Буттахъан ккавкмур оьрчIан къаккакканнав

Сайпуттин Куяев

Дяъви байбивхьусса гьантрайва хушрай дяъвилийн буцлациминнавух аьрза чивчуну бивкIун бур Ххюлуссуннал шяраватусса Куяев Сайпуттиннул.

Хъун дяъви къуртал хьуну циксса шинну гьарчагу, та оьхIалсса дяъвилул гьурттучитурая цимил чичирчагу, ялагу жула кказитрай чичин лайкьсса, буккултрахь миннал оьрмурдая ва захIматрал ххуллурдая бусан­сса чансса къалякъай. Оьрмулуву чIявусса ккавксса ва хъунисса захIматшивуртту духIан багьсса цала буттая ва ххуллух буслай ур Ххюлуссуннал шяраватусса

Куяев Рамазан:
-Ттул ппу, Куяев Сайпуттин Кьасиннул арс, увну ур 1911 шинал Ххюлуссуннал шяраву. Бу­ттал ссурахъал, Аккахъал Оьмар ва АбутIалиб, Краснодардай ялапар хъанай буну, ттул ппугу, ванал хъунама уссу Аьлигу вайннал нитти-буттал, цанма пиша лахьхьин тIий, оьрчIнийва тихун гьан бувну бивкIун бур. Тиккува уссурвал школалийнгу лавгун бур. Буттал къуртал бувну бур 7 класс, буттауссил – 4 класс. Буттауссу, хъуна хьувкун, Краснодардай, Гъумук дахху-ласу дуллай, мунийну маэшат буллай ивкIун ур. Ппу тIурча, 7 класс­рал кIулшивурттащал Лаккуйн, буттал шяравун, занагу хьуну, ХIусайниев ХIусайнищал Хъуннащиял школалий дарс дихьлай ивкIун ур. Цаппара хIаллай микку зийгу ивкIун, Каспийскалийсса «Стройдеталь» тIисса заводрачIасса училищалувун дуклан лавгун ур. 1943 шинал мугу къуртал бувну, заводрай слесарь-сборщикну зун ивкIун ур. Зугу-зий, гиккусса художествалул самодеятельностьрал ансамбльданувухгу чялишсса гьурттушиву дуллай ивкIун ур.

Заводрал каялувшиндарал ва архIал зузиминнал дянив буттал хIурмат-сий хъуннасса диркIун дур.
Дяъви байбивхьусса гьант­райва буттал хушрай дяъвилийн буцлациминнавух аьрза чивчуну бивкIун бур. ЧIун дуркIукун, Дальневостокрай­сса аьрали округрайн тIайла увккун ур. Гикку оьрус мазгу ххуйну кIулсса жагьил аьрали хъуниминнал отделениялул командирну ивтун ур. Га яла дяъви къизгъинсса ца ппурттуву Сталинградрайн нанисса вайннал эшелондалийн душмантурал ттупру бичлай, чIявусса саллатI лихха-личчари хьуну бур, буттан контузия хьуну диркIун дур. Ва, шанма махъ учин къахъанай, маз бахчилай ливчIун ур. ЛивтIу-бивщуминналсса буллалавриха гьарнах къулагъас дансса мажал бакъахьунссия, чIярусса щавурду дирну, оьттул ливцIун нанисса ттул ппу санитар ккаччил ххассал увну ур. Госпитальдания махъ комиссоват увну, Ххюлу­смав зана хьуну увкIссар. ДакIний бур, буттал чурххал урчIамур чул ккуллардал щавурдал аьшру лирчIсса бикIайва. Шавайн зана хьуну махъ ппу, заводрайнгу кIура къаавну, Ххюлуссуннал колхозрал яттихIухчуну зун ивкIун ур.

ДакIния къадуккай нава бу­ттан кумагран ганащал ятти-гъаттарачIан лагайсса ивкIсса чIуннугу. Буттан нава ляличIину ххирассагу мунияту ивкIривав тIун икIара. Щалла гъи ттул ганащал зунттаву лагайва. Бу­ттал оьрмулия, буллай ивкIсса захIматрая чIявусса чичинссагу, бусанссагу бур. Буттал кIану ххирашиврул шагьрулий къатта буллайгума ппу рязи хьуну акъая шагьрулийн изан. Маз бахчилачисса ухьувкун, къаххирая ганан чIяву хаварттугу. Кару тIурча, ссаха-дунугу зий, дацIаннагу къаритайва, хIухчушиву кьариртун махъгу, щяпрая хъурзилтту, парачив буллай, цайми-цаймигу затру дуллай. Гьарца цала ша нахIакьдан лавсъсса къабикIан кунма, оьрмулул мяъна-мурадну захIмат хIисав буллай яхъанай икIайва.
Цанма кунма, цувагу уссур-ссуннан хъинну ххирасса, бусравсса икIайва…
Я жунма, я жула оьрчIан дяъвилул ххурххувагу къабаяннав! — тIий, ххи буллай ур цала бувсмунил ялун Рамазан.

ХIадур бувссар
З. АьбдурахIмановал