Уртту-тIутIавун бахьлавгсса Къичурлухи

Ягу дакIниву хIасул хьусса аьжаивсса тIилисин

[dropcap]Х[/dropcap]ъунмасса, кIира райондалийх бивхьусса, Щуну-Зунтту. Ва зунтту цуппагу хIисав бан бучIир Лакку кIанттул ца зияратран. Циван учирча, ванил цила чурххал базурдайн лачIун дурну, ядуллай бур жула лакрал чIярусса шяраваллу: хIакьину уттарасса – Ссухъиящиял, ЦIуйшиял,1-мур ЦIувкIуллал, 1944-ку шинал арандалийн дизан дурсса – Чакъаллал, Къичурлухиял, Бярнихиял, Тукъатуллал, Оьллаурттиял, Арттавиял. На жула «Илчи» кказитрай цакьнира рирщусса макьаларттаву бувсъссия гъурбатрайн дизан дурсса Хъусрал-ЧIарттал, Оьллаурттиял, Тукъатуллал, Чакъаллал шяраваллаяту.

ХIакьину ттун бусан ччива Къичурлухиял шяраваллияту. Ва шяравалу дуссар (на дуссар тIий ура хIакьину, 2018-ку шинал, шикку кIанттул хьусса кIива кулпат яхъанай буну тIий) Ваччату 1-мур ЦIувкIуллал шяравун нанисса ххуллул чIарав, Щуну-Зунттул кьиблалул чулийсса ца суннил рахIув. Ххуллия шяравалу дусса кIану арх­ну бакъассар, духьунссар кIи­ттуршра-шанттуршра метра.


ХIажимурад ХIусайнов
Къичурлухиял шяравалу ду­сса кIану, «вана на шикку» тIий, ккаккан буллай буссар кIяласса къатрал. Вай къатри цирдагу хIисав дуван бучIиссар Къичурлухиял паспортрал цалчинмур чIапIуйсса чичрулун. Ххуллия ялагу чIалантIиссар, лувчIинну дузал бувну, ялувмур зиву дуллалисса цаймигу къатри.

[pullquote]Къичурлухиял шяраваллияту. Ва шяравалу дуссар (на ду­ссар тIий ура хIакьину, 2018-ку шинал, шикку кIанттул хьу­сса кIива кулпат яхъанай буну тIий) Ваччату 1-мур ЦIувкIуллал шяравун нанисса хху­ллул чIарав, Щуну-Зунттул кьиблалул чулийсса ца суннил рахIув. Ххуллия шяравалу дусса кIану архну бакъассар, духьунссар кIиттуршра-шанттуршра метра. [/pullquote]

[dropcap]Я[/dropcap]нилун дагьантIиссар ятту-гъаттарал мащив ва ккуранну. Амма ваксса тIабиаьтрал цилава хIасул бувсса амфитеатрданул лагрулий хIасул хьуну диркIсса шяравалу вайннан цаннанияр щиннив хайрну чIалай, шичча инсантал ят бувну бур. На тIайланма учинна: азардахъул шиннардил лахъишиврий яхъанай бивкIсса кIанттурдая инсантал бизан бувну бачин баврияр ххисса зулму цамур цукун­сса бикIайссар.

Къичурлухиял шяравусса «КIяла къатраву» цала кулпатращал яхъанай ур, ризкьилул пирмагу зузи дурну, Хъюйннал шяравасса СутIаев Рамазан МахIаммадлул арс. На ванахь тавакъю бувссия буси куну цаятува.

— На Хъюйннал шярава­сса ура. СутIаев тIисса фамилия цурдагу, лакрачIа дакъа, цайми агьалиначIа ттун бакIрайнгу къадагьссар. На 1971-ку шинал ув­сса ура. Ттул кулпат Залму Ккуллал шяравасса бур. Жул бур школалийн заназисса шанма душгу. Шикку яхъанай ура 1997-ку шиная шинай.Ттухь дур 100 гектар арендалий ларсъсса аьрщарал. Ябуллай ура 100-ннийн бивсса лухIи гъаттара, кIиттуршунния ливчусса ятту, бур балчантгу.

[dropcap]О[/dropcap]ьллаща ттирзусса накIлия дувару нис, нагь. Нагь дувару, заказ дурсса чIумал: хъатIийн, цамур иширайн тIий, инсантал бучIай хъирив. Нис ласун хьхьичIава лазгиял тихасса инсантал бучIайссия, утти жула лак бучIай. Шикку ттучIа ур ца увгьусса зузалагу. Ялами давурттив жура, кулпатрал, дувару. Жул оьрчIру цал бакIрайва Ваччав бахьтта лагайссия школалийн. Утти, махъсса шинал, Ваччиял школалул директор Мирзаева Бажил гьан увну, Аьппас тIисса адамина учIай цала машиналий оьрчIру буцин ва биян буван. Барчаллагь миннан. Щингу жу шиккун кIира километралул архнийсса щаращуя дуцарду. Винма чIалай бур, сайки шагьрулий куннасса хIалурду дусса къатригу дував…

[dropcap]Ц[/dropcap]иваннив, Рамазаннул кулпатран ттул фотоаппаратрал хьхьичI бацIан ччай бакъая. Мунияту на Рамазаннул ва ванал чIивисса душнил сурат рирщуссия.
Рамазаннул къатрая тиннайну дия цIуну дуллалисса цайми къатригу. ТайннучIан ияннин на Къичурлухиял шяравалу диркIсса кIанттурдал ялтту увкссияв. Лахъсса урттувун ва тIутIавун бахьлавгун бия шяраваллил къатрал гьанурду. Дия чIирттал цаппара хъархъаллугу – пашмансса сурат. Ваччатусса ца гьалмахчунахь уссияв нава Къичурлухиял шяравун агьан­сса буслайча: «КIикку чарий чарувагу бакъассар. Вай Ваччав буллай бивкIсса идарарттал къатри кIиччасса чарттая дурссар», — куна мунал.

ЦIуну дуллалисса къатри дия ЦIуйшиял шяравасса Маммаев Сураттиннул къатри. Амма ттун кIикку цува Сураттин бакIрайн къаагьуна, ия арс Маммаев Рамазан. Бия кIикку къатри дуллалисса шама чарил усттар: Кьурбанов Рамазан, Ванатиев Ванати, Исакьов МахIаммад.
Къичурлухиял лавгмур кьадар цуксса пашмансса бухьурчагу, кIикку мина дирхьусса кIива кулпатрайн бакIрайн агьайхту, ттул дакIниву умуд бутлатисса тIилисин хIасул хьуна.