Аьрщи мюнпатиран ишла дуллай бакъар

Ларгсса хамискьини Лакрал райондалийн бувкIун бия Зунттал территориал округрай ДР-лул БакIчинал буржру биттур буллалисса МахIаммад Камилов ва ванал хъиривчу Аздар СалихIов.

Зулайхат Тахакьаева
Вайннал ххал бувна цIуну буллалисса Гъумучиял школа ва азархана, цIуну бувсса оьрчIал багъ ва Гъумучиял школа. СияхIрайн лавсуна Гъумучиял школалул директорнал кIицI лавгсса мурадру.
Муния махъ хъамал гьуртту хьуна Лакрал райондалул хъузалтрал форумрай.
Форум тIитIлай, райондалул бакIчи Юсуп МахIаммадовлул кIицI лавгуна 90 процент райондалул вивсса цачIусса продукциялул щаллу хъанай бушиву шяраваллил хозяйствалуя дучIаймуния.
«Шяраваллил хозяйство махъсса шиннардий хьхьичIуннай хъанай духьурчагу, райондалухь ялагу чIярусса каширду дур аьрщарая дучIаймур гьарза дансса. Арнил кIанттай жула райондалул хозяйствардахь кунна буллугъсса аьрщи щихьчIав дакъар, хасну ппиринж бугьайсса чекру. Гъинттулсса лух­ччив къахIисавну, жула райондалухь дур 73 азарда гектар аьрщарал. Гай аьрщи Бабаюртуллал райондалул агьалинан иттав къалану дур. Аьрзирдай бур гикку аьрщи ишла дуллай бакъар, цахьхьун дулара, цал мюнпатну зузи данну тIий», — увкунни Юсуп МахIаммадовлул.
Бувсуна ттигъанну Маджалисрай хьусса хъузалтрал форумрай Республикалул БакIчинал цаппарасса районнал бакIчитурай аьй-бювкьу дуршиву, шяраваллил хозяйствалун ккаккан дурсса аьрщи мюнпатну ишла дуллай бакъашиврийн бувну.
КIицI лавгуна зунттал районну бакI дуклай диркIшиву колхозирттай ва совхозирттай, инсантуран зунсса кIанттурду бушиврийну, паччахIлугърал чулуха дотацияртту, зунттал кIанттан ккаккан бувсса процентру ва шяраваллил хозяйствалун кумагрансса цаймигу хIаллихшиннарду душиврийну. ЦIана тIурча, мукунсса кумагругу бакъа, шяраваллил хозяйствалул даврил сант къакIулсса инсантураща СПК-рдал даву дачин дан бюхълай бакъар.
КIицI лавгуна, так аьрщарахсса налог дулаву дакъасса, СПК-рдая я жяматран, я районнан цукунчIавсса хайр бакъашиву, так миннул каялувчитурал кулпатирттан ва гъан-маччаминнан бакъасса.
«Колхозрал хъусгу, аьрщигу СПК-рдан жяматраяр дирсса, ми жяматраха зунгу аьркинссар. Райондалий чIявусса буруккинтту бур СПК-рдал кумаграйну щаллу бан бюхъансса, шяраваллал инфраструктуралия тIайла хьуну. Амма СПК-рду цахара цирда зий, жяматрал буруккинтту тIурча ссуссукьу­сса шяраваллал администрациярттал каширдацIух щаллу буллай бур. Так нажагьсса СПК-рду дакъа дакъар жяматран лябукку буну шяраваллал администрациярттащал зузисса», — увкуна Юсуп МахIаммадовлул.
КIицI лавгуна ГьунчIукьатIрал СПК-лул хъунама Сиражуттин Чавтараев ва Кьубиял колхозрал хъунама Назим Татаров, цила чIумал налогругу дуллай, шяраваллил жяматрангу хайр буну, гьарца байраннай райондалулгу чIарав бацIлай бушиву, хъуни-хъунисса захIматшивуртту цанна хьунадакьлай духьурчагу. КIира шинал хьхьичI щалла ферма ччурччуну, Сиражуттиннун хъунмасса зарал бивну бур. Я страховка, я зеленка, цукунчIавсса документру бакъашиврийн бувну, паччахIлугърал чулухасса кумаг къабувну ливчIун бур. Му бакъасса, чIявусса инсантал бусса бур, Аллагьнал дуллусса аьрщир тIий, налогру къадуллай.
