«Жяматрал дянив аваза багьсса ишру хъинну чансса бакъа къашай»

Ккуллал райондалийсса судья Макьсудов Макьсуд МахIаммадлул арснащалсса ихтилат.

— Ккуллал райондалул жя­матрал законнайн мютIину бикIаврил тагьар цукунсса даражалий дур?
— Най бунува учинна, жула инсантал муданмагу законнайн мютIисса бур. Вана, махъсса шиннардий законну зия даву хъинну чан хьуну дур. Бюхъай ва жула культуралул ца шачIануну бикIангу. Жяматрал дянив аваза багьсса ишру хъинну чанну бакъа къашай.
— Судрай акъагу, ина хьунаакьайссарав инсантуращал?
— Ттул даву хъинну жаваблув­сса, чансса дакъа оьннасса чIун дакъасса даву дур. Мукун бухьурчагу, на чIун лякъара школалул оьрчIащал хьунаакьин­сса, гайннащал жула законная ихтилат бувансса. Ина буллу­сса суал цахъис къатIайлассагу бур. Судрал залдануву судьянал мантия лахханнингу на чIявусса инсантал кьамул бувайссар ттула кабинетраву. Учин мукъун, инсантуран бувчIин буван багьлан бикIай судрайн аьрза къачивчунма биттур буван бюхълахъисса масъаларттугу чIявусса бикIайшиву.
— Судьянал даву яла «ларкьумур» даврин хIисав дувай инсантурал. Му тIайлассарив?
— Жул даву му хIукуматрал чулухасса хIукму бувайсса, хъинну жаваблувсса даву дур. Судьянал бувсса хIукму бавхIуну бикIай инсаннал кьадардануцIун. Цу­кунчIавсса аьйкьаву жул давриву дикIан къабучIиссар. Мунийну судрай ххал бигьлагьи­сса масъала цакуну кIанийн бутан къашайсса, чIярусса барашиннарду хIисавравун ласун аьркинсса, бунияласса мугьру бивщусса документирттайн бакъа хъар хьун къабагьлагьи­сса даву дур. Мунияту, судрал вивсса даву, хIукму (приговор) къабувссаксса хIаллай, диску­ссияртту дуллай, цала-цала пикри жяматрал дянив, кказит-журналлай хьуннав, буслан къабучIисса затну хъанахъисса. Шиккува ххи буван, ца судьянан гама судьянал бувсса хIукмулия ихтилатру буллан, цаламур пик­ри буслан цукунчIав бучIину бакъассар. Яни законнал ихтияр дуллай дакъар. Бюхъай вай ишру хIисавравун лавсъсса чIумал, инсантуран мукун чIалай бикIангу.
— Цукунсса законну зия дурсса инсантал бикIай чIявуми жула райондалий?
— ХIисавравун лавсъсса чIумал, зузисса инсаннал «захI­матрал ихтиярду» зия дуллалисса идарарттайн багьайсса масъа­лартту бур чIявуну хьунабакьлай.
— ЦIана щала дунияллийва бурхха терроризмалия ва наркотикру ишла буллалавриясса ихтилатру. Бурив мукунсса судра­хьхьун багьсса инсантал жула райондалий?
— Махъсса кIира-шанна шинал мутталий мукунсса инсантал бакъар Ккуллал райондалий.
— Ккуллал ва Лакрал районнал законну дуруччай органну (РОВД, прокуратура, суд) цачIун буннихха, ми законну зия даву чан хьуну тIийрив цачIун бувсса, ягу цамур савав дуссарив?
— Бунияла, таксса инсаннайн къаршисса закон зия даву (уголовная преступность) чан хьуну дур. Амма ина буллусса суалданун жаваб цамур куццуй дулун ччива. Учиннуча, законну дуру­ччай органнал даву, жула районнай яхъанахъисса инсанталгу чIявусса бакъахьувкун, сайки кIирагу райондалийсса шяраваллаву яхъанахъисса инсантурал дянивсса гъан-маччашиву хIаласса духьувкун, циняв органнал даву мюнпат ххисса (эффективнайсса) хьуншиврул, цачIун бувсса ишну хъанай бур.
— Ци учин ччива кка­зитрайхчIин жула инсантурахь?
— Инсаннал оьрму, хIатта лахъисса шиннардийсса буну чIаларчагу, хъинну кутIасса бур. Ва кутIасса шиннардий инсан цувалу яхъанай акъахьувкун, хIукуматрал жула оьрму бигьа буван, балаллуща хха­ссал уван чирчусса законну зия къадулларча хъинну хьунссия. На ялуввагу кIицI бав, жула инсантал, аьмну лавсъсса чIумал, законнайх ша ласайсса бакъар. Мунияту на чIа учин ччай ура – яхI бувара законну дуруччай органнал янилун къабагьан. Циван учирча, вай чирилул идарартту бакъану тIий. Бурувччуну бикIияра.