Ттигу бухкъалавгунни тай асардал гьавас

[dropcap]О[/dropcap]ктябрь зурул 29-нний 100 шин хъанай дур жула билаятрай ца агьамсса кIану бувгьусса комсомол организация сакин хьуну.

Комсомолданул юбилейрацIун бавхIуну ттунгу дакIнийн рутан ччива ттула оьрмулувугу цин лархьхьусса аьш кьадиртсса тай чIунну. КомсомолдануцIун дархIусса шинну ттун дакIний лирчIунни чаннасса, тIааьнсса асардайну. Ххуйну дакIний бур комсомолданувун буххан, экзамендалийн кунма, хIадур хъанай, устав дакIних лавхьхьусса.


Андриана Аьбдуллаева
ДакIний бур, комсомол билет­рай ххуйну дагьсса сурат ччай, ххюйла-ряххийла лавгхьунссияв Гъумукун сурат рищун.
На мукун занай буна, ттущал комсомолданувун бувхминнал билетру лавсуна, ттунгу гьантри лавгун махъ гьан багьуна ттула билет­рал хъирив. Тани комсомолданул райкомрал цалчинма секретарьну ия Шагьимардан Мудуев. Билет ласун чIумуй къабувкIсса ттуйн дяъви бувна: «Жун мукун­сса комсомольцы аьркинну ба­къар», — куну. Ттун му хъинну бювххуна. Та чIумал гьарца шинах райондалий дайва дуккаврил отличниктурал ва производстволул передовиктурал слет, лахъа-хъунну кIицI лагайва комсомолданул гьану бивзсса кьини.

[pullquote]Тай шиннардий комсомол организациялул хъинну сий дикIайва. Пионертурава комсомолданул кьюкьравун бувхсса чIумал, жуйра ляличIисса жаваблувшинна дусса кунма бизлан бикIайва. [/pullquote]

Ми кьинирдан хасну райондалул школарттал дянив шайва художествалул самодеятельностьрал ва спортрал бяст-ччаллу. Ккурккуллал школалул комсомол организация райондалий итталусса организация дуссия. Жула художествалул самодеятельностьрал каялувчи Гулизар МахIаммадовнащал жу хIадур дайссия ххаллилсса прог­рамма — военно-музыкальный композицияртту, мудан хьхьичIунсса кIанттурдугу бугьайссия. Жул каялувчигу, оьрмулул бугьарасса бунугу, жагьилминнаяр гьавасгу, гъирагу бусса, давугу канилух дурксса бия. Жу хIадур дурсса прог­раммалух, композициярттах бурган жюрилунгу, тамашачитурангу гъира бикIайва. Ттул балай учин, къавтIун бизан бюхъу бакъая. Ттуйн программа дачин дан тапшур байва.
Усттарну дачин даврихлугу баллу булайва. Гъумучиял клуб­рал сахIналий комсомолданул кьинилун хас дурсса программа тIиртIусса вай махъру хIакьинугу дакIний бур:

Привет тебе, краснознаменный,
Рожденный Лениным орел,
Великой партией взращенный,
Орденоносный комсомол.

Гьай-гьай, партия, Ленин бюх­ттул уллалисса мукъурттих баллугу ххишаласса булайва. Цалчин­сса кIану бувгьуссия та шинал. Тай шиннардий комсомол организациялул хъинну сий дикIайва. Пионертурава комсомолданул кьюкьравун бувхсса чIумал, жуйра ляличIисса жаваблувшинна дусса кунма бизлан бикIайва.
Жун яла ххирамур лу бикIайва «Молодая гвардия». Цимилагу ва романдалувасса парчригу бивхьуссия школалул сахIналий. Олег Кошевой, Ульяна Громова, Сергей Тюленин,

Любовь Шевцова… Вай бия жул чIумалсса эбратран­сса вирттал.
Жагьилтурал дянивсса дусшиву цIакьсса дия. Дунияллул зуманив гьангу нигьачIаву къадикIайва. Ина ва миллатрал, та диндалул тIисса цучIав къаикIайва. Студентътурал стройотрядирттаву лавгссара Тюменнал областьрайсса Нефтеюганск тIисса шагьрулийн, Сургутлив. Жущал архIал тих зий дуссия Подольскалиясса, Тобольскалия­сса, Нижневартовскалиясса, Рязаннаясса ва цаймигу Аьрасатнал шагьрурдаясса стройотрядру. КувнначIан кув хъамалу занай, хIала-гьурттуну бикIайссияв.

