ДакIру мачча дуллалисса аьрххирду

Ухссавнил Ккавкказнал республикарттал миллатирттал театрдал дянив кувннал кувнначIансса гастроллал агьамшиву ялу-ялун хъун хъанай дур, миннуйну тамашачитурал аудиториягу гьарза-гьарта хъанай бур.

Уртакьшиврул ххуллурду илкин буллай

[dropcap]Ч[/dropcap]Iаххувсса шагьрурдайн уртакьшиврийсса гастроллай Лакрал театр занай бу­ссар 2012 шиная шинмай. Гьарца шинал лув-ялув «Культура России» Федерал целевой программалул лагрулий, Аьрасатнал ва Дагъусттаннал Культуралул министерстварттал кабакьаврийну кIил-кIилва лавг­ссар Владикавказрайн, Нальчикрайн, Пятигорскалийн, шамилва – Аьшттарханнайн. Ларгсса хамискьини Лакрал театрданул Грозный шагьрулий кка­ккан бунни драма «АхIмад-Хан Султан» (режиссер М. Карпачева).

Зулайхат Тахакьаева
[dropcap]С[/dropcap]пектакль байбишин хьхьичI тамашачитурал хьхьичIун бувккуна Чачаннал театрданул каялувчи ХIава АхIмадова, театрданул хъунама режиссер Руслан Хакишев ва Лакрал театрданул директор МахIаммад ХIусайнов. ХIава АхIмадовал барчаллагь увкуна Лакрал театрданул коллективрахь, умуд бивхьуна театрдал дусшиврийсса аьрххирду ва творчествалул уртакьшиву гихуннай хъиннура гужлан хьунтIишиврийн.

Руслан Хакишевлул бувсуна ччянияцIара цIакь хьусса Чачаннал ва Лакрал театрдал дянив­сса уссушиврул аьдатирттая. Му бакъассагу, ванал Лакрал театрданул сахIналий бюхттулсса даражалий бивхьу­ссар кIива спектакль: «Скапеннул хIилларду» ва «Хан-Муртазяли». Махъсса шиннардий жула театрданул сезон тIитIайссар «Хан-Муртазяли» спектакльданийну.

[dropcap]М[/dropcap]ахIаммад ХIусайновлул кIицI лавгуна цанма Грозный шагьру хъинну ххирашиву, цала оьрчIшиврул ца бутIа гикку лавгун буну тIий.
Муния махъ ХIава АхIмадовал Чачаннал культуралул министерствалул чулухасса Барчаллагьрал чагъарду буллуна МахIаммад ХIусайновлун ва АхIмад-Хан Султаннул роль дургьусса Дагъус­ттаннал халкьуннал артист Аслан МахIаммадовлун. Театрданул каялувчи Бадрижат Ма­хIам­мадхIажиеван дуллуна хъазамрай лачIайсса лишан – «Магьирлугъ хьхьичIуннай даврихлу».

Руслан Хакишев:
— Лакрал театрданущалсса ттул творчествалул уртакьшиву ва дусшиву дайдирхьуссар 2003 шинал, «Скапеннул хIилларду» спектакль бихьлахьисса чIумал. Хъуннасса ххаришиву дия цала даву кIулсса пишакартуращал Бадрижат МахIаммадхIажиеващал ва Аслан МахIаммадовлущал зун.
«Хан Муртазяли» бихьлахьийни тIурча, на кIул хьура лакрал миллатрал бюхттулсса тарихращал. Ттизаманнул хъунасса композитор Ширвани Чаллаевлущал. Мунащал зун нясив шаву на ттула творчествалул ххуллий хьусса тIайлабацIулун ккалли буллай ура. «АхIмад-Хан Султан» спектакльдануву чIалай бур актертурал труппа цIу бувккун бушиву, цивппагу хъинну гьунар бу­сса. Анжагъ ца лахIзалий дургьусса чIирисса рольгума мяъна-мурадрал куртIсса дур. Агьаммур роль дургьусса Асланнул тIурча, лапва хIайран увунна. Ттун ва кIулссия хъярчилсса роллайну. Виричунал сиппат ккаккан дуллалисса драмалул роль ванал хъиннура бюхттул­сса даражалий щаллу дурунни. Ялун бивсса бала ва виричушиву, къюву ва тIайлашиву хIакьну аьч дурну дур спектакльдануву.

