Комсомолданул яла язими дарсру

В. Путин: «СССР зана ритан аьркинссар тIутIиминнал бакI
бакъассар, къазана ритан аьркинссар тIутIиминналлив къюкI дакъассар»

1-мур ЦIувкIратусса Расуллул арс Оьмаров Супиян къакIулсса инсан так лакрал дянив чансса бакъа бакъахьунссар. Дагъус­ттаннал культуралул лайкь хьусса зузала, Поэзиялул театрданул директорнал хъиривчу, машгьурсса тямада, мандолинагу бивщуну, балайрдугу учайсса, пасихIсса шеърирдугу чичайсса гьунарданул заллу.
Супиян тамансса шиннардий зий ивкIссар ВЛКСМ- рал Ккуллал райкомрал цалчинма секретарьну. КIийлла дуллуссар ванан ВЛКСМ- рал ЦК-лул ХIурматрал грамота, лайкь хьуссар мукуна Дагъусттаннал ПаччахIлугърал Советрал ХIурматрал грамоталунгу.
1999 шиналсса дяъвилул иширттаву Ккуллал райондалул ополчентурал кьюкьлул командирнугу ивкIссар Супиян, лайкь хьу­ссар Аьрасатнал ХIукуматрал председатель Владимир Путиннул цIаниятусса каний дахIай ссятрангу. Ванащалли жул ихтилатгу.

— Супиян, цукун агьунав ина комсомолданул даврийн?
— Школданий дуклай унива на комсомолданул иширттавух ва давурттавух чялишну хIала увхсса икIайссияв, комсоргнал хъиривману уссияв. Армиялия увкIукун, военкоматрайн лавгссияв. Ттул партбилет кка­ккайхту (на армиялий коммунист партиялувун кьамул увнав, батареялул комсомол организациялул секретарьнугу зий уссияв), военкоматрая гацIана райкомрал хъунаманайн, Рапи Абакаровлуйн, оьвкуна. Муналгу ттухь райком комсомолданул секретарьну зун нану увкуна, нагу рязи хьуссияв. Та дия 1984 шин. Дагъусттаннал политехнический институт къуртал бувну, гидромелиорациялул касму лахьхьирчагу, ттун му даву личIину ччи­сса дакъая. Комсомолданул давумур ттул хасиятрацIун, багьу- бизулуцIун даркьусса дия, зунгу гъира бия.

— ЧIявуссаннал, ца зумату кунма, учай, комсомол – му хъунмасса школар куну. Винна яла язими комсомолданул дарсру цукунмири?
-Ттун дазу- зума дакъа ххирар инсантуращал щяикIлан- излан, ххирар бухху- букку. Ттун райондалий кIукъакIулсса инсан акъассар. Комсомолданул дарсри ттуятура тIалавшинна дуну къуццу тIун лахьхьавугу. Учительтурал, бугьараминнал чулийнмай хIурмат бушиву, захIматрал инсаннал кьадру кIулшиву.
СССР лирну, комсомол организация ппив шайхту, ттун цал Ккуллал райондалий культуралул, спортрал ва туризмалул давурттай зун багьуна,яла- Культуралул министерствалий, цIуницIа цIусса давуртту лахьлан багьуна. Миккугу бучIи лявкъуна комсомол давур­ттайсса опыт. Комсомолданул хъунна­сса аякьагу, къулагъасгу дикIайва кулпатирттах, ташурду цIакьсса шаврих. Ва кIану хIисавравун лавсунгу, тямадашиву дуллалийни, ттул комсомол опытрайн чул бищунсса гьанугу бур.

