Юсуп МахIаммадов: «Заннайнгу – таваккул, зулвагу – хIарачат»

[dropcap]Л[/dropcap]ахъи дакъасса чIумул дянив кIулвагу бакъасса бала ялун лив­ккунни щала дунияллул. Бивщунни мунил щатIи Аьрасатнайхгу. КьатIув къабуккансса къадагъа дирхьуну, дарцIунни сайки щала производство, чIиримур ва дянивмур бизнес.

Агьалинаву гьаз хьунни авара. Цукун итххяххантIиссару жува ва кризисраща, хаснува укунмагу маэшат лагьсса жула зунттал районну? ХIасул хьу­сса му тагьардануцIунгу, хIакьинусса багьу-бизулуцIунгу бавхIусса ихтилат хьунни райондалул бакIчинал ва жул дянив.


— Юсуп ХIамидович, цукунсса дур Лакрал райондалий хIакьинусса тагьар?

-Республикалул БакIчи Владимир Аьбдуаьлиевичлул, Дагъусттан ялун нанисса нигьачIаврия буруччиншиврул, ласласисса кьянкьасса ххуллурдайн чул бивщуну, жугу жула райондалий дуручлай буру ми тIалавшиннарду.
Кьини дуркни, буттал кIану цумацагу чувнан къалану бацIлацIиссар. Шийнмай наними кьамул бангу, кумаг бангу жу хIадурну буссару. Цаппарасса щархъавун бувкIунни биялсса инсантал: Ххюлусмав – 56 хъунасса, 18 оьрчI; КIундив – 43 хъунасса, 13 оьрчI; ЧIарав – 63 хъунасса, 18 оьрчI. Шяраваллавух занай, полицанал зузалт бувчIин буллай буссар мугъаятшиврул затру. Администрациялул, ттучаннал лагма-ялттусса кIанттурдал дезинфекция дуллай буссар. Мукунма кIива машина буссар занай ххуллурдал дезинфекция дуллай. Шяраваллал бакIчитал буржлув бувну буссар ттучаннай дукия чан хьун къаритан. Райондалийн дукия дучIан дуллансса инсан ­уссар ккаккан увну, гьарца щархъавунгу диян дуллалиссар.

[dropcap]Р[/dropcap]айондалул агьали социальнайну буруччаврил центрданул гьанулий волонтертал буссар зий, щархъавун бугьарасса инсантуран дуки-хIачIиялийнусса ва дарурттайнусса кумагру биян буллай. Райондалул администрациялул ва культуралул зузалтрал дурурххуссар бугьараминнан­сса маскарду. Гьарца шяравусса ФАП-ращал дахIаву дуну буссару, бугьарасса инсантал аякьалулун лавсун буссар.
Жу жущава шаймур буллай буру, агьалинангу, баччиба­къулшиву къадурну, мюхчанну бикIан багьлай бур, чара ба­къасса мюхтажшин дакъа кьатIу-шав къабуккан.

Газ буцаврил ялув зий буссар. Проектрал давуртту хIадур дурну, экспертизалийн дулун кка­ккан дурну дуссар. Вай гьантрай ялугьлай буру мунил хIасиллах. ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал лавгсса сессиялийгу му суалданул ялув ххал бигьавуртту хьуссия. Дайдишрурду хьун къааьркинссар, на му суалданул ялув хьунаавкьура финансирттал министр Юнус Садуевлущалгу. Экспертизалул давуртту дан­сса арцу чIал къархьуну дучIантIий дур.