Мовсар Атаев, Чачаннал халкьуннал артист:
— 1992 шинайнин на зий уссияв М. Горькийл цIанийсса Дагъусттаннал Оьруснал драмалул театрдануву. Ттун ххуйну кIулли Оьруснал ва Лакрал театрдал актертал, таман­ссаннащал дусшиву дуссар. Винма ккавккунни спектакль цукун кьамул бувссарив жул тамашачитурал, цукун вичIидирхьуну бияв, ца чIитI бакъа. Тема агьамсса дия, Виричунал оьрмулиясса. Ттун ххуйну кIулли АхIмад-Хан Султаннул кьадар. Сукку дурну дия жул миллат­рал цIуцIи кIануну хьусса депортациялул темагу. Ва спектакльдануву ихтилат так Виричуная бакъар. Ихтилат бур оьрмулул мяъна дурчIусса инсанная. АхIмад-Хан Султаннул хьхьичI бур кIива ххуллу, бусравсса къуллугърайгу авцIуну, тIиртIунийн ка диллай ялапар хъанан ягу самолетирттал хIал ккаклан. Ганал язи дугьлай ур ссав. Ссав дакъарча ганал язи дургьусса, дакIнил тархъаншивур.

«ХIазсса ва лаялун хьусса хьхьу»

Итникьини Чачаннал драмалул театрданул Лакрал театрданул сахIналий ккаккан бунни испаннал чичу-драматург Альваро Портеслул «Кумпайкун хьу­сса къатта-къуш» тIисса пьесалиясса къямадия-фарс «Лаялун хьу­сса хьхьу», Москавлиясса режиссер Дмитрий Горниклул бивхьусса.
Спектакль байбишин хьхьичI Лакрал театрданул каялувчи Бадрижат МахIаммадхIажиевал бувсунни кувннал кувнначIансса гастроллая. Дагъусттан Республикалул культуралул министрнал хъиривчу Мурад ХIажиевлул кIицI лавгунни махъсса шиннардий чялиш хьушиву Чачаннал ва Дагъусттаннал культуралул министерстварттал дянивсса уртакьшиву. ЧIаххул хIисаврай умуд бивхьуна, так ца магьирлугърал аралуву дакъасса, цайми арардавугу кувннал кувннащал­сса дахIаву цIакь хъанантIишиврийн. КIицI лавгунни кIива-кIива дяъви бухIан багьарчагу, чачаннал миллатрал цала магьирлугъ духлаган къариртшиву ва хIакьинусса кьини му бюх­ттулсса даражалий душиву.

[dropcap]М[/dropcap]агьирлугърал арарду хьхьи­чIуннай дан буллалисса кабакьаврихлу Дагъусттаннал Магьирлугърал министерствалул чулухасса барчаллагьрал чагъарду буллунни Чачаннал театрданул каялувчи ХIава АхIмадован, хъунама режиссер Аьрасатнал халкьуннал артист Руслан Хакишевлун, спектакльдануву роллу дургьусса Леда Дандаеван ва Шамил Арслановлун. Уртакьшиврийнусса дахIаврин кабакьу буллалаврихлу Бадрижат МахIаммадхIажиевал Лакрал театрданул чулухасса барчаллагьрал чагъарду буллуна Чачаннал театрданул директор Имран АхIмадовлун.
Муния махъ Руслан Хакишевлул бувсуна 1939 шиная шиннай нанисса Лакрал ва Чачаннал театрдал дянивсса дусшиврул ва творчествалул дахIаврия. КIицI лавгуна Лак­рал театрданул сахIналий спектакл­лу бишин нясивну лякъаву цанма хъунмасса тIайлабацIу хьушиврун ккалли буллай ушиву.

[dropcap]И[/dropcap]спаннал классика гьануну лавсъсса «Лаялун хьусса хьхьу» спектакль кIулссар лакрал тамашачитурангу. Му бивхьуссар ца­ппарасса шиннардил хьхьичI «Аьла­гъужасса къатта» тIисса цIанилу. Таржума – Руслан Башаевлул. Режиссер – Марина Карпачева.
Испаннал чичул произведениялуву асар хъанай бур Ккавкказнал гьавас. Яла-ялагу – хIакьинусса кьинилул хасшивуртту. ХIаз-хIазсса иширттал чIявушиврул спектакль ссихI бигьиннинма къуртал хьусса хханссия. Амма тамашачитуран хIаз бизлазимуниву дур куртIсса мяъна – чил оьрмулул дакI-ттиликIравун бухлахаврийну, бурушинттайну ххуйсса кулпат лаялун бан бю­хъайшиву.

«Циняв аьтIутIи бансса тарихийсса хавар» чичин мурадрай­сса чIаххувщарнин лагмара чIалай дур хаиншиву, щялмахъ, оь. «Цаягу критикнал миву оьрму бакъар къаучинну, бивкIу бакъасса кьи­сса чичиншиврул, инсаннал гьавасрал гьанулул мархри ялун личин бан хIарачат буллай», ганил лаялун бавай ливчIунни чIаххуврал кулпат. Амма ахирданий гьарзад цила-цила кIанттайн багьунни, хIакьмур ялун ливчунни.
Тамашачитал хъунмасса хIа­ллай хъатру ришлай, итакъабакьлай бия чачаннал актертал. Кувнная кув батIул хьунни вания тихунмай ччя-ччяни хьунабакьаван махъ буллуну.