АхъницIунсса маслихIатру

Ахъуву дургьумунин кьюнукьишатри оьргъашивунияргу хъиншиву чIявучин кIулхьунссар. Кьюнукьишатри ахъуву гьарза баншиврул дуккияра 50х50х50 см. лагрулийсса хъунтIа, бичияра мивун мурхьирдал чIапIив,макулатура (аьркин бакъасса чагъарду), мукунма картондалул парчри (личIи-личIисса къуршаясса), дуки-хIачIиялия махъун лирчIмур (хьюмумургу, мукунна), бичияра мивун цаппарасса кьюнукьишатригу. Ца­ппара гьантравун ми итталун багьанну гьарза хьунтIиссар.

Гьанна саргъунну бугьира

Къурул гьанна, мюршсса бушиврийн бувну, ца кIанайн чIявусса зикъазинну ягу чан къахьунну бугьан захIматри. Ва даву бигьану даншиврул даруврацIасса чIирисса къутилий дувара къурул гьанналуяр цахъи хъуннасса ккутI, бивчуну мивун гьанна, марслуйх зурзу буллай, дукралийн цIу бичлачисса кунма, нани бувара.

ПпипписсалахI дарманни

Ахъулсса ххуйну шаврин ущу-щулгъилиясса мюнпатгу хъунмар. Масалдаран, тлярал душманни ппипписсалахI (божья коровка). Му багъравун кIункIу буваншиврул цаппарасса кIанттурдайн дутIара качар хIала бувсса нацIусса щин.
Мукунма ахъуву бугьан аьркинссар хъункIултIутIул рангсса ва кIяласса шанчIапIи (клевер). Ххяххиярттан мюнпат бусса ущу-щулгъи мукунма кIункIу бувайссар кIяла горчицалул ва хъахъи къурул тIутIалгу.

Лаччул ва чимусул буруччайссар нувщи

Бугьан нанисса нувщи 8 ссят­райсса лаччул раствордануву бивтун хъинссар (щинал 10 литралийн 1 ккило хIуен бувсса лаччул). Укунсса нувщи личIи-личIисса азардал хьхьичIгу цIакьссар, ххуйсса бакIлахъиягу хьунтIиссар.

Хъяврин бувара нувщул душмантал

Колорадуллал гъангъара­тIущалсса талатавриву ишла буллалисса кьяйдарду чIявур. Вана миннувасса ца: нувщи бугьлан хьхьичI, инттухунмай, зунма аьркин къахьунсса нувщул мюршсса бакIурду бувара ишла дан нанисса аьрщарал лахъишиврий. Аьрщарава буккантIиссар кIинтнива чантIа тIисса колорадуллал гъангъаратIив ва байбишинтIиссар нувщи канай. Нувщущал архIал бат бувну кьабитияра.

Ишал дара чяма

Лаччул ва чимусул ккирттарая колорадуллал гъангъаратIи ва цаймигу ущу-щулгъи нигьа бусайссар. Нувщи бугьлагьисса чIумал гьарца хъунтIуллувун, чан-чанну, хIуен бувсса ккунукрал ва чимусул ккири бичирча хъинссар, мукунна заваркалия лирчIун, кьакьан дур­сса чямагу.

Чавахърал ттаркIгу оьргъашивур

Ккунукрал ккири ва бувкуну ливчIсса балугърал ттаркIру-ххалаххив, кьакьан бувну, лаччибутулуву хIуен бувну ягу дикIгьаяй машиналувух бувккун, за дугьлайна ишла буварча – ххаллилсса оьргъашивур. Балугърал ттурчIардивусса фосфор ва цаймигу микроэлементру, ккунукрал ккирттаравусса кальций дургьумунин дуз хьунтIиссар. Укунсса оьргъашиврул аьрщаравусса кислотность цалийн дуцинтIиссар.

Пурх учара

Тля ва цаймигу зиянчитал бакъа буван кумаг хьунтIиссар чимусул ккирттарая. Миннул 200 граммрал ялун дутIин аьркинссар гъилисса щинал 5 литIра, 3-4 гьантлийсса диртун, диргьуну, пурх учара ххяххияр­ттайн, мурхьирдайн.
Ванин-танин – мандарин

Мандариндалул ва апельсиндалул ккиртту экьибичин анавар мабуккару, ми, цачIун бувну, кьакьан бувара. Тля багьсса чIумал, ххяххия миннуцIа марцI дуван, щинал ца литIралувун бичин аьркин­ссар кьакьан бувсса ккирттал дачIи литIралул банка. Хьхьу-кьинигу диртун, ми щин 10 минутIрайсса щаращи дуван аьркинссар, яла, диргьуну, пурх учара тлярал дурцIусса къяртрайн ва чIапIайн.

КьатI хьунтIиссар къачагътал

Ахъуву дургьумур дукан, кьурщу дуван анаварсса зиянчитал чан бакъар, хаснува аьрщаравух буклакисса, нажагь бакъа итталун къабагьайсса медведкарду. Инттухунмай бугьлагьисса гьанналущал хъунтIуллувун ягу гьаллулувун дичин аьркинссар укунсса «нахIу дукра»: кьакьан бувну, мюрш бувсса ккунукрал ккирттарайн бутIияра ца-кIива кIунтI ххяххиялул аьгъушиврул. Вайннуха медведкарттан цанна ххирасса ххяххиялул мархри хъамабитантIиссар ва ахирданий кьатI хьунтIиссар цивппагу.

ХIадур бувссар Бадрижамал Аьлиевал