Заннал насихIатрал ххуллий

Мукьардал шяравасса Жавраиллул ва Бархъаратусса Аминатлул душния Гьарунова Ххадижатлуя на хьхьичIвагу чивчу­ссия ва Дагъусттаннал гуманитар институтрал теологиялул факультетрай дуклакисса чIумал.

Тани Ххадижат буссия цинма кIулмур цайминнангу лахьхьин буллансса пикрилий бура тIий. Утти, магистратурагу ххуйсса кьиматирттай къуртал бувну, Кьуран ва аьраб маз лахьхьин ччиминнахь дарсру дихьлай бур Жумяъ-Мизитраву. ВаничIан цала оьрчIру гьан буллалисса нину-ппугу рязину бур. Вай гьантрай, миннал тавакъюрайн бувну, на цIунилгу хьунабавкьура Ххадижатлущал.

— Ххадижат, буси цукун бувкра ина диндалул ххуллийн. Вил нину-ппу диндалул агьлу бурив?
— Ниттил бусласимунийн бувну, ттул ниттил ниттил цавагу чак лях гьан къабитайсса бивкIун бур. Ттун га къадакIнийри. Ниттил цила махъсса шиннардий буллан бивкIунни чак.
Кьурандалий бур аят «Аллагьнал тIайла ацIан айссар цана ччан ивкIма» тIисса. Хъунасса Заннал цала тIайла бацIан бувхьунссара нагу му ххуллийн. Оьрмулул 13 шинаву байбивхьура на чак буллай. Ттущал ца классраву бикIайва марцIну ххювардай ккалаккисса, дин-чакгу дайсса ярудуш. Жул дусшивугу дия. Ххуйну дуклакими, хьхьичIунми эбратну бикIайхха, ттун му душ эбрат хьуна.
Ниттихь бусав дин-чак дуллан, бусурман диндалул кIулшивуртту лаласун ччива куну. Жул чIаххуврай ялапар хъанай бикIайва диндалул ххуллу-хха ххуйну кIулсса, мудан мизитравун заназисса бугьарасса лакку хъамитайпа. Ниттил на ганичIан бувцунав. Ганингу тIааьн бивзуна на, чIивисса оьрмулувусса душ, диндалул ххуллийх бачин ччай бушиву. Нюжмардий занай бивкIра на ганичIан. Чак байни бутайсса чIивисса бартбисугу бахшиш бувна ганил ттун. Ниттихьгу увкуна: «ТIайласса ххуллийх най бур вил душ, мяърипатрал бувччусса, ас-намус бусса бикIантIиссар. Аллагьнал кьисматгу тачIав чан къахьунтIиссар», — куну.

— Буси школа къуртал бувну махъсса вила ду­ккаврил ххуллия.
— МахIачкъалаллал №28 школагу къуртал бувну, на бувхссияв Дагъусттаннал паччахIлугърал техникалул университетрал паччахIлугърал ва муниципал управлениялул факультетрайн. Микку дуклай бунува, занай буссияв бухгалтертурал курсирдайн.

[pullquote]Аспирантура бу­ккинсса пикри бур. Нава къуртал був­сса гуманитар институтраву аспирантура тIитIинтIиссар тIий бур ялунчIил, мивун буххан хIарачат банна. Гьай-гьай, гьан ччай бура хIажливгу, Аллагьнал кабакьирча. [/pullquote]

Му ппурттуву ттун кIул хьуна мадрасалувун кьамул буллай бушиву. Миву дачIи шинайсса дуккин аьркинну бия. Бувхра мадрасалувунгу. Миву лахьхьав аьраб мазгу, лахьхьав Кьуран тIайлану буккингу. Амма ттун му чулухуннайсса ттула кIулшивуртту куртI дан ччай бия. Бувхра Дагъусттаннал гуманитар институтрал теологиялул факультетрайн. Къуртал бав магистратура. Институтраву дуниявийсса ва динийсса кIулшивуртту куртIну лахьхьин дайва.

