ХIакьсса оьрмугу, аькьилсса далиллугу

[dropcap]В[/dropcap]ай гьантрай Дагъусттаннал Журналистурал союзрал хъунама, Аьрасатнал Журналистурал союзрал секретарь, яруссаннал «ХIакъикьат» кказитрал хъунама редактор, «Илчи» кказит­рал редакциялулгу хьхьичIунсса дус-ихтивар Аьли Камаловлул оьр­мулун бартларгунни 70 шин.
Ва ур жула республикалий цIа кIулсса, илданун бусравсса чув. Ттун мудангу ххирар Аьли Камаловлул цIу бусса, мяъна-мурадрал авадансса, бавманан дарсну хьунсса ихтилатирттах вичIи дихьлан. Яла-ялагу дакIний личIанну бусай ванал далиллу.


«На дахIалай чинсса талихIрал заллура»

[dropcap]М[/dropcap]и гьарзад кулпатрая, тухумрая, учительтурая, дустурая ва архIал зий бивкIминная лав­хьхьуссар учай: «На дахIалай чин­сса талихIрал заллура, дакI тIайласса дусталгу, аякьа дусса каялувчиталгу оьрмулуву архIал бивзссар ттун».
Увну ур Аьли 1948 шинал февраль зурул 1-нний Да­гъусттаннай ца яла цIадурксса Ссугъращиял шяраву, дяъвилул ветеран Камалов АхIмадлул кулпатраву. Ряхва оьрчIал дянив шамилчинсса арс, ванаяр хьхьичI кIия арс ивкIхьурчагу, буттал чIатIи мурадран дунияллийн увксса.
«ЧIивиний яла хъунмур ххаришиву ттула гъанчу ва дустал чIявусса бушиврия дикIайва. Илданун на бусравсса ияв чIивинияцIава, му хIурмат на нава бакъаяча хIалал бувсса, ттул нитти-буттал, тухумрал цIанилъя. Навама чIивиний хъихъисса, ца-цал мютIи акъасса икIайссияв. ДакIний бур ца учительнал ттухьва Камаловхъал оьрчIаву яла къаххуйма ина ура увкукун: «Инагу ххуйминнавасса учитель акъара», — куну жаваб дуллусса.
Хъунмасса тухумрал дянив ттун яла ххирая ва ттунасса эбратну хьуссар буттауссу Камил, хъунасса захIматчи, дяъвилул ветеран, Социалист ЗахIматрал виричу. Ганан кIула чIявусса ишру, магьри, далиллу. Хъинну гъирарай, мякь къали­ххавай вичIи дирхьуну икIайссияв на ганал бусласимуних. Мукун шавкьирай буслан икIайва, цува гай иширттаву ягу магьраву гьурттуну ивкIсса куна. Ттунгу цумур-цагу магьа хIакьсса иш кунма бизайва. Оьрмулул яла мюнпатми ва яргми дарсрунугу гай ишру хьуссар. Яла аькьил­сса учительгу буттауссу Камил хьуссар».
Школа къуртал бувну махъ дуклан уххан пикрилий ивкIун ур Саратоврайсса юридический институт­равун. Амма та заманнай дуклан ухханнин тIалавну бивкIун бур даврил стаж ва зузисса кIанттаясса характеристика.
Зий айивхьуну ур хъус духхуну, буттащал архIал къатригу дуллай. Хъуними уссурвал ца дуклай, цагу аьралуннаву къуллугъ буллай буну, кулпатраву буттацIун хъар дугьан багьну бур. Къатта бувну къуртал байхту, зий айивхьуну ур яруссаннал кказитрай.
Шин ва дачIи зийгу дурну, та чIумал хъунама редакторну зузи­сса МахIаммад Щамххаловлу­хьхьун даврия укьлакьисса аьрзагу буллуну, увкуну бур на пулансса кIанттайн дуклан най ура, ттун аьркинсса характеристика дула куну. «Журналистнал ва юристнал пишардал дянив тапаватшиву хъуннасса дакъа­ссар. Ттун ччай ба­къар ина даврия лавгун. Жу ина партиялувунгу кьамул увну, партиялул школалийн дук­лан тIайла укканну. Вин квартирагу булунтIиссар. Нагу ина куна яла чIивисса харж ласай­сса даврий зий айивхьуссара», — вай махъру баяйхту, нава шикку аьркинну урахха тIисса пикри хIасул хьуна. Буниялттунгу, хъунама редакторнал къуллугърайн лахъаннина ва редакциялий гьарцагу шачIану бивтссар: корректорнал кумагчи, корректор, хъунама корректор, кказит итабакьайма, чIивима литературний зузала, хъунама литературний зузала, собкорр, жаваб дулайсса секретарь, хъунама редакторнал хъиривчу, ахиргу – хъунама редактор.
Гъан-маччаминнал, дустурал, учительтурал чулуха кунма, редактортурал чулухагу ттун хъунмасса тIайлабацIу хьуссар. Нагу гайннайн хаин къавхьуссара тачIав, гайгу ттул чIарав бацIайва.
Даврий ттущал архIал зий бу­ссия, так ца яруссаннал миллат­рал дянив бакъассагу, щалагу Дагъусттаннай бусравсса инсантал: МахIаммад Щамххалов, Аьбдулмажид Хачалов, МахIаммад-Сяид ХIасанов, Муса Хазамов ва чIявусса цаймигу. Ми архIал бушиву чIявуссаннан оьрмулул школану хьуссар.
Яла бувкIуна ттул чIунархIал оьрчIру, ттул хьхьичIунсса гьалмахтал: МахIаммад-Султан Шахтаманов, МахIаммад МахIатов. ЖучIа кувннал кувннал хIурмат бия.
Яла увкIуна ХIажи Аьрипов. Ваналла на редакторшиврийн хIадур увсса. Лаваймур партиялул школалий дуклакисса чIумал, ванал бувсуна ттухь цала кIанттай на итан дакIний ушиву. Амма ххюра шинал мутталий му ихтилат жул дянив кьюлтIну ливчIссар. Му хъуннасса вихшалдаралгу на буржлув уллай ияв. Ванал аякьа къадиркIссания бюхъайва ттуя редактор къахьунгу. На уссияв шяраву собкоррну зун­сса пикрилий.