[dropcap]К[/dropcap]ьюлтI къабанна, Калининградрая хъатIуйн увкIсса ца гьалмахчу шяравучунащал ЧIарав увкIун ур, дугьарасса цалла хъунна-бава ккаккан. Ва тихунай лавгукун, температура гьаз хьуну, чурххал хIал баххана хьувкун, оьвкуну бур цайра коронавирусрал цIуцIаву ялун лирчукун. Барчаллагь хьуннав цан, му иш кьюлтI къабувсса. Муссят шяравалугу вив ларсун, дан аьркинсса дезинфекциялул давур­ттугу дурну, га увххун ивкIсса кIива къушгу цIакь бувну, фельдшер занай буссар кьинилун кIийлва гайннал температура дуцин. Райондалул азарханалул хъунама хIакин АьбдурахIин Дибиров цувагу лавгссар ялтту уккан, дан аьркинсса дезинфекциялул давуртту дурссар. Гьарца кьини навагу оьвчай­ссар фельдшерначIан, гай кулпатир­ттал тагьардания цIуххин. АцIния мукьва гьан­тлул мутталий дусса дур му азар ялун личайсса, тти ца-кIива гьантта ливчIун бур, уттинин гьарзат саргъунну дур. Аллагьнайн таваккул бутанну, вай кIива гьантлул дянивгу цичIав даххана къахьун­ссар тIий.

Ттул хъунмасса тавакъюри агьалинахь, халкь бавтIсса кIанттурдайн къазанан. БивкIу-буккулийнсса ххуллурду чан бан. Ттун бувчIлай бур, оьрмулул увччуну ахиратравун наниманахгу цила дагьайсса ­аьдат дан ччай бухьунссар инсантуран. Амма ва зурул дянив ми аьдат­ругу къадурнура ритарча, къа­хъиннив? Хъинни. Шиккува ттун ччива ялтту бучIира учин Ккулув мукьцIал буван нанисса машинартту зана баврихлу. Цуксса ламуснугу, мукун кьянкьасса ххуллу къаласурча, тагьар янила дуккантIий дур.

[dropcap]Л[/dropcap]аласун захIматсса тагьар дур щала дунияллий, соцсетирдаву, агьалинавун леххаву, ццах бутлатисса къалпсса информациярттугу чIявусса бур, ай, инсантурай чипру лачIлантIиссар, заралсса вакцина буллантIиссар тIий. Дугьан кIюй дакъасса хавардал зула ня канаки къадуллай, ичIурагу данмур чан къашайхха жула, ка хъирив къалаллалисса, ссахух-бунугу лагияра. ХIасил, Заннайнгу таваккул бувтун, зувагу хIарачат буллали.

-Къутаннайсса шяраваллал агьали укунмагу шикаятрай бикIайва Бабаюртуллал азарханалийн кьамул буллай бакъару цив тIий. Утти хъиннува хажалатрай бур, агарда инфекция ппив хъанай дачирча, цал цир буллантIисса тIий.

— Кьамул буллан аьркин­ссар. На республикалул цIуллу-сагъшиву дуруччаврил министр­нащал хьунаавкьуссияв мунил хIакъираву. Ганал ттул хьхьичI ихтилат бувссар Бабаюрту­ллал райондалул хъунама хIакин­нащал. Страховой полис дусса инсан Аьрасатнал ччимур региондалий кьамул ан буржлув­ссар. Къакьамул аву – му преступленияр, уголовнайсса дело сукку дан багьлагьисса. Агарда мукун кьамул къабуллалисса иш бухьурча, ттуйн оьвчара, ягу гьан дара сигнал министерствалул сайтрайн.

— ЗахIматшивру­вун­магу къабагьантIиссарив карантиндалул шартIир­даву цала ризкьи зун­ттавунмай бичин? Му бакъассагу, гъан хьуну дур интту хъуру дугьаврил чIун. Миннун къуркъабацIурду къа­хъанантIиссарив?

-Коронавирусрал инфекциялущал талатиссаксса мутталий республикалулгу, щала билаятралгу экономика хъинну яларай дагьан най дур. Мунийн бувну Республикалул БакIчинал баян бунни интту хъуру дугьаврил, мелиорациялул давур­тту дацIан къаритан. Шяраваллил хозяйствалул зузалтран дулунтIиссар хасъсса пропускру, миннал чурххал тагьаргу ххал дуллантIиссар давурттайн букланнин.

