Лахъирдал Ссунгъур дакIнийн утлай

Ссунгъур Акаев

1970-ку шинал, аспирантуралувусса дуккаврил чIун къуртал хьуну махъ, на тIайла увккунав хъунма сотрудникну Ореллай­сса найрдал опытру бай станциялийн.

Ореллай квартирагу буллуна ттун. Къатлул кIулли дулуннин ца-кIива гьантта хьуна гостиницалий ялапар хъанай.
Ца алхIаткьини ттухьва нава увкуссия, ва шагьрулий лаккучу акъа къаикIантIиссар куну. Мугу ххал уллан пикри хьуна базаллуву.
Базаллувун увххун нани­сса кIанттай бия конькив ­уссай рищайсса дуссукъатта, ми­ккугу ия цахъи оьруснахагу лав­хьхьусса усттар. Базаллувух занай, бакIрайн багьуна ца чIивисса будка. Гивусса зузала ккаккайхту, га цIана щак багьуна лаккучу ур тIисса. На буллусса ссаламгу лавсун, ганал цIувххуна чассара ва шиккун цукун агьра куну. КIул хьуна га Лахъириясса Ссунгъур Акаев ушиву.

Тамансса чIун лагайхту, ганал бувсуна та хьхьичI ттун хьунаавкьусса конькив рищугу лаккучу ушиву, Ттурциял шяравасса, танан цIагу Сиражу­ттин душиву. Ссунгъурдул, ши­кку, цала будкалуву, цукIуй хъамалу къаайшивугу бувсун, дуллуна цала шардаллил адрес, шавайн ухьхьу увкуну.

Цаппара чIун ларгун махъ, на ганачIан базаллувун увкIсса базилух, ганал ттуй хъуннасса аьй дуруна цала шавай къаучIаврил ялув. Лавгссияв на яла ганачIан, дуруна хъуннасса хъамалушин. Ганал кулпатран цIа дия ПатIимат, амма Ссунгъурдул ганийн циваннив ГъакIуй учайва. Бувсуна цува дяъвилийгу гьуртту хьушиву.
Муния махъ, ттула кулпатрал хъирив Гъумукун лавгсса ппур­ттуву, лакрал военкоматрал хъунама Шакуев ХIасанхIусайннул бувсуна Акаев Ссунгъурдул дяъвилийсса иширттая, мунал дурсса чIярусса виричушивурттая.

КIилчин Ссунгъурдущал хьунаавкьуни, мунал бувсуна цува партизанну Ковпаклул кьюкьлуву ивкIшиву. Щалагу чIумал Ссунгъурдул пIякь учин бувну бур немецнал 28 поезд.
Дия мунал чIярусса орденну, миннувух – Лениннул орден, Польшанал хъунмур орден Вартутти – Меллетари. КIийлла мунал цIа дуллуну диркIун дия геройшиврийн. Ореллай уссаксса хIаллай муначIан букIлакIисса чIявусса чагъардай архIал дяъвилий бивкIминнал мунайн Герой бакъа къаучайва.

Ца чIумал мунал кулпатрал ПатIиматлул Ссунгъурдухь увкуна: «Ина вила орденнал книжкарду буллуна Ореллал кказитрал корреспондентнахьхьун, мунал ми бакъа къабан»,- куну. ЧIал къархьуну «Ореллал правда» кказитрай дурккуна хъуннасса макьала, цийгу Ссунгъурдул дяъвилий дурсса виричушивурттая бусласисса.
Му кказит бувккун хъиривмур кьини кIия-шама инсан мунал будкалучIан тIутIал кацIру лавсун бувкIссагу бувсуна Ссунгъурдул.

Ссунгъур Акаев ия имин­сса, цала партизан чIумал дур­сса виричушивурттая пахру къабуллалисса, цащала архIал талай бивкIминная пахру буллалисса чув-адамина.

Бур жула хIукуматрай 5 поезд пIякь учин бувминнан виричунал цIарду дуллусса ишру, амма 28 поезд пIякь учин бувсса Ссунгъур герой къавхьуну ур, кIийлла мунал цIа дуллуну диркIун дунурагу.
Цибанссар, инсаннал оьрму кутIасса бур, Ссунгъургу, мунал ПатикIагу дунияллия лавгунни. Миннал аьпа баннав, махъва-махъсса къатта нурданул буцIиннав, алжан нясив баннав.

Сагидаьли Сагидов,
ш. Шахьуйми