«Тай ттуяр ххуйссагу, гьунар буссагу бия»

«ХIажи Абашилов ия шяраву­сса ттул чIаххучу, кIира шинал ттуяр чIивисса. Гьунар бу­сса, чумартсса инсан. Жу даин цаннал чIарав ца бацIайссияв. Муртуз Дугъричилов, ттул шяравучу, хъинну гьунар бусса инсан. Зий уссия «Дагъусттан» журналданул хъунама редакторну. Институтгу къуртал бувну, редакциялийн зун увкIуна Аьвдулмалик АхIмадилов, хъинну гьунар бусса, итххявхсса жагьил. ХIажимурад Камалов аспирантуралия махъ дарс дихьлай уссия политехнический институтраву. Гагу на ттучIава зун увцуссия. ХьхьичIунсса журналист хьуну, цала кказит тIивтIуна.
Иш мукун багьунни, яла гьунар бусса Ссугъращиял оьрчIру чил канил ливтIунни. ТачIав пикри къабагьайва нава 70 шин хьуннин яхьунссара, му оьрмулийн ияннин ттуярва мюрщисса ттула дустурацIа ва ттула гъансса инсантурацIа хьунссара тIисса. ЛивчIсса оьрмулий миннал бивкIулул къюву мукьах рирщуну ачин багьанссар, ми ливтIусса тахсиркартал лякъин къабюхълахъи­сса сси-къащилущал. Гай ттуяр ххуй­ссагу, ххаллилссагу, гьунар ххиссагу буссия. ХIарачат банна тайннал аьпа буруччин».

