Лавгунни, театрданухсса мякьгу къаливхнува

Дагъусттаннал халкьуннал аьртист
Шамил Керимовлун 70 шин шаврийн

[dropcap]К[/dropcap]каккан ххуйсса инсан тIул-тIабиаьтрал, багьу-бизулул, хасиятрал, ас-намусралгу ххуй­сса уни, хъуннасса ххаришивугу дикIай, пахругу бикIай мунащал кIулну, дусну бушиврияту.

Мукунминнаясса цану хъанахъисса ххаллилсса инсанная ва аьртистная бусан, му дакIнин утан ччай бура на хIакьину.
Уттигъанну оьрмулул 70 шин хъанахъисса дагъусттаннал халкьуннал аьртист Шамил Керимовлун. Амма ацIра шинал хьхьичI, 2008-ку шинал, таман­сса хIаллай цIуцIаврищал талайгу ивкIун, Шамил лавгуна дунияллия ахиратравун.

Жула лакрал миллатрал театрданунгу, дагъусттан магьирлугърангу хъуннасса ссуссукьушивугу, оьбалагу хьуссар му акъашиврийну. Гъалгъавагу къатIунну цуксса къювуну ва дазикъалагай щавуну дуссарив му акъашиву мунал аьзиз­сса кулпатран ПатIиматлун, мачча-гъаннан, дустуран. Зарал хьуссар миллатрангу, цанчирча гьарца ххарисса ва пашмансса иширттавугу гьуртту шайссия, чIарав ацIайссия Шамил мудангу.
Пикри барча, циксса ххуй­ссагу, хъинссагу, хьхьичIунссагу инсантурал сипатру чIалачIи дан­ссия Шамиллул вай ацIрагу шинал мутталий театрданул сахIналий. Циксса ххуй бакъасса, оьсса, лащинсса инсантал дащуй бишин­ссия мунал.
Чурххал лахъсса, оьвхъусса, сипатраву пар бусса, дакI хъин­сса, инсантуращал хIал бавкьу­сса, аьчухсса хасият дусса инсан ия Шамил. ХIайп акъаяв ва ччяни дунияллия гьан архсса аьр­ххилий. ЦикIулли, Аллагьнал ххуймиритIархха ччяни цачIанма буцайссагу. Шамилгу ия, цайминнал уну, жула хьурдай учин­сса. Ххаришивугу, кьурчIишивугу кIидачIин кIулсса, гьунар бусса цала дуллалисса даву ххирасса, миллатрал пахруну хъанахъисса аьртист. Ванал дургьусса роллугу дакIний личIанну, яргну кка­ккан дайва.
[dropcap]Д[/dropcap]акIний дур хьхьичIра-хьхьичI­сса рольгу, инсти­тутгу къуртал бувну, Ереванная бувкIсса оьрчIавух ия Шамил, «Из-за чести» — тIисса А.Ширванзадел пьесалуву Арташес Отарян тIисса жагьилнал роль щаллу дуллай, ганал ххуйну чIалачIи бувна цала геройнал ччаврил цIанийсса данди ацIавугу, хIарачатгу, мунил ххуллийсса дайшишругу, захIматшивурттугу.
Гания тихунайгу Шамил Керимовлул дургьуна личIи-личIисса хъуниссагу, мюрщи­ссагу роллу. Миннувасса цану хъанай дур «Герострат хъамаитан» тIисса Г.Гориннул пьесалувусса Эдис Клеоннул роль. Судья ия тIайламур ва марцIмур буручлачисса, жула тарихрайн бияннинма IV-мур ттуршукулий яхъанай ивкIсса Эфес шагьрулул архонт. Гьарца чулуха я бацIансса, чур­ххал, лаххиялул, бусайсса му­къул цIубусса адамина, инсантурай дакI цIий гъалгъа тIисса, тIайламунил цIаний жан харж дангу махъунай къашайсса. Мукун дакI мяшсса чув чIалачIи увуна аьртистнал сценалий. Цуксса захIматнугу, жард къаувкуну, цала лавсъсса ххуллия къауккайсса, кьанундалий къу­ццу тIисса судья ккаккан увуна Ш.Керимовлул. Шиккува дакIнин агьай ванала дащуй ивхьусса Гоголлул «Ревизор» тIисса къямадиялувасса Городничий. Цал хъинну дакI дарцIуну къуццу тIий, кьярш ивкIccа, загълунсса адаминал чиновниктурайн амрурду буллай, на акъа цура тIий заназисса. Цакуну ревизорнаясса щак-щукру, гъалгъарду баллан бивкIукун, лажиндаравагу, чурххавагу аххана хъанай, уххансса кIанттух луглагисса куна, кьарчI икIлай, гьанавиххину уруглай, мазгу бахчилай, жула яруннил хьхьичI къужлуйн кIура аяй. Цайвасса бунагьру кIулсса Городничий – Керимов ххассал хьунмуних гьарзад даххан хьуну ур. Гиккува хияллаву, лавайсса чиновникнащал мачча хьунсса шартI дириллай чIалай, гъалгъа тIавугу, лагмаминнащалсса занакьулушингу, даххана шай. Укун, ца спектакль наниссаксса хIаллай, аьртистнал ккаккан бай цава ца инсан цимигу журалийн кIура аяйсса куц, ранг-къачIа хъанай, бущи-къуццува, заназинна, ургавура цамур шайсса куц.
ОьрчIнийва театр ччан хьуну, гиву зун гъирарай ивкIсса Шамиллул, мюрщинугу, хъунинугу, сценалийн уккансса гъирарал гьарца журасса роль дугьан ххарину икIайва.