— Зий та байбивхьура? Рязину бурав вичIава дук­лакиминная?
— ОьрчIан Кьуран лахьхьин буллай ттул ца шин хьунни. Ттуйн оьвкунни шикку зун ттунма Кьуран лахьхьин бу­ллай бивкIсса Шамсият Башаровнал. Институтраву ларсъсса кIулшивуртту къагьану дия дарс дихьланшиврул. Мунияту ши­ккувасса «Гьидаят» тIисса центрданий ттула кIулшивурттал даража гьаз бансса курсругу буккав.

— Дарсру дишаврил кьяйда цукунсса буссар? Дуклакиминнал группарду буссарив ягу гьарица оьрчIахь личIину дишайссарив?
— ЖучIан оьрчIру бучIайссар шанна сменалий. На ахттайннаймур сменалий ссят 13.00-нния – 16.00-ннийн бияннин зий бура. Му чIумуй бувкIсса цинявппа оьрчIру ттучIан багьайссар.
ОьрчIру цачIу щябивкIун бунугу, гьарцаннащал цаща-цащала зун багьай, цанчирча миннал кIулшивурттал даража цакуццуйсса бакъар. Цавай дахьва лахьлай байбихьлахьи­сса бур, цавай диялсса лажинт­ру дурккусса бур.
Ва ялагу, цаппара оьрчIру ца ссятрайсса щябикIлай бур, ца­ппара – 2-3 ссятрайсса. ЖучIан букIлакIисса оьрчIру чув-бунугу дуклакисса, зузисса бур. Миннаща гьарца кьини букIлангу къашай. Цавай нюжмардий цал, цавай ххишалану бучIай.

— ЧIявусса бурив учениктал?
— Аьмну 10-12 инсан икIай. Ца-цасса чIун шай 17 инсан усса­гу.
— Дянивну, цуксса хIаллайсса дуклан аьркинссар миннан?
— Щала Кьуран лахьхьин шинайсса дуккин аьркинссар, гьарца кьини занай.

— Ци оьрмулул оьрчIру-душру занай бур вичIан? Бурив миннавух лакгу?
— Ттул учениктураву оьрмулул яла хъунмамур 67 шинаву­сса хъамитайпа бур. Яла чIивима, цувагу ца, 5 шинавусса оьрчI ур. Мунияр хъунисса оьрмулувуми къабучIиссар, ряхра шинава тихунмайсса оьрчIру арамтурачIа лахьлан аьркинссар.
Лак ттучIа цалсса бакъар, бур ца-кIия вайми сменардай. Балики лаккудуш бучIарча, ттухь ххаришиву буслан бикIайссар, ла­ккудуш бувкIунни тIий.

— Ххадижат, вил вила цими оьрчI бур? Мигу буссарив Кьуран лахьлай?
— Ттул оьрчIру мюрщисса бур. Душнин 6 шин дур, оьрчIан 4 ва дачIи. ЦIана ми садикрайн занай бур, 7 шин хьуну махъ бучIиссар миннан чак бан ла­хьхьин бан.

— ЦIанасса вила хиял ци бур?
— Ттун аспирантура буккин­сса пикри бур. Нава къуртал бувсса гуманитар институтраву аспирантура тIитIинтIиссар тIий бур ялунчIил, мивун буххан хIарачат банна. Гьай-гьай, гьан ччай бура хIажливгу, Аллагьнал кабакьирча.

— Дурив вил цукунчIавсса дахIаву Аьрабнал хIу­куматирттал аьлимтуращал?
— Дакъар. Ттущал шикку зий бур Сириянал билаятраясса ­аьраб душ. Дяъви байбивхьусса чIумал Дагъусттаннайн бувкIун, 7-8 шин хьуну дур шийх яхьуну. Ванил лас Дагъусттанная­сса ур.

— Барчаллагь, Ххадижат. ТIайлабацIу баннав вин Аллагьнал ххуллийсса давриву.

Ихтилат бувссар
Андриана Аьбдуллаевал