Бикъи-бавал хаварду

Дуллу дунияллул диял­сса тирхханнуну шай мудангу ттун Лаккуй бавахъал хавардах вичIи дишинсса сант дагьаву. ДикIайну тIий бавахъал гъалгъалуву мазрал пасихIшивугу, мяъналул куртIшивугу, оьрмулул аькьилшивугу.

Лаккуйн лавгтари, чара бакъа ххи шай­ссар ттул чичрурдал таптардай лакку бавахъал хавардал къюмай. Ххирасса буккулт, зун ххуй бизларча, кIибачIланна зущалгу нава бавахъал хавардая ласай­сса неъмат.

* * *
Хъуннар хьуну махъ, дир­чIаннин, цал хъу-лухччинух ябитан гьанна тIий, ларгссияв. Ттул къюкI сагъсса духьунссар, къадиркIунна: хъу-лухччайсса ччюрклил бакIур­дайн ябивну, бакIрал ня кьакьан давай лирчIунни. Гьай, аман, хъуруннай, лухччиний пюрундалул касак, чарил гъявгъа, чапалшиву къадикIайссия, зевхху бакIру кунна хъуру ва лухччив дикIайссия.

* * *
Ваппабай, арцу-мусил ххазина ккуччу къабуван кунма, мугъаятну шагу бизлай, дачIраччаннахь хъу дурчIайссия. Ца кIучIалу, муччуч, бюру- кьярти къаритайссия. Заргал Оьми­хъал жагьилсса хъанний хъару дакъахьунссар, миннал къясуксса хъув хъанияр чIявур нацIу мечIал къатIри. Ал, миннал чиваркIгу хьхьути къадукайсса бурвав, тай нацIумечI бавтIун, буркив, бувцIу ххункIру бувара учинма акъассарив?

* * *
Арснал ва душнил оьрчIал жулардал нихъри тIатIайхту, ликлай, экьидичлай, на миннал хъирив датIлай занай, къап буцIавай бур. Ал, ми наски-жуларду дувай пабрикарттайн аьрза чичаракьай, никъурттаймур мачI ганз дувара тIий.

* * *
Цавай ххуйсса жимпIирду бикIайва хьхьичI, къутI бивкIун чурххай бавкьунугу бикIайва. Утти ми жимпIирду лавххун кIива гьантлува, зумарду зурчIай тIий, никир­ттайн биллалисса бур. Ми пабрикарттал хъуниминнал цалами хъаннин къаласайривав жимпIирду?

* * *
Хъут парайн дичай замана бувкIун бур. Ссят мукьуннийра, цIан- чаннахь дирзун, оьллал хъирив дачайссияв, миннул магъ ссултIу дайхту, хъурзилу дугьлай, бивщу бя буваншиврул. Утти шяраваллил кIичIирттаву хъуттал ххюлтIурду бур бу-бунийва кьакьаннин кьабивтун. БярабакIурду бухлагайхту, вай щарнил хъами ци ччучланавав?

* * *
Ал, циван дикIайнавав на, накьичру дишай усттар кунна, бярабакIурду ххуйну буван авлия хьуну? Цахъи бавкку-шавккуну хъанарча, лекьан буллай, цIуницIа буллай, лях-карах кIяла чарттал бюкьругу бихьлай, цавай авурсса бярабакIурдугу бувну, миннул лагма къавтIун дизайссияв.

* * *
Тавхана кунма, марцIну ппаллу ябайсса щарссаяв. Вай уттисса жагьил хъаннил цIусса закон дуккан дунни, ятту-гъаттараща марцIсса кIанттай яхъанан ихтияр зерххусса. Ягъар, ккултIурнайсса хъами хъу­ттал гъулувтусса мазурду кIункIу буллан дикIайссарив?

* * *
Ца авдал кьанкьсса къари дикIайва на душнийсса заманнай зайлай: «КкурчIа чIелмултрахун багьаннав, хъу-лухччи – кIуллахун», — тIий. Авлия-щарссанил мукъур­ттий хъян дикIайссияв, утти, дизан дурну, дуруган дуван ччива: буниялттунгу, хъу-лухччив кIуллахун дагьунни, ккурчIагу чIелмултрахун багьунни.

