ТIайлабацIусса ва асардал вибувцIусса аьрххи

[dropcap]Ф[/dropcap]едерал центрданул гастроллал проектирдансса кабакьаврийну «Большие гастроли» тIисса регионнал дянивсса программалул лагрулий бигьалагай гьантрай кувнначIан кув гастроллай лавгунни Апанни Къапиевлул цIанийсса Лакрал ва Аьшттарханнал театрду.
МахIачкъалалив Оьруснал театрданул хъунмур залдануву Аьш­ттарханнал театрданул ккаккан бунни Л. Н. Толстойл «Анна Каренина» романдалийнусса ва А. П. Чеховлул хавардайнусса «Гьавасирттал лама» тIисса спектакллу.
Лакрал театрданул Аьшттарханнай ккаккан бунни Апанни Къапиевлул дяъвилийсса чичрурдаясса «ДайкъалиртIусса макь» (режиссер Ислам Казиев) ва У. Шекспирдул «Гамлет» (болгарнал режиссер Богдан Петканин) тIисса спектакиллу.

Светлана Журавлева, Аьш­ттарханнал драмалул театрданул директорнал хъиривчу:
— Цумур спектакль ххуй бивзссарив, муний къабацIланна. Ми кIивагу бур личIи-личIисса жанрардал ва тематикалул спектакллу. Бунияласса спекталлу. Тамашачи пикри буллали ансса, бюххан­сса, къюву ва хIасрат асар хьунсса. ЧIалай бур жула билаятрал драмалул школалул хатI. «Невыплаканные слезы» спектакльдания махъ макь лихьлай бувккун нанисса тамашачитал жу пардавлухун буцарду, гайннал цала асарду актертуращалгу кIибачIиншиврул. Цанчирча актертуран баян аьркинссар цала даврин цукунсса кьимат бишлай буссарив тамашачитал.
Ва спектакльданийн тамашачитал батIиншиврул жу хъуннасса информациялул даву дурссар. Мунил ялув жул буруккин бия, цанчирча спектакльданул цIанил буслай бур му дяъвилул чичрурда­сса бушиву. Жагьилсса тамашачитураннив тя­хъасса спектакллу ххирар. Студентътуран жу бувчIин буллай бивкIру тарих кIулну бикIан аьркиншиву, жула вирттал кIулну бикIан аьркиншиву, ми аьпалуву личIан аьркиншиву. Амма жуща зал буцIинсса тамашачитал батIин къавхьунни, гьархьхьуну щала билаятрай гьарта-гьарзану дуллалисса «Магьирлугърал хьхьу», Аьрасатнал халкьуннал Цашиврул кьини хьхьичIун дагьну. Аьшттарханнайгу ми иширттан хас дурсса программартту дуссия гьарцагу театрданул, библиотекалул. Спектакльдания махъ жул театрданувугу хьуссар миннун хас дурсса хъунисса мероприятияртту.
«Гамлет» спектакльданий 450 кIану бусса зал бувцIуну бия. Миннува 340 билет бавххуссар. Вайксса билетру баххаву жул театрданун хъинну нажагьну тIайлабацIусса ишри. Ва цуппагу бия астраханнал тамашачинан къавардишсса спектакль. Жул театрданул репертуардануву цавагу бакъассар антракт дакъа бихьлахьисса спектакль. Варив кIира ва дачIи ссятрайсса спектакль, антрактрагу дакъа! Жу Лакрал театрданул актертурал лап хIайран бунну. Тамашачиталгу личIлулну вичIидирхьуну бия, цуя-ца сукку къавхьуну, сахIналий хъанахъимунивух гьурттуну. Зунмагу хIисав хьухьунссар гьарца бутIа цукун кьамул буллай бияв. Дунияллул хьхьичIунсса театрдалгума гуж хъирив къалаяйсса лап захIматсса психологический драма чIивисса Лакрал миллатрал театрданул бишин сисаврий жувагума хъинну махIаттал хьуну буру. Шекспирдул пьесардава жул театрданул бивхьуссар «Ромео ва Джульетта» ва «АцIния кIилчинмур хьхьу». «Гамлетлул» хIакъираву къакIулли, зул театрданул бивхьуну махъ бюхъай жул труппалунгу гъира багьан. Материал, гьай-гьай, хъинну захIматсса дур.
Ватан ххирашиврул темалийн багьайсса ххаллилсса спектакль буссар жул театрданул репертуарданувугу. ПаччахIлугърал грант ларсъсса «Булбулданул хьхьу», чачIав учIан увсса режиссернал бивхьу­сса. Гьарца Ххувшаврил байрандалийн жу ва спектакль цIубуккан байссар тамашачитурал тавакъюрайн бувну.
Аьшттарханнал ва Лакрал театрдал кувннал кувнначIансса гастроллу тIайлабацIусса хьунни. Лахьхьу ва хIакьину жул театрданул актерталгу ххарину буслай бур МахIачкъалалив ххуйну кьамул бувру, кIивагу спектакльданий аншлаг дия тIий.

