«Винма хъинбала хьуншиврул цаманан оьбала мабара»

«Илчилул» кутIа суаллахьхьунсса жавабру

Абуссупияннул арс Зиябуттин ХIажимирзаев

Увссар декабрь зурул 7-нний 1964-ку шинал ГьунчIукьатIрал шяраву, 1991 шинал къуртал бувссар Москавуллал автомобил-ххуллурдал институт.

ХIакьину зий ур Дагъусттан Республикалул Транспортрал ва ххуллурдал хозяйствалул министерствалий, паччахIлугърал машлул (закупкардал) отделданул начальникну.
Дагъусттан Республикалул лайкь хьусса строитель, Дагъусттан Республикалул Госсоветрал ва Дагъусттан Республикалул хIукуматрал ХIурматрал грамотарттал заллу.
2007-ку шиная 2017-ку шинайн ияннин зий ивкIссар ГьунчIукьатIрал жяматийсса организациялул председательну.
Зиябуттин ХIажимирзаевлул, ца яла сивсусса ва гьунар ххисса альпинист хIисаврай, тимар дурссар дунияллий дур учинсса бюхттулшивуртту. Миннувух: Эльбрус – 5642 м.; вулкан Тейде (Испания) – 3718 м.; Килиманджаро (Танзания) – 5895 м.; Аконкагуа (Аргентина) – 6962 м.; Охос-Дель-Саладо (Чили) – 6893 м.; Орисаба (Мексика) – 5636 м.; Монблан-Зунтту (Франция) – 4810 м.; ва м.ц.


Кулпатращал

1.Цукунсса хьуна оьрчIний вийнма яла гужсса асар биян був­сса зат, иш?
Ва иш, оьрчIниймур чIумуцIун личIину бавхIуну чIалачIисса бакъанугу, амма хъинну дакIний ливчIсса бур. На, 16 шинаву, ГьунчIукьатIув школагу къуртал бувну, лавгссияв Москавлив институтравун уххан. Ца кьини, ларсун киоскрая морожнигу, най ура. Най унува, ливккун морожни дархIуну диркIсса ча­гъар, щяв бувтссия. Му зат ккав­ккун, ца бугьарасса хъамитайпалул, ттучIан гъангу хьуну, ниттил къаучинсса куццуй, ца ххуйсса, кIукIлува- кIукIлусса чIуний увкуна: «Ттул арс, мукун чагъар щяв бутан къабучIиссар, тана та кIанай цIинцI дичайсса къурши», — куну. Ттун муксса нач хьунахха, на га хъамитайпалухь багъишла итигу увку­ссия. Ттуйн хъинну хъунмасса асар биян бувна та хъамитайпалул ттухьва тай махъру увкусса куццул. Тания шиннай на тачIав щяв цичIав къарутайссар.

Зиябуттин Эльбрус зунттул мицIлий

2.Цими никирайн дияннинсса кIулли вин вила ппухълуннал нясав? Буси яла архманал цIа.
Буттал чулуха 11 никирайн дияннинсса кIулли. Яла архманайн Мамма чайсса бивкIссар. Гьарта-гьарзану, щияту ци къяртри най дуссаривгу ххал дурну, цуманал ци оьрчIру бивкIссаривгу кIул бан бювхъунни 7 никирайн бияннин, ХIажимирзаяту байбивхьуну. Ни­ттил чулуха тIурча, 5 никирайн бияннинсса кIулли, Аьбдул-Мямма ва ганал кулпат Жавгьардуйн бияннин. На, нитти-буттал нясав ххал дуллай, хъирив агьну уссияв. Хъунмасса кумаг ттун хьуна 1886 шинал дурну диркIун махъ шиннардий ялун лирчусса переписьрая. Ми хIакьину жулла «Илчи» кказитрайгу ришлай бур. Му хъинну аьркинсса давур. Мува куццуй тамансса информация батIин хьунни кIалазурттайсса чичрурдайнугу. Багьайсса кумаг ттула чIаххувчу Аьбдуллаев Аминнуягу хьунни.

3. Инсаннал хасиятраву винна яла ккарккун къаччимур лишан?
Лавмартшиву ва хьхьичIа лихълахъаву.

4. Вила оьрмулуву яла алши бакъамур шин?
1998 шин – 35 шинал оьрмулуву ссу дунияллия лавгсса. 2009 шин – 36 шинал оьрмулуву уссу дунияллия лавгсса. Уссу ва ссу жагьилсса оьрмулий жуятува лагаву, шинну наниссаксса, хъиннува кьурчIи бизлай бур. ЧIун-чIумуй пикри буххай дакIнивун, ай, цIана гай чIарав бивкIссания, цукун ххуйну къабикIанссия тIисса.

5. Яла алши бумур шин?
Ца шин личIи дан къахьун­ссар.

6. ВичIара циксса арцу хьувкун, дигьаларгун дикIанссия вил дакI?
Вайксса арцу ттунна ччива куну, учин къахьунссар. Бур, арцу чIярунугу, талихI бакъассагу, бур, кьянатну бунугу, бусравну яхъанахъиссагу. Ттул дакI ххари шай, нава, аьркинсса чIумал, цайминнал чIарав авцIуну, ттущава кумаг бан хъанай ухьурча. ТIайлассар, шаппаллил багьу-бизугу, аьрххи-ххуллурдугу щаллу бан багьай, ми щаллу бан хъанарча, дакIгу рахIатну дикIай.