* * *
Къатлуву зимизру бур тIий, дукра къаканай ур Москавлия увкIсса арснал оьрчI. Жу зимизирттаву аьдатссару, нания вихь зимизру канаку тIий дакъара, ччатI, нис дуки тIий дура, учара нагу.

* * *
Чурх шюшин ан къахъана­хъисса ттула къужлухь диркIра: «Я ттул заллу, ттамп куну ина агьну ивчIарча, вил чурх сурураву бишиннин шюшлай, зана-кьулу буллалиминнахь на ина щил парабакIуйн увтун уссия учиви?» — тIий.

* * *
А-а, дакъар хIурматирттай диркIсса зунттал аьдатру утти кьиматрай. Лахьхьу щинал гъаду дуцIин най дуссияв, щарнил оьрчIру бия ласапIитIирттай бигьлай, угь-къак тIий, занан къахъанахъи мишан дуллай дура, гьай, цаягу оьрчIал, на гьанна му щинал гъаду дуцIин учайрив ккакканна тIий. Агь, вил къаттай. Ппиргъу Мяндихъал тIантIрал увку оьрчIал тIар: «Шарда щякъадиркIун, ва къаригу чун ххюрхху хьуну най дурвав». Яртал, къаркIу-къарин щин къааьркинссарив?

* * *
Ххалал ттуккущал лавгун був­ххунна, бавкIунна тIисса арснал щарнихь буслай дура жагьилний гьантлун вайксса-тайксса къарду мукьав ду­ххайссия, ацIра дугьайсса колхозрал хъу наралу ттихIайссия тIийча, хьхьичIрасса хъами сагъсса, цIакьсса диркIун дур куну, сситтул аьллали дурну кьариртунна.

* * *
Музлил лухччиний кIуну бишин гьан ччяни изукьай кIюрххил увкуссия Воронежрая увкIсса арснахь, нагу арснал щарнищал ца-кIива къав бахIин гьанна кIири баннин кунуча, жу бигьалаганну бувкIсса тIива. Бавривгъартал хавар, ва оьрмулийн дияннин дурагу цалла дигьаларгсса: марща ххартIа тIисса кIанай бартканивух мухI лавгун, шанма гьантта бувссар райондалул азарханалий уттудирхьуну. Бияча ца кайп!

* * *
Нервардал инжитну дура тIий, та ялун духхарчагу, арснал щар дуссар шаний тIитIикьала даркьуну. Вайминнан аждагьартту хьусса арснал хъами дагьайни, жун, арснал щарди тIий, барахупка дагьунни.

* * *
Ттигу Бяллу Маллухъал оьрчIал авария дурну дур тIар. Жул гьапу диркIссар тIар, цалчин шяравун машина бучIайхту, мунил лагмагу дуклай: «Инсантал букай муххал барцI!» тIий. Ал, цуксса куртIсса диявав?

* * *
Колхозрай дакъа зяр учай телефон къадикIайва. Бажиганнайсса лас оьвтIий ур тIий, оьттукьункьа буцаннин кIантIуралийн лерчунна дуркIсса ттун ласнал телефонналувух тIутIимур къабаллай, ци анаварсса иш биявав тIий пIякь чавай лирчIссара. ДахIалайкьай уттисса хъаннин, импIуртIний билаятирттайсса ласурвавращалгума, чIарав бу­сса кунма, гъалгъардай бур.

* * *
Ай , яшасун совет хIукумат! ХхюцIалла шинай бянив­сса аьяннин, кару ссуссиннин, колхозирттал давурттай зий диркIхьурчагу, духIин дусса пенсия къабивхьуна. Хъин­сса нувщаку биян бувссия пенсия гьаз буваншиврул аьркиннийн. ХхюцIалла шинайсса ттул захIматрал къабувмур ца хъин­сса уттуллул бувна – къаоьккисса пенсия бивхьунни. Утти на санну дура ичIувацириннан. Циван сийлий къадикIава, на утти къаз дакъара­хха, на банкра!