«Илчи»-маслихIатчи

Хайр бумуния

ЦIана дур яла хайр буми продуктылул чIун, чан­сса калорияртту бусса, чIявусса личIи-личIисса витаминну бу­сса ахъулссаннул ва ахънилссаннул чIун, миннувугу цалчинсса ва ляличIисса кIану бугьлай бур болгар мамашрал.

Мяйжаннугусса гъинтнил салат дан къахьунссия, кьанкьгу тIааьнсса болгарнал мамаш къабивкIссания. Шиву чIявур витаминну А,Е,К,Р, бур щала группа В витаминнал, чIявуссар аскорбин кислотIа, лимондалияр ва лухIи хъасараяр махъун къабагьну, нярансса ва ттурчIансса магний ва фосфор, давлениялун ва къюкIлил туннурдан хъин­сса калий.
Шиву буссар йод, эндокринный системалун бакъа чара бакъасса. Мамаш хъинну хъин­ссар диабет думиннан. Дурухлурду (онкозаболевания) хьун­ссар тIисса нигьачIаву чан дай­ссар, бакIрал пикри буллалиминнан (ня зузи дуллалиминнан) хъинссар. Ва ахънилссаннул оь хьюму байссар, чаннан хъин­ссар, шану къабиллалиминнангу хъинссар. Дукралун болгар мамаш муданма ишла буллалиминнал бурчу, михьру, чIарарду ххуйну яшайссар.

Ваниягу кIулну хъинссар

ЦIуллуну ччисса инсаннан гьантлун шаннагу чIумух лайкьсса дукра канарча, хъинссар, давурттай, шарда дири-дирирмур, кьаркь (сухомятка) дукрарду къаканай.
Сан дакъул къадуллай, ххуйну кIюрххилсса канакияра, чурххал хIалгу бикIантIиссар, дакIнил тагьаргу ххуйну дикIантIиссар щаллусса кьини.
Зува чун нарчангу (даврийн), лалусияра зунна ахттайнсса. Шардаллил дукра хъинссар, зула чурх зия буллалисса, щил бувссарив къакIулсса пирожкивнияр.
Нагьар дан ччарча, язи дугьияра банан ягу йогурт.
Кофе, чяй чан дувара, гьантлун 2-3 чашкалийн дияннин, ягу чяй, кофе хIачIияра качар ба­къанма.
Гьанттайнсса дукияра шарда. Укун канарча, зун хIисав хьунтIиссар хъинну ччяни зуйра ххуй чулиннайсса дахханашиннарду.
ЧIун-чIумуй канарча лув кIицI ларгсса продукты, дукра лялиян даврил ва хъун ххюттул масъала цила ххуттайн багьантIиссар:
— гьивчул, къурул, кякандалул ххюттукалул даву цила нирхирай дитайссар;
— имбирь (кIяла жавж), шафран (зяъпиран), чимус: вай продуктылул ххуйну кумаг байссар дукра лялиян дан;
— jрганизмалун аьркинсса аьгъу­шиву омега-3 буссар туртуву, зайтундалул аьгъушивруву.
Щюлли урттуву (накьлил ур­тту) буссар магний, кальций, витаминну С ва К, волокна, дукра лялиян дан хъинну аьркинсса.
ЦIуллуну битаннав.