КъадучIанххурав мукунсса чIун

Гьашинусса шин хас дурну дур тIабиаьт дуруччаврил масъаларттан. Мунин хас дурну дия лакрал «Аьрщи ва агьлу» тIисса передачагу. Ххуйшивуртту чIярусса дур жула Буттал кIанттай, ми ххуйшивурттацIун бавхIусса умудрайсса ихтилат буллай ия райондалул хъунама.

Жула Лакку билаятрай, муданма янилусса эмаратсса зунттацIун, жучIанма бувкIсса хъамаллурангу ккаккан дуллансса, ххуй дизансса дахханашивуртту чIяру-чIярусса дуван бюхъанссия.
Масалдаран, жул Хъусращиял шяраваллил чIалачIин ххуй давриха зурча, шяраваллил лув, зумащарницI, бяр буссар. Га виттиривкIуну, лагмава кьюнуврал ккарк бувну буссар. Цукун ххуйну къабикIанссия, агана га бярнил лагмава хIавилул, чинарданул ягу щавщилул мурхьру бугьарчан, бярнингу цIакьшиву дикIанссия, шяраваллингу чIюлушин хьунссия.
Бярния кIийннай колхозрал правлениялул къатри дур, кIанил хIаятравугу цичIар щюллишиву дакъар, ххуйну хьунссия, кIа ца чIиралух бунугу, мурхьру бугьарча: кIийнмайну шяраваллил ккурчIагу буссар – ххютрагу дикIанссия ва чIалачIингу ххуй хьунссия.
Яла шяравуцири агьалиналгу цала-цала хIаятирттаву, ццуццул ягу шайлул ца-ца къатIа ххяххан барча, ягу цумур-дунугу щюллишиву хьун дарча, хъиннува ххуйну чIаланссия. Ххуймунийнсса нанижат цIакь дуллалисса, хьхьичIуннайшивуртту чIалачIи дансса хIарачатрайсса даву дуван бюхъанссия. Шяраваллия арх бакъа, Хъусрал-ЧIарттал чулийнмай, Оьлла-ар тIисса къур бур. КIа къур муксса саргъунсса бурхха, ххал дургьуну бакьин був­сса кунмасса бур. Колхозрал кIа къур оьнма тачIавгу къабитайссия, я къалмул ягу нувщул бугьайссия. КIа Оьлла-арив шяраваллийн лажинну авцIуни, урчIамур чулухух чяр-чяр тIий чIара нехгу кьанура най ду­ссар. Киямур чулухгу ххурхху тIий Хъуннехгу най дуссар. Агана кIа къурув, ца чIивисса бунугу, качар бай завод тIитIирча, кIиккура качар бай чIикIунтIагу ххяххан дуллан къулайшиву дусса ччиссаксса кIану бур. Агьалинангу бувчIин бувну, хIукуматрая кумаггу тIалав бувну, бюхъанававли му даву бакIуйн дуккан дуван тIисса пикри багьай.
Ца чулуха, вай гьарзат хъуни махъру кунма чIалайгу бурча, ва му ца шяраваллил агьулдануща чулийн буккан бан шайсса м­асъалагу бакъахьунссар (качар бай заводрал масъала).
Амма циняв нанижатрай цачIун хьурча, хьунгу бюхъайхха.
Шамилчингу, жучIанма бувкIсса хъамаллуран ккаккангу, укунна ккаккиялун дишингу, жула бу­ттал буттахъал аьдатру ядуван, лавг­мур оьрмулувасса ххуймур кка­ккан дуллан, хьхьичIазаманнул къа­тта- къуш, чарахалу, нувцIи бишаву, чIула баву, урша бищаву – вай цимурца ккаккан дуллалисса музей ца райондалий бушаву къагьархха, гьарца шяраву буварча хъина. Бу­ттал буттахъая дакIний лирчIмурния яла ттунна ххуй дизаймур тавгу, ганичIасса кIачгу дур. Цайми-цайми билаятирттайх буклай заназисса жулва аьрасатнал агьалигу жула Дагъусттаннал чулухунмай бурган бувну, миннаясса хайргу жунма ххишала хьунссия. Дуклаки оьрчIан, туристуран, ялун нанисса никирангу ххуй бизанссия, жунмагу бахт хьунссия.
Лакрал улча цайми-цайми билаятирттаяр зиярат буллан, авадан­сса бакъа, ссалчIавгу мискинсса ба­къар. Яла ххуй-ххуйми уртту-тIутIив жучIара, нехру-щаращив, ххяллу, нухру, зунттурду, чюхру, мащив – цимурцагу ччиссаксса дурхха.
Цукссава ххуйсса кIанай яхъанай унугу, гьарцагу инсаннан цува увсса аьрщигу, хъуна хьусса минагу тачIав дакIния къалагай. Буттал аьрщарахсса ччаврилли инсаннаву гьунаргума хIасул шайсса. Агь, ххирасса буттал кIануй, вил кьянатшивриягума жун хъунмасса пахру бикIай, вил, ххялчIивгу ххядуклай, ххярхсса урттуву кьункьал къауччайсса наранжи тIутIивгу дакIния къалагай. Цуксса архну бунугу, бусравну буссар вил гьарца базу, ттувувасса яла ххуйми асардугу вин хас буллай, учин ччай бура, ва гьашинусса, тIабиаьт дуруччаврин хас дурсса, шинал, кIукIлусса щюллисса кувссай дюхлулсса марцIсса гьавалул дакIру аьчух дуккан дайсса кунна, цинявнналагу дакIурдивун ххаришиву дагьансса куццирай, жулла шяраваллурдугу, лагма-ялттусса цимур-цагу цIуларгун, аргъ дизаннав. ЦикIулли оьрмулулгу цуманахь ци учинссарив, бюхъай, кьабивтун шагьрурдугу, агьлурду шаппа-шаппайн, зунттавунмай, зана хъанангу!
Б. Оьмариева