсса хIалданун чара бакъа аьркинсса нажагьсса затирттавасса цану.

***
Бургъилу дурсса 30 минутIрал дянив инсаннал организмалуву шайсса бур 227 аьнакIул ккунук бувкуссаксса лагрулул витамин Д.

***
Витамин Д биял къахъана­хъийни бунияласса азарду су­кку хьун бюхъайссар, хIатта ­оьсса дурухлурдугума. Амма оьсса дурухлурду хьунсса нигьачIаву инсан хъунмасса хIаллай бургъилу ушивриягу дур. Мунияту хIакинтал тавакъю буллай бикIай инсантурахь, бургъилу хъунма хIаллай къабацIаван, кьатIув буккайни, бургъия буруччинсса крем дуккаван, бургъия буруччинсса яннарду лахлан ва бюхъавай ххютулу бацIаван. Мукун, инсантал оьр­мулун хъуннасса агьамшиву дусса витаминдалуцIа хъанай бур. Мунияту, къабигьасса иш бур ва витаминдалул организм щаллу даву.
Витамин Д биял къашаврийну ягу бургъилу хъиннува хъунмасса хIаллай бацIаврийну зулла цIуллу-сагъшиврун зарал къахьунну кьамул дуллалира «бургъил ваннарду».

***
Витамин Д ххал буван хасъсса анализ дуллуну, кIул бувара му зучIава биялну бусса-бакъасса.
ЛичIлулну вичIи дишара зулла цIуллу-сагъшиврух, зулла организмалух – му витамин биял къахъанахъаврил лишанну цагу-кIирагу дакъар: сси бизлазаву, гьалак уклакаву, депре­ссия, цимурца хъамабитлатаву, къин­тта гьухъа битлатаву, кIиз кьатI хъанахъаву, шану къабиллалаву, бювчIунбишавусса къювурду, ттаркIру кIюла дуккаву ва гъагълагъаву.

***
ЦIуллу-сагъшиву дуруччаврил Щаллагу дунияллул организациялул тIимунийн бувну, инсаннан гъинттул гьарца кьини бургъилу 5-15 минутIрай ацIаван аьркинссар, чурххан аьркин­ссаксса витамин Д щаллу хьуншиврул. Бургъилу щалва чурх аьч бувансса шартIру дакъаний, гьассар лажин ва кару тIиртIуну душавугу.

***
Инсаннал бурчу цуксса чаннасса бурив, муксса ччяни щаллу хъанахъиссар му Д витаминдалул, бурчу цIанссаксса – хIурхIа ва чанну. Бургъил хъинну ччу­ччин бувсса бурчуву къащаллу хъанахъиссар Д витамин, мунияту гъинттул чIумал гужсса «загар» ххираминнан ттаркIру хьхьара шавриясса, витамин Д биял къашавриясса нигь хъуннассар.

* * *
Гъинттул инсаннал чурххаву салкьи хьусса витамин Д ссуттил-кIинттулгу, баргъ чансса чIумал, шинал лахъишиврий, аьркин хьуний чурххал цилва аьркинссаксса харж буллалиссар.

* * *
Канакияра хьхьирил балугъ (треска, семга, лосось, форель ва м.ц.), ккунукру, нис, лагаву, барт, гъаттарал ттиликI, гъаттарал дикI (аьгъусса), ттуккулнисру, накьлил уртту (петрушка), хIачIлачIияра тартнакI ва цаймигу кьурчIитIинсса накIлил сурсатру.

* * *
ЧIявуминнан ххай бикIай, баргъ ттуруллахьхьун лавгсса дарщусса кьинирдай бурчу ччукъаччайсса. Амма ттуруллавухгума бургъил тIинттал гуж биллалиссар жучIанма. Бургъил тIинттал гуж хIатта 1 метралул куртIшиврий щинавунгума буххайсса бур.

* * *
Баргънияр солярий ххираминнан хъамабитан къааьркинссар: бургъилу гьан дурсса 2 ссят солярийлуву гьан дурсса 10 минутIращал цалий дацIайссар. Инсаннал цIуллу-сагъшиврун солярийлуясса нигьачIаву хъуннассар, хайр-мюнпат чIивиссар.

* * *
ЦIанасса заманнай апттикIирттал чIамурду кIу дурну дур цимурцаннул – миннувух биодобавкарттал ва дарурттал журалий бахлахисса Д витаминдалулгу. Ва дарув бакъархха, витамин бурхха тIий, муния зарал къахьунссар тIисса пикрилий, къачансса инсантал хьунабакьай цалва цивппа хъин буллалисса. Амма хъамамабитари витамин Д биял къашаврийну кунма, му чIяву шаврийнугу инсаннал цIуллу-сагъшиврун хъунмасса зарал биян бюхъайшиву. Мунияту, витамин биял хъанахъишиву-къахъанахъишиву кIул бавугу, муния гихунмайми шаттирдугу ласласияра хIакиннал ургаврилу.

Дукралуву витамин Д ххишалану личIаншиврул

Цукунсса бухьурчагу витаминну, кIулсса зат бур, кIирисса щинаву ягу шахьлахьийни ми чан шайшиву ягу бувагу къаличIайшиву. Мукунма Д витамингу.
— ДикI, ттиликI, балугъ, бюхъавай, микIлачIун къадурна, най дунара ишла дурну хъинссар дукралувун.
— Балугъраву, гъаттарал ягу балугърал ттиликIраву витамин ххишалану личIаншиврул, ми, агарда морозильникрава дуккан дурхьурча, чан-чанну тIий дассан дуллан аьркинссар.
— Дарссуну махъгу, миннуя дукра най дунура дурну хъинссар.
— КъабучIиссар дассан дурсса сурсатру кIилчингу микIлачIун дуллан.
— ДикI ва балугъ бассаншиврул, щинаву бивхьуну къахъинссар.
— Миннуясса дукрагу, бюхълай бухьурча, ссихIирай дурну хъинссар.
— Духовкалуву даймур фольгалуву ягу «каххураву» дурну хъинссар.
— Дукра дуван ишла дулаллимур, дикI дикIу, цайми сурсатру дикIу, щаран диркIсса щинавун дирчуну хъинссар.
— Дурсса дукра чIяруссалийла гъили дуллай къахъинссар.

ХIадур бувссар Бадрижамал Аьлиевал