Кушу мусилсса Муса

[dropcap]В[/dropcap]атан душманная мурахас дуллай ва Бюхттулсса Ххувшаву гъан дуллай лахъи­сса, захIматсса дяъвилул ххуллу бивт­миннавасса ур Гъумучатусса Тумалахъал агьулданиясса Гъазинал арс Муса ХIасанбаговгу.

Андриана Аьбдуллаева
[dropcap]М[/dropcap]уса чIивину уна (му чIумал ванан дахьра 3 шин диркIун дур) ливтIуну бур ванал нину-ппу. Ва хъуна увну ур ссил ХIалиматлул. Ва цуппагу тани 11-12 шинавусса душ бивкIун бур. Оьрмулул хъунмасса бакъанугу, цила маэшат буллай, ательелуву шюшу-лакьу дуллай, зий бивкIун бур. АцIния мукьра шинаву ХIалимат щар хьуну бур. Ванил лас, КГБ-лул зузала, Азирбижаннаву ялапар хъанай уну, ХIалиматлунгу тихунмай бачин багьну бур.

Уссугу ванил цищала увцуну ур.
ЧIивинийгу тяхъасса оьрчI­шиву къаккарксса, ниттил ттюнгъа, буттал хъачI асар къархьусса Мусал жагьилшивугу дяъвилул шиннардийн тIайла дарцIуну дур. 1939 шинал аьралуннаву къуллугъ бан лавгсса Мусан тихава дяъвилийн гьан кьисмат хьуну бур. 1941-1943 шиннардий ва ивкIун ур 150-мур танкардал бригадалуву мотористну.

Цайминнащал дяъвилул майданнивгу талай, талатавурттая махъ зия хьусса танкардугу дакьин дуллан багьайсса бивкIун бур Мусан. Талатавуртту най диркIсса майданнив танкарду кьаритан къабучIисса бивкIун бур. Мунияту цаппара саллатI кьабитай­сса бивкIун бур командиртурал, танкардугу дакьин дурну, хъирив лаян. Буслан икIайва тIар, цал мукун майданнив танк дакьин дуллалисса чIумал, ял­тту лерххун нанисса душманнал самолетрая битлан бивкIуна, тIивтIусса авлахърай чун ли­хъанссарив къакIулну, бан-бит бухлавгун ливчIсса цува, мар­ххалттанивун кIучI хьуну хха­ссал хьуссияв тIий.

1943-1945 шиннардий Муса талай ивкIун ур 295-мур артиллериялул полкраву. Шиккугу кару мусилсса жагьилнайн авлахърайсса кабеллалсса бан тапшур байсса бивкIун бур. Белоруссиянал фронтрая Польшанавун, Чехословакиянавун ияннин лахъисса дяъвилул ххуллу бивтун бур Мусал. Ва гьуртту хьуну ур Орел, Гомель шагьрурду тархъан буллалисса, Днепр, Висла неххардичIасса ва цаймигу талатавурттавух. 1945 шинал Одер неххайсса къизгъинсса талатавурттаву захIматсса щаву дирну, эвакогоспитальданийн агьну ур. Мичча, цIуллу-сагъшиврул тагьарданийн бувну, итаавкьуну ур шавай.
Дяъвилул цIараву ккаккан дурсса къучагъшивурттахлу Муса лайкь хьуну ур «За отвагу», «За боевые заслуги» медаллан, И. Сталиннул къулбасращалсса барчаллагьирттан.

Дяъви къуртал хьуну махъ ва зана хьуну ур Гъумукун. Бувну бур кулпат. Мусал ва Шамайл 7 оьрчI бувну бур. Мусил кару дусса Муса жяматран, гьар шаттирахун дакьин дан — дазин учIи ляхълай, бусравну ивкIун ур.
Цала карунних дурну дур шяраву кIизивулийсса авурсса къат­ри. Шяравун бувцуну бур чани. «Монтер Муса» чайссия тIар цайнмагу. Зий ивкIун ур Гъумук электростанциялий механикну, Къалалийсса азарханалул насосный станциялий Хьурттал шяравусса гьарахъ.
1967 шинал Муса ивзун ур Кас­пийскалийн. Шагьрулийн ивзун махъгу МахIачкъалаллал таксопаркраву зий икIайсса ивкIун ур. Ва даврия най, ххуллийн укканнин, ка гьаз даннин машинартту бацIан бувну, щяитайсса ивкIун ур. ДакI хъинсса, аьмал-хIал бавкьусса, цаманан кумаг бан чялишсса Муса ххирасса ивкIун ур чIахху-чIарахнангу, архIал зузиминнангу.

— Жул ппу тачIав дяъвилул участниктурансса хIаллих­ши­н­нардал хъирив излан къаи­кIай­ва. Бусса оьрмулий цала магьирсса карунних маэшат буллай ия. Къаччива дяъвилул чIун дакIнийн дутлан, къумалаглан икIайва. Мунияту чIявусса затру цIухлангу къашайва, хъювуссул уклаки къауллан, — тIий, буслай бур Мусал хъунмур душ Ханича.

— Ххаришиву дикIай, гьарца шинах БивкIу бакъасса полкравух жула буттал суратращал жула оьрчIру лагавай тIий. Душнил оьрчI – Къизилюртлив, ца уссил душ – Санкт-Петербурглив, цама уссил душ – Москавлив. Ххарину бура бу­ттал аьпа жула оьрчIалгу лайкьну буручлай тIий, — тIий бур чIивимур душ Уммукусум.