Къашай ттула хIурмат ччанналун бувтун ялапар хъанан

Журналистика, политика, педагогика, элму, литературалул критика, поэзия – вай гьарцагу арардаву ялун ливчунни Миясат Муслимовал яргсса гьунар ва аькьлу.
Дагъусттан Республикалул лайкь хьусса учитель, Сахаровлул цIанийсса премиялул номинант «Мусил байт – 2010» тIисса дунияллул халкьуннал дянивсса поэзиялул конкурсрал ва чIярусса цайми-цаймигу даражалул конкурсирттал лауреат, машгьурсса луттирдал автор, педагогикалул элмурдал кандидат, ДГУ-лул доцент Миясат Муслимовал цIа цакьнира цIакь хьуну дур республикалийгу, мунил кьатIувгу.
Ттигъанну ва бивтунни Дагъусттаннал кIулшиву дулаву хьхьичIуннай дайсса институтрал проректорну.

— Миясат Щайховнай, ина му къуллугърай бав­цIуния шинмай кIива барз ххишалагу хьунни, вищал хьунабакьин ччай, вил мажал къахъанай. Мунийну чIалай бур вил даврил къайгъурду чансса ба­къашиву.

— Мяйжаннугу кIива зуруй даву ялун дагьну бивкIра. Ректор акъассаксса ттун багьуна ваналми буржругу биттур буллан. Му бакъасса, цIусса дуккаврил шиндайдихьулуцIун дархIусса давурттугу чIярусса дия.
Цалчин на ссая байбивхьура чирча, жучIа итабакьлай буссар элмийсса методикалул журнал — «Модернизация образования». Ва журналданул хIалкьазия цила багьайкун лагу-лавхьхьуну, цалчинсса ххуттай бишав элмийсса даврил даража лахъ бансса суал.
КIилчинсса ххуллу — зунттал кIанттурдай зузисса учительтуран, ЕГЭ-рду ва ОГЭ-рду хьхьарану дуллусса школарттан кумагран­сса программа щурущи дурну ду­ссар. Му программалул лагрулий сакин бувсса курсру зий буссия жучIа щала гъинтнил каникуллай. Томбоврая, Краснодардая, Къазанная бувкIсса пишакартал буссия ми курсру бачин бувну. Гъирарай букIлай бурхха ми курсирдайн учительтал, амма миннан къулайсса шартIру дакъар. Яхьунсса кIанттул захIматшиву дур. Совет заманнай институтрачIа бивкIсса общежитие 90-ку шиннардий бакъа-къатIа хьуну бур. Командировкартту дуллай дакъар. Амма миннал пишакаршиву ларай къадурну чара бакъар.

— Цуксса даххана хьур кIулшиву дулаврил аралул даву цIусса министр бивтния шиннай?
— ЦIана дахьва ялун личлай бур чIярусса шиннардий кьюлтI буллай бивкIсса буруккинтту. Масалдаран, ласунну луттирдал масъала, биял хьунуксса итабакьлай бунува, нину-ппу цивппа машан ласлай лявкъунни. ЯлунчIилнийн му масъала цалийн багьантIиссар. ЦIусса министрнал ялагу ялун личин дурунни арцу дацлай бивкIсса ккутIру. Арцу канай бивкIсса хIарамзадатуран ххуллурду кьукьаву, гьай-гьай, къаххуй бизлай бур.
Низамрайн рутлай буссар ни­ттил мазрал дарсру дишаву. Ми цавай классирттаву дихьлай, цавайннуву къадихьлай ляркъунни. Жула учительтуран кIулну ба­къар ниттил мазрал дарсру федерал программалувусса чара ба­къасса бутIану хъанахъишиву. Цукун зунссарив къакIулну бур директортал цив­ппагума. Мунил ялув дарду кIира батIаву.
Зий буссар «Шинал учитель» тIисса конкурсрал ялувгу. Учительтурал потенциал жучIава оькки­сса бакъар. Миннаву бур хъинну яргсса личностьру, амма минная кIулну бакъар. Масалдаран, ниттил мазрал учительтал. Ми цинявппагу бур ляличIисса инсантал, цала даврих эшкьи хьусса, буттал кIану, ниттил маз ххирасса, амма ми сан бакъул буллай бур. Миннахсса къулагъас ххишаласса дикIан аьркин­ссар Ми миллатрал хъуслин ккаллину бикIан аьркинссар.