7. Инсаннал тахсирдавасса цумур тахсир хьунссия вища ба­гъишла битан?
Пикри къабувну хьусса тахсир ва хъинбалалул цIаний бувсъсса щялмахъ.

8. Бувагу къабитан?
Цанма хъинбала хьуншиврул цаманан оьбала буваву.

9. Ссан диял къашай вил чIун?
СсанчIавгу диял къашай. Я Лакку кIанттун, я даврин, я дустуран, я аьрххи-ххуллурдан …

10. Бартлавгун ччисса вила шанма мурад?
Ттула цинявгу гъан-маччами, дустал ва ттулва ххирасса Лакку кIану ххарину-ххуйну яхъанахъаву. Дунияллий дакьаву, тархъаншиву дикIаву. Шамилчинмур мурад цалсса мукьахун битанна, чIун дучIанхьуви му бусанссагу.

11. Вила оьрмулуву хъинну ххирасса кIантту бувгьусса шама инсаннал цIа (нину-ппу къахIисавну)?
Кулпат Валида, арсру Абуссупиян ва Жамалуттин, душ АьтIикат.

12. Винма ххуй бизайсса хъамитайпалул сурат?
Ниттил ПатIиматлул ва кулпат Валидал суратру. ХIайп тIий икIара ттула ниттин оьрмулуву вари чин­сса ххарисса-ххуйсса зат къакка­ккаврия. Оьрмулухун бакъавцIуну зийгу бивкIун, къашай хьуну, лавгунни.

13.Вина кьамулсса чув-адаминал сурат?
Ппу на хъуна хьуннин лавгуна, мунияту буттан багьайсса кьимат бищун къахьунссар. Цайминнал цIарду учин ччай акъара.

14.Агарда бюхъайсса бивкI­ссания, инава ци кIанттай, ци чIумал увну ва ци билаятрай яхъанай ччива вин?
На ххишала акъа ххариссара нава Лаккуяту, Дагъусттаннаяту ушиврия. Яхъанайгу так шикку бакъа къаччива. Тамансса хIукуматирттайн ивссара, чIявусса ххуй-ххуйсса билаятру ккавкссар. Амма, нава чун лавгун унугу, дакI мудангу кIункIу тIий дикIай Да­гъусттаннайн, Буттал кIанттайн.

15.Ссаяту бикIай вил яла хъунмур пахру?
Пахру бикIай ттулва тухумрая, ттула шяраваллил ГьунчIукьатIрал тарихрая, нава лаккучу ушиврия.

16. Цукунсса дур вил виятурасса къарязишиву?
ЧIярусса давурттив дикIай дансса, амма ца-ца чIумал, ттигу чIун дурхха тIий, данна-хьунна тIий, лирчIун лякъай.

17. Яла къаххирамур дук­ра?
Дукралийн къаххирасса учин къабучIихьунссар. Амма дур цаппара дукрарду нара личIину хьурдай къаучайсса. Масалдаран, аьнакIул дукра. Ккаши къабагьаннав учин бур, ккашилсса чIумал ххирасса, къаххирасса дук­ра къадикIайхьунссар.

18. Яла ххирамур дукра?
Нисирал буркив, къавахърал пулав. Амма, ттула ниттил кунма, нахIусса къавахърал пулав чувчIав къаккавкссар.

19. Ссаятусса бикIай яла хъунмамур хIучI?
Тахсир бакъасса инсан аьзаврахун агьавриясса.

20. Хьуссарив вил оьрмулуву винна инара ттинин багъишла ритан къахъанахъисса къел?
Умудрай ура, къархьухьуви ттущара мукунсса къел тIий.

21. Лавгсса заманардавасса цIанихсса инсантуравасса цуманащал хьунаакьин ччива вин?
Сурхай-хан, Петр I, Сталин.

22. Цукунсса бур, вил пикрилий, лакрал миллатрал яла хъунмур буруккин?
Лакку маз буруччин аьркинни. Лакку маз бухьурчан, миллатгу буссар. Маз буруччиншиврул жува циняв аьркинну «Илчи» кказитралгу, Лакрал театрданул ва радиолул чIаравгу бацIан, миннан кумаггу бан, цанчирчан му хъана­хъиссар жува жунма буллалисса кумаг. Щархъурду ядан аьркинни, инсантал зунттаву гъирарай яхъанансса шартIру лякъин аьркинни. Газ буцинсса хIукму бувну бур. Тти гьарца шяравун багьайсса куццуй­сса ххуллурдугу бан хьурчан, щаллу хьунссия чIа тIисса мурадирттава­сса ца яла хъунмур.

23. Ци дахчилай дур хIакьину Дагъусттаннахун, цил аьнтIикIасса кIанттун ва надирсса миллатир­ттан лавхьхьуну, ххуйнугу, ххаллилнугу ялапар хъананшиврул?
Жула халкь бур цаласса барча гьану, аьмсса затрал личIину пикри къабуллай. ЧIявусса кIанттурдай даймур, даврийн кьамул баву бикIу, аьркинмур тIалав даву бикIу, кIулшиврийх, гъаншиву душиврийх дуллай бур. МарцIшиву дуруччин ччай бакъару. ЧIяруми паччахIлугъирттай, шагьрурдай низамрах, марцIшиврух хъинну хъуннасса къулагъас дуллай бур. Жулва шагьрурдай, щархъаву чапалшиву гьарзану дур, шагьрурдайсса къат­рал чIалачIин гьайват дакъасса, лащинсса дур.