— Комсомол организация ппив шаврийну дурхху­ссарив жулва билаятрал ягу духхин дурссарив?
— Аьрасатнал Президент Путиннул ца ппурттуву увкуна: СССР зана ритан аьркин­ссар тIутIиминнал бакI ба­къассар, къазанаритан аьркин­ссар тIутIиминналлив къюкI дакъассар куну. На мунал увкумуницIун акьлай ура. Комсомол организация авкьатсса, кутак гужсса идарая. На райкомрал цалчинма секретарьну зузисса чIумал, райондалий 2800 комсомолец икIайссия, миннавату 1800 –школарттай. Гьаннайсса, Ккуллал райондалул комсомол организация республикалий ца яла хъуннамур ва хьхьичIунмуръя. Райондалий 33 ферма дуссия, 180 доярка зий буссия. Механизатортурал, яттикъушал коллективрду буссия. ЗахIматчинал кьадругу, сийгу дуссия. Гьар шинах райондалия 5-6 инсан гьан увай­ссия кьатIаллил билаятирттайн бигьалаган, оьрчIругу бигьалаган «Орленок», «Артек» лагерьдайн гьан бувайссия. ДакIний бур комсомолданул махъра- махъмур съездрай, 1991 шинал, «Комсомольская правда» кказит бавчIуна делегатътурайх, циняв полосарду бачIва бия, так «Сегодня рискует тот, кто не рискует» тIисса чичру дия, — нигьа мабусари, бачияра хьхьичIунмай тIисса мяъналий. Комсомол организациялун кIанттай съездрай хIасул дуруна Аьрасатнал Жагьилтурал союз, му лахъи къаларгуна. Комсомолданулмур бияла личIиссар, му бия тарбиялул, насихIатрал, инсаншиврул школа. Так хIакьину му зана ритан къашайссар . Комсомолданулмур гьанумур буржгу, бигаргу бия ялун нанисса ник тарбия даву. ХIайп, тарбиялул институтирттал ялув цимигу никирал бивхьусса захIмат.

— Та заманнай винма яла дакIний ливчIсса аьрххи цумур хьуна?
— Ттун фермардайн, ятти­къушайнсса аьрххи сайки гьармур дакIний бур ххуйну. Мукунма комсомолданул иширттай шяраваллавунсса аьрххивгу. Комсомолданул цалчинсса ячейкартту жулла райондалий сакин дурну диркIун дур СумбатIлив, Ккулув, ЧIяв, Хъювхъ, Хъусрахь. Комсомол собраниярттайн лагайсса бивкIун бур бахьтта, хьхьу-кьини къаувкуну Гъумукунгу, Гъази- Гъумучиял округ­райсса цайми организацияр­ттайнгу. Цалчинсса комсомолтал бивкIун бур вай кIицI ларг­сса шяраваллава: Хизриев Абакар, Султанов ХIажимахIамма, Алхасов Аьлил, МахIаммадов Ирбагьин, Къайнаев Султан. Райондалул цалчинмур комсомолка бивкIун бур Ккулату­сса МахIаммадова Ххадижат. Жува, аьпагу увкуну, хIурматрай дакIнийн бутанну вайгу, райондалий дахьра колхозру сакин дуллалисса шиннардий колхозрал ризкьилуха, хъурссух ницай хъуру дугьлай, ччиннах ччарду дуллай, хъуру ттихIлай , мукьав ша, ххулу ххилай , буххаву цирив къакIулну, зий бивкIсса комсомолталгу. Дахьра ца дяъвилул шиннардийсса райондалул комсомолданул дурмур ххал дигьирчагума, асар хьун­сса бур миннал захIматгу, чувшивугу. Та чIумалсса ВЛКСМ –рал райкомрал цалчинма сек­ретарь НурмахIаммад Бакриевлул цIаний Сталиннул барчаллагьрал чагъар бувкIун бур. НурмахIаммад Бакриев ттул шяравучуври, 1-мур ЦIувкIуллал шярава, му акъагу, ряха инсан зий бивкIун бур комсомолданул райкомрал цалчинми секретарьталну личIи- личIисса шиннардий: Минкаилов Расул, Мажидов Хайруттин, Загьидинов Расул, Аьбидов Сулайман, Закаръяев МахIаммад ва на.
Аьрххирдал хIакъиравусса жаваб диял дуван, бусанна нава 18 кьатIаллил билаятрайн ившиву тай шиннардий ва гьарцагу аьрххилия дакIгу авадан дурну, зана шайсса ивкIшиву. Утти­гу хьунабакьай ми аьрххирдай ттущалва архIал бивзмигу, комсомол давурттай зий бивкIмигу, жу мукун ххари шарухха, хьунабавкьукун, ми хьунабакьавур­ттавагу цал ялагу исват хъанан бикIай комсомолданул цашиврул ва дусшиврул гьанна бивщушиву, тарихгу буниялттунгу пахру бан лайкьсса бушиву.

— Лещан бувар, уссу, вил дакIний комсомолданул чани хIакьинусса кьинигу.
-ТIайлассара ява! ДакIних­туну барча буллайгу ура, комсомол давурттай зий бивкIми, комсомолданул тарбия бувми ва мунил цIа ххуй чулий зумух ласайми, чIа тIий ура гьарманан цIакьсса цIуллушиву, давурттаву лябукку ва оьрмулуву тIайлабацIу.

Ихтилат бувссар
ПатIимат Рамазановал