— Ниттил мазурдил дарсру дишаврил тагьар цукунсса дикIантIиссар цIусса закон дуккан дурну мукьах?
— Муксса буруккин буллансса кIану микку бакъассар. Ми Федерал бутIувун дагьну дуссар. Багьлай бур так ниттил мазрал дарсирдайн цала оьрчIру гьан къабитлатисса нитти-буттахъащал зун. БувчIин буллан мунийну ми цала культуралийн хаин хъанай бушиву. ТIайлассар ниттил мазрайну карьера дан хьун тIий бакъар, ингилис маз кIулнан кунма, ххуллу илкинну бакъар. Лахьхьича ингилис мазгу.
Амма ниттил мазру дишаврил буруккинтту чIявусса бур. Ччитари дихьлай, къаччитари къадихьлай, миннун кIанай цайми дарсру дихьлахьисса чIумал, мунил сий ча дикIанссар. Мунияту сакин був­ссар ниттил мазурдил учительтурал ассоциация. Ва зуруй хьунтIиссар миннащалсса цалчинсса батIаву. ЗахIматшиву дур федерал лагрулий итабавкьусса луттирду бакъашиврийн бувну. Ниттил мазрайсса луттирду итабакьайсса идара ппив хьуну бур. Шикку курсирдайн заназисса учительтурал методический материаллайнугума сакин бан хьунссар ми луттирду. Тахо-Годил институтращал цачIуну му масъалалул ялув зунсса пикри буссар.

— Ттигъанну ина гьур­тту хьунна Москавлив МГИМО-луву терроризмалийн къаршисса форумрай. Ми форумру хъун­мурчIин багьандарансса чIалан бикIай.
— Ина тIайлара. Буниялттунгу, чIяруми форумру дарду учинсса дур. Терроризм ва экстремизм – му социальнайсса буруккин бур. Агарда, жула жагьилтал давуртталгу дузалну, гьунттийсса кьинилийн вихшалагу дуну бивкIссания, идеологиялул баччан къабуллантIиссия, му цуксса ялун бивгьуну най дугьурчагу. ПаччахIлугъран мунил пикри буллан аьркинссар. Жуща, педагогтураща, бан шайсса так ца бур — цайминнал опыт лавхьхьуну, жула ххал бигьавуртту дурну, ми зузи дансса.
Махъ хьусса конференциялул ххуйшиву ци дия учирча, мунил сакиншинначиталну дия бунияласса структурарду: терроризмалийн къаршисса комитет, кIулшиву дулаврил министерство. Муний гьуртту хьунни ми идарарттал хъуними. Сакиншинначитуран пикри бур, та форумрай бувсса докладру цачIун бувну, пособие итабакьин­сса. Ттулмур докладрал тема дуссия инсаннал хасият цалий дацIавриву оьруснал литературалул потенциал ишла баврийн дагьайсса. Цанчирча цин лархьхьусса журалул экстремизм хьхьичIрагу диркIун дур. Достоевскийл «Бесы» тIисса произведениялуву аьч бувну буссар жагьилтурал кIулши даххана дан цукун зий бивкIссарив. Терроризмалийн дагьайсса давриву отчетру ссанчIав аьркин дакъассар. Жагьилтуращал аьркинссар гайннал аькьлу-кIулши цалий дацIансса давуртту дуллан. Багьлай бур жагьилсса ник ххассал дан. ЖучIава тIурча, гьарцагу чулуха ми бат бансса дур давур­тту. Му идеология ппив дуллали­сса радикалтуралгу мурад ца бур – цалами ишру би­ттур хьуншиврул му инсан ивчIансса кIанттайн уцлацисса. Жунма багьлай бур му ча буккавив къакIулсса балаллуйн къарши бацIан бю­хъайсса ник тарбия дан.

Хъиривгу буссар
Ихтилат бувссар
Зулайхат Тахакьаевал