Ккуллал школалул тарихрал чIапIив

90 шин шаврил хьунийн

Гьашину, 2019-кусса шинал, Ккуллал дянивмур даражалул школалун там хъанай дур 90 шин. ХIадургу хъанай бур гьарза-гьартану кIицI лаган ва байран.

Ккуллал шяравалу ккалли хъанай дур лакрал шяраваллаву ца яла хъуннамурну. ХьхьичIара Аьштти-Ккуллал участокрай, щалагу Гъази-Гъумучиял округ­рай ца яла хъунмурну ва агьаммурну диркIсса Ккуллал шяраву бивкIун бур мизитрацIунсса мактаб. Мивугу лахьхьин буллай бивкIун бур Кьуран. КъабивкIун бур оьрус школа. Оьрус мазрай буккин-чичин кIулсса ваксса хъуннасса Ккуллал шяраву хъинну чансса бивкIун бур. Мигу бивкIун бур Ттарагъай­хъал ХIабибуллагь, Дурнахъал Хан ва цаймигу. Ми ккалай бивкIун бур Щурагьиял реальный училищалуву. Ялагу бивкIун бур, ду­къарккунугу, оьрусрай буккин-чичин кIулсса: ЩайтIан АхIма, Чавтаев Аьзиз.

Цалчинсса оьрус школа тIивтIуну бивкIун бур Ккуллал шяраву 1912-ку шинал. Га школалий зунсса, хасъсса кIулшиву дусса инсан шяраву акъахьун­ссия, цалчинсса учительнугу ивкIун ур Дюкъуллал шяравасса Баг-Агъа. Ганан кIулну диркIун дур цIурттал элму, география, хIисавртту. Лахъи къалавгун, Ккуллал шяраватугу увккун ур цалчинсса учитель – ОьбакI Аьли. Мунал диндалул дарсру дишайсса диркIун дур.

[dropcap]З[/dropcap]ахIматсса чIумух къабурувгун, цIусса Совет хIукумат хIарачат буллай диркIун дур буккин-чичин къакIулшиву духлаган дан, оьрчIру дуккаврийн кIункIу бан. Ахиргу, 1924-ку шинал шяраву тIивтIуну бур цалчинсса дуниявийсса школа. Мугу бивкIун бур байбихьулул школа. Цалчинсса учительнугу ивкIун ур Аьбдул Къаранов. Дарсру дишайсса диркIун дур инсантурал къатраву. Хасъсса, школалун тIий дурсса, къатри къадиркIун дур. Дуклакими гьарза хъанан бивкIун бур, амма учительтал чанну бивкIун бур. ТIалав бан багьлай бивкIун бур щархъаясса учительтал. БувкIун бур зун ХIажи Муркъилинский Гъумучату ва Шагьмилов ТтурчIия, Малла Маллаев КIунди-ЧIарату.

Ахиргу, 1929-ку шинал, ду­ккаврил шин дайдирхьуну дур хIукуматрал бувсса школалул къатраву. Бувну бур цалсса 4 къатта. Мигу бивкIун бур оьрус инженер Григорий Жуликовлул проектрайн бувну бувсса. Бувну бур цуппагу щалва ххаллилсса усттартурал цIувцIу чария.
1929-ку шин хIисав хъанай дур Ккуллал шяраву школалул гьану бивзсса шинну. Муния шиннай ларгунни чIярусса шинну. Муксса хIаллай ва школалий зий бивкIссар оьрус учительтал, щархъаясса учительтал, Ккуллал шяравасса цикссагу учительтал.
ДакIнийн бутлай, цалва оьр­мулиясса чичрурдаву, на ттула цалчинсса оьрмулул ххуллу байбивхьуссар Ккулув тIий, чичлай ур Дагъусттаннал халкьуннал шаэр Юсуп Хаппалаев. Цала цалчинсса шеъригума ванал Ккулув чивчуну бивкIун бур.

1928-ку шинал Ккуллал ва Лакрал районнаясса цаппара лавгун бивкIссар Щурагьун оьрчIан латIиндарай буккин-чичин лахьхьин байсса учительтал хьун. Миккун лавгун бивкIун бур Ккуллал школалия: Къаранов Аьбдул, Аккуев Сулайман, Мажидов МахIаммад, Аккуева Шюъбанат. ЛатIиндарайсса цалчинсса луттирду бувкIун бур школалийн 1929-30-ку ду­ккаврил шинал. Муниннин дуккаву диркIун дур аьжамрай. 1938-ку шинал хIукму хьуну бур латIиндарай оьрус алфавитрайн бучIан. Муния мукьах хъуннасса къулагъас дуллан бивкIун бур оьрус мазрал дарсирдах. Зунгу букIлан бивкIун бур дянивсса ва ларайсса кIулшиву дусса учительтал.
1934-ку шинал кIура баен бувну бивкIссар арулшинал школалийн, 1939-ку шинал тIурча, кIура баен бувну бур дянивмур даражалул школалийн. Амма Хъунмасса Буттал кIанттул цIа­нийсса дяъви байбивхьукун, цIунилгу арулшинал школалийн кIура баен бувну бур.
Дянивмур даражалул школа цIуницIакул тIивтIуну бур 1952-ку шинал ва цалчинсса выпуск хьуну дур 1954-ку шинал. Гьашину ва школалул дикIан тIий дур 65-сса выпуск.

Гугьарша Далиеваа,
Ккуллал 1-мур школалул учительница