«Оьрмулул мяънану, «ХIакъикьат» кказитрал редакция хьуссар»

Аьли Камалов 1999 шиная шихунай зий ур Дагъусттаннал Журналистурал союзрал хъунаману, 2003 шиная шихунай — Аьра­сатнал Журналистурал союзрал секретарьну. Амма яла агьаммур къуллугъну ванал кIицI лагай «ХIакъикьат» кказитрал хъунама редакторшиву.
«Оьрмулул мяънагу, мурадгу «ХIакъикьат» кказитрал редакцияр. Ва ттул ужагъри. Февраль зурул 16-нний 50 шин хьунтIиссар на ши­кку зий. Миннува 27 шин – хъунама редакторну, 19 шин – Дагъусттаннал Журналистурал союзрал хъунаману, 15 шин – Аьрасатнал Журналистурал союзрал секретарьну. Шаванияр хъуннасса чIун на ши­кку гьан дара. Ца-ца чIумал хьхьудяризаннингума личIара. Яруссаннал кказит къабивкIссания, вайми къуллугъругу ттул оьрмулуву къабикIантIиссия.

Буттауссил бувсъсса далиллавасса ца

[dropcap]Т[/dropcap]асса-тарив ца шяраву ялапар хъанай ивкIун ур уссал усттар. Цала дакI хъиншиврул, дакьин дан ларсун бувкIцири усру кьамул дуллай, дакьин дан тIурча, ка хъирив къалаллай. Заллу уссал хъирив увкIсса чIумал, щялмахъ бусан багьайсса бивкIун бур. Ганал арсрив буттая начну икIайсса ивкIун ур. Цахьхьунма цала махъ буллуну бур, ци хьурчагу, тачIав щялмахъ къабусаванна куну.
Хъуна хьувкун, ханнал га оьрчI цачIана даврийн увцуну ур. Даврия укъаххайсса чIалай, цаппара мутта чIарах бувккукун, ханнал га илхъичину ивтун ур. Мусил кьама бусса цала балчангу ганайн бакъа вихшала къабайсса бивкIун бур.
Ца базилух чIуххучунал хан­нащал бяст бивхьуну бур дачIи­ханлугъгу дянив дирхьуну, мудан тIайламур буслан къашай­ссар, щялмахъ бусан багьайсса ишругу хьунабакьайссар оьрмулий, инсан ссай-унугу тамахIкар шай­ссар тIий. Цала аьнтIикIа душ тIайла бувккун бур илхъичиначIан, хIачIия ва нацIу-кьацIугу ларсун, ци хьурчагу, жагьил хъяврин увну, балчан биххан увансса мурадрай. Цала цува угьан къабювхъусса жагьилналгу душнил цIаний балчан бивххун бур. ХIангу лялирну, ччаврил гьавасгу левщукун, цала дурмур бувчIуну, ханнахь ци учинссарив къакIулну, бан-битан бакъа ливчIун ур: барцI ххявххун бия, ххяллуя багьну лявкъунни ягу балчант кувннищал кув бивну бия? Юх, цимурца щялмахъну чIалай бур. Ахиргу тIайламур бусан пикри бувну бур. Цимурца хьу­сса куццуй бувсун бур. Ханналгу жагьилнан бахшишран цала ханлугърал дачIигу, цала аьнтIикIа душгу буллуну бур.
Ва далил буттауссил цахьва бувсун махъ Аьлилгу цахьхьунма цала махъ буллуну бур, ци хьурчагу, хIакьмур бакъа къабусаван.
Мунияту бухьунссар Аьли Камаловлул цува хъунама редакторну ацIавривун кказитрал цIагу даххана дурсса, «ХIакъикьат» куну.

[dropcap]Л[/dropcap]ахьхьу Москавлив Аьрасатнал Журналистурал союзрал сакиншиндарайну бюхттулсса даражалий кIицI ларгунни Аьли Камаловлул юбилей.
Жугу дакIнихтуну барча тIий буру дусшиву дангу, дуруччингу кIулсса жула хьхьичIунсса дус-ихтивар Аьли Камаловлухь юбилей. ЧIа тIий буру миллатрал кказитрал ва миллатирттал мазурдил, Дагъусттаннал журналистикалул ялун бучIантIимунил цIаний зунсса цIуллушиву ва тIайлабацIу.

Зулайхат Тахакьаева