Наталья Сапожникова, «Человек плюс» журналданул корреспондент:
— «Невыплаканные слезы» спектакльданий на аьтIий буссияв. Махъва-махъ ва куццуй на аьтIий бивкIссара 12 шинал хьхьичI Владивостокрал драмалул театрданул «Поминальная молитва» спектакльданий.
Барчаллагь Лакрал театрданул актертуран, ваксса гьунар бу­сса журналист аьч аврихлу! Апанни Къапиевлул дяъвилийсса чичрурдал буслай бур хIакьину дунияллийсса тагьардания. СахIналия актертал тамашачитуращал жап тIисса кунмасса асар бия. Барчаллагь режиссернан ва материалданул вив куртIну увххун, тамашачитуран бюхханну сахIналийн буккан баврихлу.
…Абхазнавусса дяъвилия махъ най буссияв Рицца тIисса бярнийн. Ххуллу бия зунттавухсса. Ца зунттуй чансса тинмайну щиллив бувгьуну бия багъ. Багъраву­сса мурхьру махъва-махъ тIутIайх бивчу­сса хханссия. Цакуну ттул я тIайла бавцIуна укунсса суратрай н- гайксса найрдал къуршив бу­сса кIанттай мурхьирдал къяртрай нарза ласласисса цавагу най итталун къабагьуна. Ххуллу кIура баллалисса кIанттай хьунабавкьунни вай кIанттурдан хас бакъасса, пюрунтран кIанттай, тIаннул ул­тти рирщусса чIавахьулттащалсса, ца лагьсса ларзнищалсса къатта. Чансса тинмайну тIурча, мурхьирдал къяртралу бия дахьва бацIан бувсса шанма ххач. Та дия дяъвилия махъсса сурат.
На цIанакулгу аьтIийнма бура – гьалакну чантI тIисса ва цIубуклакисса оьрмулул дянив лап гужну гъюжу буккан бувнав на дяъвилул суратрал.
Мукунма хъювсулсса асардай ливчIссара «Война и мир» (Великобританиянал) тIисса фильм ххал дуллалийнигу. Режиссернал киноэпопея къуртал бувну бия багъраву – дяъвилул хIасратравух бувк­сса вирттал бия чяй хIачIлай, найрду – ницIал лирцIуну нани­сса шаллай щябикIлай, нитти­хъул – кIанттувусса вилттили оьрчIру гьуркку буллай. Га дия дакьаву.
Ва спектакльдануву Къапиевлул ккаккан дурну дур дяъвилул сурат. Артиллерия ттупру битлай. Талаталт тIутIайх бивчусса багъраву окопирттаву щябивкIун. Ясир увсса румыннал скрипачнащалсса лахIза! Юх, буслай бусан къахьунссар ттула асардая. Амма на барчаллагьрай бура Лакрал театрданул коллективрайн вай асардахлу, хIатта хъювусулсса бухьурчагу. ХIакьинугу хIакьнувасса пикрирдахлу!

Саният Рамазанова, Да­гъусттаннал халкьуннал артистка (Гертрудал роль дургьусса)
— Спектакль байбишайхту цукуннивсса бизаршиву дия. Дагъусттаннал тамашачинан къахасъсса паракьатшиву, жула тамашачитал трагедиярдайгума хъянсса лахIзардах луглан бикIайхха. Мунийн вардиш хьусса жу, залданувусса паракьатшиврия чансса нигьагума бувсунав. Яларив байбивхьуна Шекспирдул гьавас асар хъанай. Му гьавасрал навагу лавсунав. Гьарца спектакльданий цIуницIа пикри буллан бикIара, ца ттула­сса бакъа, цайми гьуртту хъанахъиминнал цумурцагу монолограл, калималул ялув: «ЯхI бан ягу къабан», «Жу лабизлай буру, Заннал щях къабищуннав тIий», «Ччаву чIун наниссакссар ляхъайсса. ЧIумулли чIалачIигу бантIисса му пар кусса цIурив ягу цIарал ламарив». Кьуват ххал ба вай калимарттавусса! Муниву бухьунссар Шекспир сийлия къалагаврил тIилисин. Жуйна ияннин цимигу ттуршукулий сийлий ливчIсса куна, личIанссар жуява мукьахгу. ТалихI бакъаривла, туну, укун бунияла­сса спектакльдануву роль дугьансса тIайлабацIу шаву, дикIувча жапасса, хъунмасса захIматгу, гужгу, гьавасгу харж бан аьркинсса.

Лажин хIадур дурссар
Зулайхат Тахакьаевал