[dropcap]Л[/dropcap]акрал театрдануву хъинну лайкьсса кIантту бувгьу­сса спектакльлавасса цану хъанай бур Казбек Мазаевлул чивчусса «Удрида бава» тIисса пьеса. Ва пьесалуву Шамиллул щаллу дуллай ия Удридал мачча оьрчI Мансурдул роль. Буттал улчагу ххирасса, шяравалу зия хъанахъаврил балаллий, дардирдайсса ххуймуния пахрулийсса Мансурдул хасият ва сипат усттарну ккаккан дайва Шамиллул.
Мукунма театрдануву хъинну ххуйну бивхьуну буссия «Интикьам» тIисса ЦIигьил Камаловлул чивчусса Хан Муртазалия­сса пьеса. Шиву Хан-Муртязалил роль дургьуну уссия Шамил Керимов. Шамиллул, цила багьайкун хIадургу хьуну, та чIумуя, Ираннащалсса дяъвилия, Хан-Муртязалия ва Сурхай ханная чивчумургу бувккуну, зун ивкIуна рольдануха. Муртязалил виричувшиву, Я ивчIан, я ххув хьун тIисса хъагу дакIниву бувгьуну, га уккай Ватан душманная мурахас дан. Шамиллул ххуйну ккаккан бай, га ханнал арс унугу, халкьунначIан гъансса ушивугу, агьалинай дакI цIий, балаллий ушивугу. Цири, туну, лар­хьхьусса «Гъази -Гъумучиял серенада» тIисса К.Мазаевлул пьесалувасса Оьмаханнулгу, «Ниттиясса махъ» тIисса Р.Хубецовал пьесалувасса Хасана тIисса жагьилналгу, так кIирагу роль Шамил Керимовлул щаллу даву дакъа? Оьмахан ур щар дуцин Лаккуйн увкIсса гъумучиял чулухьу жагьил. Къицци ци бур, лахху-ликкия, къиргъулул яру, дакьин дур ссирссилтту, хансса ябитаву, заназин ци дур. Шиккува учин, Шамиллул, ва пьесалул жанр музыкалущалсса къямадия бушиву гьануну лавсун, бизайсса шаттираву, дувайсса ихтилатраву, пьесалуву гьуртту хъанахъиминнащалсса къуццулуву – гьарзад паргалну чIалачIи дувайва. Эшкьи-ччавриясса ххару ккалаккинийгу, балайлий, шаммардай дакI дачIлачIийнигу, дакIнил лавсмуницIун шадну къавтIун излазинийгу, цала геройнах жущала архIал чулуха уруглагисса куна чIалачIи байва. Мунилгу аьртист лавайсса даражалул гьунарданул ушиву ккаккан буллалиссар.
Хасана тIурча, цамур журалул инсан ур, хасиятрал паракьатсса, чIявусса гъалгъа бакъасса, ниттил хIурмат, ганихасса аякьа хъунна­сса. Шамиллул ккаккан увай дяъвилийн гьан хIадур хъанахъисса Хасана, ниттихь цукун бусанссарив къакIулну, буруккинттарай, бусансса куц къалявкъукун, ахирданийгу, авчуну нанийни, анавархъиндарай бусай, ганил ацIан къаулланшиврул. Ва ур паракьатсса, чIявуми асарду куртIну дакIниву ябувну, ялун личин бан анавар къауккайсса. Му чIалачIи бай аьртистнал цала жагьилсса кулпатращалсса хIала-гьурттушивруву, уссур­варащалсса арардаву.
ДакIний личIайва тамашачитуран Шамиллул роллу цанчирча, хъунмасса захIмат бивхьуну, гьарца чулуха ххал дурну, вив увххун, га инсаннал багьу-бизу, занакьулушин, аьмал, цанналусса, щихакIуй къалархьхьусса къел-къутта лякъайсса уну тIий. Мукун дакIний личIанну дургьуна Шамиллул «Ттуршама къатта» — тIисса Г.Хугаевлул пьесалува­сса Уарил рольгу, Лопе де Вегал ва Гольдонил къямадиярттава­сса агьамсса роллугу, «Малла Насру­ттиндалувасса» Хасайл рольгу, «Хочбар» опералувасса Нукарнал рольгу.
Болгарнал драматургнал П.Панчевлул «Мукьва кIинничу» тIисса пьесалувусса рольданух болгарнал драматургиялул фестивальданий Шамиллун цалчинмур кIану бувгьусса дипломгу, ххуйсса бахшишгу дуллуссия. 90-ку шиннардий дагъусттаннай машгьурну дикIайва телевизорданувух ккаккан дуллалисса «Кулпат» (Семья) – тIисса кино. Мунал мивугу хъунмур роль щаллу дуллай уссия. Жула тамашачитал гьарца хьхьуну му ххал дан экранналучIан батIайссия. Ялагу «Пауки» тIисса ленталувугу гьуртту хьуссия Шамил.
[dropcap]Г[/dropcap]ьаннайсса, театраданухсса мякьгу къаливхна, чIярусса дугьансса рольлугу лирчIун, оьр­мулул чагъираву къашавай хьуну, дунияллия лавгуна Шамил Керимов. Театрдануву зий бивкIсса лавайсса гьунарданул аьртистурал суратирттал дяниву ду­ссар Шамиллулмур суратгу. Мунал даврин лавайсса кьимат бивщуну, Шамиллун «Дагъусттаннал халкьуннал аьртист» тIисса бюхттулсса цIа дуллуссар. Мунал цIагу дагъусттаннал маданиятрал тарихраву абадлий сагъну личIантIиссар.

Гулизар Султанова,
Аьрасатнал магьирлугърал лайкь хьусса ишккакку