[dropcap]Ш[/dropcap]яраваллил хозяйствалул инттусса давурттал ялув ихтилат хьуссар шяраваллил хозяйствалул министрнал хъиривчу Абумуслим Абумуслимовлущал. ДР-лул ХIукуматрайн буккан ччай буру оьвчаврищал, ризкьи зунттавунмай бичин­сса транспортрал кумаг бувара тIий. Къутаннайсса аьрщи укуннагу шацI хьуну дур, му тагьарданий ризкьи гилува битансса чарагу бакъассар. Интту хъуру дугьансса, хъацIурдищал талан­сса кумагран бюджетный кредит­ру итадакьияра тIисса лабизавугу дан ччай буру. Ми кредит­ру ласун бюхъанссия Гъумукра, «Россельхозбанкрал» филиалданийхчил.

-Вайксса шиннардий чулийн къабуклайгу бивкIун, ахиргу бартлаган гъан хьусса лакрал агьалинал умуд – газ буцаву утти ссуссукьурагу къахьунтIиссарив?

— Газ буцаврил ялув зий бу­ссар. Проектрал давуртту хIадур дурну, экспертизалийн дулун кка­ккан дурну дуссар. Вай гьантрай ялугьлай буру мунил хIасиллах. ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал лавгсса сессиялийгу му суалданул ялув ххал бигьавуртту хьу­ссия. Дайдишрурду хьун къааьркинссар, на му суалданул ялув хьунаавкьура финансирттал министр Юнус Садуевлущалгу. (Жущал ихтилатрай унува, Юсуп МахIаммадовлул оьвкунни финансирттал министр­нал хъиривчу Руслан Аьлиевлуйн. Ганал бувсунни экспертизалул давуртту дансса арцу чIал къархьуну дучIантIишиву – З.Т).

— Мува буруккин бур цIуну буллалисса школалул ялувгу. ЧIалачIисса сававрттайн бувну, махъунмагу кьабагьантIиссарив му?

[dropcap]Ш[/dropcap]кола ккаккан бувсса ку­ццуй къуртал бантIиссар гьашину. Дуккаврил шин къуртал хьуннин тIитIинсса пикри бу­ссия. Дуккаврил министр Уммупазил Оьмаровал хIукму бунни цIусса дуккаврил шинаву тIитIин.
Му бакъассагу, гьашину райондалий буллай байбишин кка­ккан бувну буссия шагьрулул даражалийсса типовой детсад, 120 оьрчIансса. Экономикалун ссу­ссукьушиву къахьурча, мугу буллай байбишинтIиссар. Детсад бан ккаккан бувну буссар цIусса школа, азархана бусса кIанттай. КIива школа (ГьунчIукьатIрал ва КIундиннал) багьссар «100 школа» тIисса проектрайн, капитальнайну ремонт дан.
Шиккува кIицI бан, экспертизалийн дуллуну дуссар кIива цIусса ххуллу бансса проектгу: ца ТтурчIайнна-зунттуйх – БахIикIлав, ГъунчIукьатIув, КIямашав ва Гьумукун, цагу – Маччайннал махIлалул щархъавун. Гьашину куннасса щинал кьянатшиву къадикIантIиссар, вай ххуллурду байхту.

-Бурив цичIав жун, цIу­ххин хъамабивтун, винма учин-бусан ччисса?

— Вана цIана ккалай ура вотсаправу, районнал бакIчитурал группалуву. ЦIумадиял райондалиясса ишбажаранчи МахIаммад Бечедовлул миллион ва бачIи къурушрал буллуну бур ятин­сса оьрчIру хъуни буллали­сса кулпатирттан кумагран. Му ба­къассагу, цала шяраваллин (Хуштада) кумагран тIайла бувккун бур иникьаллул ва качарданул шантту-шанттуршва дарваг. Ччива жула райондалиятугу уккар­ча цала шяраваллин, улу, бикIувча ца махIлалун ягу цала тухумран, кумаг бан­сса кашилул заллу. Жугу райондалул чулуха мунахь барчаллагь учивияв
.
-Барчаллагь хъунмасса, Юсуп ХIамидович! Баларду чIарах бувккун лякъиннав цинявнналвагу.

Ихтилат бувссар
Зулайхат Тахакьаевал