Щарай бия гьарца «Щаращи»

Республикалул хъун байрандалул лахIзардава

Гьар шинах кунна, хъинну авурну ва гурну кIицI ларгунни июльданул 26-нний хъун шагьрулул майданнив Дагъусттан Республикалул Конституциялул кьини.

КIюрххил ссят 11 хьусса чIумал, хьхьурайра хIадуршинна дурсса циняв миллатирттал ужагъру тIивтIуну, гъан хьусса хъамал ххаллилну кьамул банну бия. Гьузи лавхъсса кунма, щуруй бия 14-гу «Дагъусттаннал Щаращи». Гьарцаннуву жула миллатирттал цалла-цалла культура, багьу-бизу, дукра-къяс, лаххи-ликкия ккаккан дурну дия. Гьарца «Щаращи» чIюлу бувну бия аьвзалзаманнул ва уттизаманнул лишаннал. Чiирттай лавхъсса бартбисуртту чIюлу бувну бия миллатирттал инструментру ва аьвзалзаманнул ярагъ лавхъун. Щях дирчусса хъаттирдай кув щашлай, кув дурухлай, кув тIаннуя, муххая, бурчуя затру дуллай, гьарми бия булувкьуну цала-цала миллатирттал багьу-бизу ккаккан буллай. Вайннах тамашалийсса хъамал бизар къахъанан «Щаращал» дязаннивсса ссупрардугу чIюлу бувну бия миллатирттал нахIура-нахIусса дукрардал, нацIушивурттал, ахъулсса-ахънилсриннул.
Муданма кунма, хъамаллурал итталун багьанну бия, жула шаннагу район цачIун хьусса «Лакралмур Щаращигу». Шикку рурцуну макьанну жула буттал буттахъал лаххи-ликкиялуву бала-гьалайрдай бия шаннагу районнаясса делегацияртту. ТiивтIунма бия лакку дукрардал чIюлу бувсса ссупрагу. «Щаращул» ца чулух хъамаллуран тамашалун дирхьуну дия жула цIанихсса Бархъаллал тIахIунтту, ппалул кIутая лакку хъа щашлашисса станок, дувссилул гунгунтту, ларжантту ва цаймигу матахI.
ЖучIанма бувкIсса лахъсса хъамаллуравух, Республикалул БакIчи Рамазан АьбдуллатIипов акъасса, мукуна ия ДР-лул Хiукуматрал Председатель Аьдуссамад Хiамидов, АьФ-лул Конституциялул Судрай зузисса жула ххаллилсса лаккучу Хiадис Хiажиев, ДР-лул культуралул министр Зарема Буттаева, ДР-лул кIулшивуртту дулаврил ва элмулул министр Шагьаьппас Шагьов ва цаймигу.
Хъамал кьамул буллай ия Лакрал райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадов , Цiуссалакрал райондалул хъунама Хiажи Айдиев, ДР-лул Жяматийсса палаталул вакил Ссапарбаг Аьбдуллаев, Сайпуллагь Аьбдуразакьов, Ансар Къажлаев ва цаймигу.
Республикалул БакIчинал ва мунащалсса хъамаллурал, хъинсса лакку дукьрахIанттил нахIалагу бувну, чIа увкуна шаннагу районнал жяматирттан цIуллушиву ва каши-кьудрат. Яла хъамал лавгуна чIаххуврайсса рутIул-агъуллал,чачаннал «ЩаращачIан».
Хiурматлувсса хъамал циняв миллатирттал ужагъирттайн бивну махъ дайдирхьуна районнал кульуралул центрдал зузалтрал хIадур дурсса хъуннасса концерт. Цавай культуралул пишакартурал гьунардай тамашалий буна, цавай УнцIукIуллал, Оьргърал, ХIуццатуллал усттартурал дурсса затирдал лагма лавгун бия. Бия шикку машан ласун ччинан дарбантуллал, табасараннал бартбисуртту, хъаттирду ва ппалул ххаллая щаршсса затру.
Майданнул дязаннивсса сахIналий цала къавтIавурттал гьунарду ккаккан буллай бия «Каспий», «Айланай» ансамбльллу. Балайрду тIий ва халкьуннал инструментирттай руцлай бия «Зунттал чIу», ТiиляратIи», «Цамаури», «Ахъуша», «Темирхан-Шура», «Бартукь», «Вихьлидуш», «Гъази-Гъумучи», «Агъул», Хив», «Шарвили», «Ламан аз», «Лукомрье», «Лаващи» , «Бущихъи» ва цаймигу фольклорданул ансамбльллу.