Колхозрал хьхьичIавасса хъу­нама тарс авцIуну, жямат кIибивщуну бухьурчагу, кIицI лавгуна Кьубиял СПК-лул ялувма Назим хIарачат буллай ушиву, райондалий яла ххуйсса ккаккиярттугу ва хозяйствалул душиву.
Райондалул бакIчинал бусласимунийн бувну, колхозру сагъсса заманнай къутаннайсса сайки гьарцагу хозяйствалул ппиринж бугьлай, ххуйсса бакIлахъия ласайсса диркIун дур. Ппиринж хозяйствардай зузиминнайх бачIайсса бивкIун бур, мунийну жяматрал маэшатгу хьхьичIунмайну бивкIун бур. Махъсса шиннардий тIурча, чIяруми хозяйствардал ппиринж бугьайсса чекру урттун итадаркьуну дусса дур, дурагу мукьра-ххюра СПК дусса дур ппиринж бугьлай, бакIлахъия ласласисса.
«Уттигу дуссар жучIара ппиринж ххяххан буллансса каширду. Гьаннарду бур ччиссаксса. Шиннардил хьхьичI щинал масъала захIматну бивкIхьурча, утти, рес­публикалул каялувчитурал кумаграйну, чIяруми хозяйствардал дянивсса щинал архру марцI дур­ссар. ЖуцIунна цIакь дурсса аьрщи мюнпатну ишла дуллан жухунна хIакьину цичIар дахчилай да­къассар, так жула баччибакъашиву личIаннин», — увкуна ванал.
Гихунмай райондалул СПК-рдал хIакъиравусса ихтилатру ялагу бувна райондалул бакIчинал хъиривчу Макьсуд Кьадиевлул ва къутаннайсса хозяйстварттал иширтталсса буллалисса пишакар АьлихIажи Маврановлул. Цала-цала хозяйствардайсса тагьардая бувсуна ГьунчIукьатIрал СПК-лул хъунама Сиражуттин Чавтараевлул, Кьубиял колхозрал хъунама Назим Татаровлул, Гъумучиял СПК-лул хъунама Халид Апразовлул ва цайминнал.
Аьрщи мюнпатну ишла дуллай бакъашивриясса бия райондалул депутатътурал мажлисрал хъунама Шяпи Щурпаевлулмур ихтилатгу.
Ахирданий райондалул бакI­чинал цIунилва-цIунилгу кIицI лавгуна арнил кIанттай мюнпатну ишла къадуллалисса аьрщи, хозяйствардаща зерххуну, Бабаюртуллал райондалуцIун цIакь дан най бушиву. Шяраваллал бакIчитурайн тапшур бувна шяраваллал хозяйствалун ккаккан дур­сса аьрщи райондалул хозяйстварттахьхьун дулун, СПК-рдал каялувчитурайн тапшур бувна ДР-лул минимуществалущалсса кьутIирду цIакь дурну къуртал дан, арендалухсса буржру лахъан.
Зунттал кIанттай Республикалул БакIчинал буржру биттур буллали­сса вакил МахIаммад Камиловлул бувсуна, билаятрайсса кризис сававну, бюджетру ссуссукьу бувшиву, районнан итадакьлакьисса арцурду кьуркьуну душиву. Зунттал кIанттайсса 19 райондалува так 4 райондалун итадаркьуну дусса дур дукIу ва гьашину чансса духьурчагу арцу. Миннувух дур Лакрал районгу, хасну Юсуп МахIаммадовлул хIарачатрайну. Ларгсса шинал итадаркьуну дур цIусса оьрчIал багъ бансса арцу, гьашину итадаркьуну дур кIира-шанна шинай дарцIуну диркIсса цIусса школа буллалаврил давуртту цIу дуккан дан.