Щай-щай тIий бур ина бувгьусса щавщилул мурхьру

[dropcap]Л[/dropcap]енинград блокадалува буккан буллай, буручлай бивкIми Ккуллал райондалиягу чансса къабивкIссар. Бакъассар жула лакрал щархъаву цавагу къатта та оьсса дяъвилул щавщи къавщусса, оьшивуртту диян къадурсса. Жул ЧIятусса Аьбдуллаев Аьвдуллагьлул ва Уммуразиятлул кулпатрава та дяъвилийн лавгун ия кIия арс – Аьбдуллаев Сулайман ва Аьбдуллаев Аьлил.


ХIакьинусса кьинигу ябуллай бур жул кулпатраву буттауссу Аьбдуллаев Аьлиллул Ленинградрая дяъви байбишиннин хьхьичI, 1940-ку шинал, чивчусса чагъар. Микку буттауссу Аьлил ур цала уссийн, ттул буттайн, Сулайманнуйн чичлай, кIира шин армия лавхъун хьуну, ца шин уттигу дан багьлай бушиву, цува командирну ивтун уну тIий. Чагъарданий тавакъю буллай ур уссихь Сулайманнухь мюрщими уссурвавраха, ниттиха аякьа дува тIий. Буслай ур посылка гьан дан хIарачат банна тIий. Чагъарданийн бувну чIалай бур «Фонтанка» тIисса кIанава чивчусса чагъар бушиву.

Гания махъ буттауссу Аьлиллул бакIрачIан ци бувкIссарив жун къакIулссар. Ганал дакIнил хъиншиврия, чурххал оьхъаврия буслан бикIайва бугьарами. Ленинград тархъан був­сса январьданул гьантрай хъиннува дакIнийн агьай жун жула буттауссу. Муданмагу ца суал хIасул шай: «Ци бувкIнавав бакIрачIан?» — тIисса.

На школалий дуклаки­сса чIумал, Каспийск шагьрулий уссия чIивима буттауссу Ма­хIаммад яхъанай, аьпалувух ивхьунни цувагу. Ганал бусайва, 1970-ку шиннардий телевизорданувух дикторнал увкуна тIива, Ленинградран хас дурсса передачалий: «Мы восхищаемся подвигом Абдуллаева», — куну. Та цала уссур ивкIсса тIий икIайва.

Амма балжину цичIав кIул буван къавхьуна.
Ялагу дакIния къалагай, нава чIивисса чIумал, ЧIяйннал школалийсса учительтал маевкалий неххацIун лавгун, бутта, гичча увкIун, буслай ивкIмур: «Жагьил чIумал уссил Аьлиллулгу, нагу неххацIух чIявусса щавщилул щяпри бувгьуссия. Гайннуя хъунисса мурхьру хьуну бия. Дяъвилия зана къавхьусса уссу дакIнийн агьну, дакI къума лаг­лай дия», — тIий. Нину дия ганахь: «Ява, кьаикIу, на дити къума лаган, кIия уссия цаягу зана къавхьусса», — тIий.

Ларгсса шинал, 9-мур майрал кьини, райондалул агьалиналгу, циняв цачIун хьуну, дурунни «БивкIу бакъа полкрал марш», ЧIяту, СССР-данул Виричу ЦIаххуй Маккаевлул гьайкалданучIату, Ваччав СССР-данул кIийла Виричу АхIмад-Хан Султаннул гьайкалданучIан бияннин. Микку гьуртту хьуна циняв щархъал агьали, гьарцаманахьгу дия вирттаврал суратру. Ттухь дуссия хъунама буттауссил Аьлиллул сурат, школалий учительницану зузисса ттул ссихь Гулжагьрахь дия жул буттал Аьбдуллаев Сулайманнул сурат. Дяъвилия зана къавхьусса ниттиуссу Мусиев Маккашариплул сурат дуллуссия школалий дуклакисса чIаххувоьрчIахьхьун. Хъинну низамрайсса марш хьуна.

Суратру ларсун най, Ваччиял ламуйн биявайсса чIумал, ттул итталун багьуна буттал сурат хъарай дирхьуну хьхьичI нани­сса ссу. Ганихьсса буттал сурат дия хавар бакъулий ма­хъуннай кIура дарну. Ттухьра­сса суратрайсса буттауссу Аьлил­лухь учав: «Ургу, буттауссу, гана вила уссу Сулайман, дяъви байбивхьуну махъ ххал къавхьу­сса. Булара цаннал гаманахьхьун ссалам», — куну.

Му мутталий ттул дакI рахIат хьуна, гай цаннащал ца хьунабавкьусса кунма хьунниха тIисса пикрилий. Цаппара хIаллава хIисав хьуну, ссил сурат тIайла дурна. Му Аллагьнал цала буллусса лахIза бухьунссия уссурвал хьунабакьин. «БивкIу бакъа полкрал» марш 9-мур майрал кьини дуван пикри хьунан барчаллагь! Аьпабивухъул ва журалийвагу хьунабакьаван. ХIакьинусса кьини Каспийск шагьрулий яхъана­хъисса бу­ттарссу Ххадижат, цуппа бугьара хьуну бунугу, аьтIийнма бикIай, дяъвилия зана къавхьу­сса уссу Аьлил дакIнийн агьлай.
Утти дурхха хъиривбизултрал кьюкьри. Чичара, лажиннича, цичIаввагу кIул буван къашайрив ккаккан!

Икрам, цал ялагу икрам цинявппагу Ленинград буручлай бивкIминнайн! ЦукунчIав ва тачIав хъамакъаритантIиссар ялун нанисса никиран зу дур­сса виричушиву. Зу жанну дуллу­ссар жул тархъаншиврухлу!

Арсен Аьбдуллаев,
ш. ЧIяйми