Университет къуртал бувну махъ школалий зузисса шиннардийгу на буссияв учительтуралгу, дуклаки оьрчIалгу цасса комсомол организациялул бакIчину. ЧIявусса жагьилсса учительталгу бия та чIумал жул школалий. Гьуртту шайссияв цинярдагу райондалий дуллалисса мероприятиярттай. Давуртту щарчу­сса чIумал, колхозран кумаг бан — ахъвазан, гьивч батIин, ххулу лакьин лагай­ссияв. Комсомолданул мероприятиярттай гьуртту хьун лавгун, машина бакъа, Гъумуча бахьтта бучIан багьсса чIуннугу хьуссар. Тай чIунну дакIнийн дагьувкун, танийсса гьавасгума зана шай. Комсомолданул давурттайх бивкIми партиялувунгу бигьану кьамул байва. 1990 шинал Лакрал райондалул партиялул комитетрал цалчинма секретарь АьвдурахIман Адамовлул на коммунист партиялувунгу кьамул був­ссара. ТтучIа хIакьинугу яхьуну бур ттула комсомолданул ва партиялул билетру.

Укун дакIнийн дутлай бур тай чIунну комсомолданул давурттайх бивкIми.

МахIаммад Хъунбуттаев:
— 1979-1991 шиннардий на зий уссияв комсомолданул райкомрай орготделданул хъунаману. Райондалул комсомольцынащал цачIу чIярусса ххаллилсса давуртту дур­ссар. Ччя-ччяни бияйссияв дяъвилул ва захIматрал ветерантурачIан. Агитбригадартту бувну, лекциярду буккин, концерт кка­ккан дан даэр­дайн, ятти­къушайн лагайссияв. Арийлчинмур классраву комсомолданул кьюкьлувун увхния шихунай ттул оьрмулул чIярусса шинну комсомолдануцIун дархIусса хьуссар. Комсомолданул давур­ттал бувтсса гьавас ттигу бувар ттуву лещан. Мяйлчинмур класс­раву на увчIунав Уриннал школалул комсомол организациялул секретарьну. Комсомолданий каялувшиву дангу щийн-бунугу тапшур къабайссия.
Тай шиннардий, комсомолданул тIайла увккун, на зий ивкIссара Канско-Ачиннал ччуччиялул ва энергетикалул комплексрайгу. Тиккугу на ком­сомолданул секретарьну увчIунав.
Верховный Советрал депутатътал захIматрал агьулданува – дояркахъава, хIухчалтрава, производствалул передовиктурава бувчIайссия. Обкомрал цалчинма секретарь учIайссия райондалийн вилисрай, цувагу ца инсаннащал. ХIакьину къуллугъчитурал лагмасса къаралданух бургияра. АцIнияхъайсса телохранительтал буссар, кьюкьа машинарттал дуссар.
Комсомол – партиялул ур­чIакая. ХьхьичIунсса комсомолтал кьамул байссия партиялувун. На навагу коммунист партиялул членна. Коммунист партиялул 15-мур съездрал делегатну увчIунугу ивкIссара.
1991 шиная байбивхьуну 2016 шинайн бияннин партиялул райондалул комитетрал хъунаману ивкIссара. Лакрал райондалий ца нара усса «Партийная доблесть» орден дусса.
1999 шинал, Дагъусттаннай дяъвилул ишру сукку хьусса чIумал, на уссияв Лакрал райондалул ополчентурал кьюкьлул командирну. Та чIумал ттун дуллу­ссар Аьрасатнал Президент Владимир Путиннул цIа кусса «За личное мужество» ссятгу.
Учин ччива, комсомолданул цила миссия багьайкун биттур бувссар.

Шамил МахIаммадов:
На зий уссияв Лакрал райондалул комсомолданул комитетрал кIилчинма секретарьну 1987-1988-ку шиннардий. Паракьатсса ххуйсса чIунну дия. Инсантурал дакIурдиву гьавас бия, бучIантIимунийнсса вихшала дия. Агьали давурттал дузалну бия. Гъумук та чIумал зий буссия уссал фабрика, заргалтурал цех. Производствалий зузими ххуй­сса ккаккияртту чIалачIи дан бяст-ччаллий бикIайссия. ХIасил, система зий дия.
Цумур бухьурчагу коллективраву – чIивисса, хъунсса, система зий дикIан аьркинссар. Му чIумал даврил хIасиллугу чIалан дикIайссар. ЦIана паракьат да­къасса чIун дур. Инсантураву нигь дур. Бакъар танисса гъира-гьавас. Бюхъай, комсомолданул давриву цила «минусру» диркIун дикIангу, амма та ххуйсса чIун дия. Комсомолданул чIярусса мюнпатсса давуртту дурссар, билаятрал тарихраву чIалансса лажин чирчуссар.