БакIчинал барча бунни хьхьичIунми дагъусттанлувтал

Республикалул агьаммур байрандалул кьини Дусшиврул къатлул шадлугъирттал залдануву ДР-лул БакIчи Р.АьбдуллатIиповлул барча бунни личIи-личIисса арарадаву хьхьичIун ливчусса, жагьилмур никиран эбратран бишин лайкь хьусса дагъусттанлувтал.
Шадлугърайн бавтIми барча буллай, Рамазан АьбдуллатIиповлул кIицI лавгунни, Конституциялул кьинилул байран дагъусттанлувтуран 1999 шиная шиннай ляличIину агьамсса байран хъанахъишиву. Га чIумал жула миллатирттал мяйжаннугу ккаккан бувшиву жула гужгу, цIакьгу ва язи бувгьушиву жунма лайкьмур ххуллугу.
«Цумурцагу билаятрай жяматрал культуралул ва низамрал ялтту ххарх ласун кьаст лархIукун, ялтту дуккайссар ва цIакь шайссар мардимазаншиву, къачагъшиву, аьвамшиву. Совет замана лияврищал жунма иширайну асар хьунни вай мукъурттил мяънагу. Аьрасатнал Президент В.Путиннул измулийну Дагъусттаннай цIу буккан бувссар низамрал ххуллу-ххагу, цIакь дурссар паччахIлугърайнсса вихшалагу»,-увкунни Р.АьбдуллатIиповлул.
Хъирив бакIчинал, цIунилгу циняв барчагу бувну, душмантурал канища ливтIусса ссурахъал НурбахIандовахъал ниттихъан ниттихъан дуллунни Ниттил орденну.
Хъирив ДР-лул Хiукуматрал Председательнал хъиривчу Анатолий Карибовлул дурккунни гьашину баян бувну бивкIсса конкурсраву ххув хьусса, паччахIлугърал премиярттан лайкь хьуминнал цIарду.
Гьашину конкурсравух гьртту хьун ччиссанная кьамул бувну бивкIссар 30 аьрза. Хасъсса комиссиялул конкурсрайн дуллуну диркIсса давуртту ххал диргьуну махъ , язи увгьуну ур премия лайкь дурсса 10 лауреат. Миннавух ур жула хIурмат лахъсса, Аьрасатнал цIанихсса аьлимчу-лингвист, филологиялул элмурдал доктор, профессор, сайки 60-хъул шинну ва элмулун хас дурсса Халидлул арс Эса Аьбдуллаевгу. Премиялун лайкь хьуну бур ванал уттигъанну дунияллийн бувксса «Междагестанские межкавказские языковые контакты. Историко-этимологичесие, ареальные и ономастические исследования» тIисса хъунмасса захIматрал лу .
Жугу жула чулуха хъунасса аьлимчу барча уллай, чIа тIий буру ванан цIуллушиву ва ттигу чIярусса шиннардий зунсса каши-кьудрат.

Байрандалул махъва-махъмур лахIза

Вара кьини ахттакьунбизулуву хъун майданнивсса сахIналий цIунилгу цала гьунарду ккаккан бувунни Паччагълугърал хореографиялул ансамбльллал ва Дагъусттаннал эстрадалул балайчитурал. Концертрая махъ цIаннавун бахьлавгсса хъун шагьрулул ссавруннайн салютру итадакьаврийну байрандалул кьини къуртал хьунни. Халкь ялагу хъунмасса хIаллай шагьрулул кIичIирттавух сайрданий занай, байрандалия щакъалеххавай бия.

Залму АьбдурахIманова