Дагъусттаннал зунттурдал рухIгу, ссихIгу

IMG_2661РувхIанийшиврул щаращи

Виталий Ремизов, профе­ссор, Л. Н. Толстойл цIанийсса ПаччахIлугърал музейрал директор:
— Ширвани Чаллаевлул музыка ттун хъинну ххирассар.
ДакIния къабуккай «Хаджи-Мурат» опералул премьера нанисса чIун. Дия ссут. Кьакъадагьавайсса гъараллу.

Премьера хьу­ссар Толстойл усадьбалий — Хамовникрай. Мяйттуршунниха ливчу­сса тамашачитал буссия тIиртIусса ссавнилу опера ххал буллай. Цуя-ца щяивкIния сукку къавхьуна. Му бакъарив творчествалул гуж. Опера лайкь хьуссар Аьрасатнал ХIукуматрал премиялун.
Уттигу на тIий ура: Ширванинал творчествалун аьркинну бур хъунмасса сахIна. Ванаягу, ванал творчествалиягу буслан аьркин­ссар чIявусса. Ванал кIулшивурттугу, творчествагу, билаятрал багьа ба­къасса хъус хIисаврай, ядан аьркинссар ялун нанисса никиран. Ми цимурца якъадарча, Аьрасатнал ва дунияллул культура бюхттул­сса творчествалуцIа хьунтIиссар. Цанчирча хъунасса музыкант ва композитор ушивруцIун, Ширвани ур рувхIанийшиврул ххазна цаву бу­сса инсан.
Увкумунил ялун ххи бан, Да­гъусттаннал халкьуннан цукунчIав хъамабитан къа­бучIиссар Дагъус­ттаннал музыка дунияллул бюх­ттулшиврийн гьаз бан Ширвани Чаллаевлул захIматрал бутIа хъунма­сса бушиву.

17342829_770180216481704_30Халкьуннал кьадар циву бусса балайрду

Мурат Зязиков, Дянивмур Федерал округрай Аьрасатнал Президентнал буржру биттур буллали­сса вакилнал хъиривчу:
— Ширвани Чаллаев ур, дунияллул магьирлугъраву ликъаххай­сса аьш цал кьариртсса, цумур-цагу миллатрал цала хьурдай чинсса композиторгу, музыкантгу, балайчигу. Цанчирча бюхттулсса гьунаргу, аькьилшивугу, рувхIанийшивугу цалархIал цаву дусса инсантал дунияллийн бу­ккавай тIий цимигу ттуршукулий цал. Лайкьссар ва щалагу Ухссавнил Ккавкказнал миллатирттал халкьуннал пахрулун, цала бу­сса оьрмулий ухссавнил ккав­кказнал тайпалул лажин дунияллул гъунттулу лайкьну ккаккан дуллай уну тIий.
Нагура ванал творчествалул ца хъунасса икрамчи. Лакку мазрай балай тIий ухьурчагу, ттун бувчIай ванал балайлул маз, асар шай ттуламур миллатрал — ингушнал миллатрал кьадар. Цайми миллатир­ттал халкьуннайнгу мукунмасса асар бияйхьунссар, тIий ура. Туну, мунияту бакъарив ванал тIутIисса лакку балай Миланнайгу, Парижливгу, Лондоннайгу, дунияллул чIяву-чIявусса цайми шагьрурдайгу бюхттулсса даражалий кьамул буллалисса.

Ширвани Чаллаев Смоленскаллал агьулданунгу маччассар

DSCN5831Николай Писаренко, Аьра­сатнал Композитортурал союзрал Смоленскаллал отделениялул хъунама, профессор:
— Ширвани Смоленскаллал агьулданулгу язисса хъамаличури, жул камерный театрданунгу маччасса инсанни. Ванал чIявусса произведенияртту цалчин дунияллийн бувкссар гьамин жул театрдануву. ЦIанихсса музыкант Давид Русишвилин ва ххаллилсса скрипка бищу Ольга Евдокован хас дурсса концерт­ругу жул театрданул сахIналийри хьусса. НахIакь бакъархха на Ширвани Чаллаев жулгу композиторди учайсса.

Ватандалул рухI асар шай

Разият ЦIимпаева, Ширвани Чаллаевлул хъунама уссил Мюрщил душнил душ, МГУ- луву ингилис мазрал дарс дихьу:
— Мяйжаннугу, Ширвани Чаллаевлул оьрмулуву ттул ттатталгу агьамсса кIану бувгьуссар. Мува куццуй ттаттал оьрмулуву ванал творчествалулгу агьам­сса кIану бувгьуссар. ХIайп тIий ия концертрайн учIан къабюхълай ушиврия. Оьрмулул угьара хьуну ур, ттигъанну 94 шин бартларгссар. Ттатта мудангу уссар Ширванинал творчествалул ва кьадарданул хъирив авцIуну. МюрщинияцIа жухь буслан икIайва уссия, ванал творчествалия. Ванал яла дакI тIайлама вичIидихьугу, яла дакI тIайлама критикгу ттаттар. Цалчинсса нотарду баявривун ­уссар якьама хъанай. Утти ттунма бувчIлачIиссаксса, Ширванинал щала творчество ватандалуцIун дархIусса дуну тIий бухьун­ссар ттаттайн ванал музыкалул вакссава асар биян буллалисса. Ванал музыкалух вичIи дирхьуний ттаттал яруннил хьхьичI дацIлай дур Ватан, Лакку кIану, Хъусрахь ларгсса жагьилшиву. Школа къуртал байхтува аьра­ли бурж лахъан лавгун, тиха зана хьуннин Хъунма­сса Буттал КIанттул цIанийсса дяъви байбивхьуну, ватан дуручлан гьан багьну, муния мукьах гихунмайсса щала оьрмугу аьрали къуллугърай, ватандалия архну, гъурбатрай бутан багьсса тта­ттал ватандалиясса асарду мудангу дакI аьраххан дуллалисса бикIайва. Ванал музыкалувугу, балайрдавугу ттаттан баллай бур архну лирчIсса оьрчIшиврул, жагьилшиврул, буттал улклул тIабиаьтрал чIурду. Ширванинал творчествалухсса ччавугу – му цана аьзиз­сса инсаннахсса ччаву дакъарча, ватандалухсса ччавур. Жула тарихийсса ватандалул кьатIув хъуни хьусса, нажагь бакъа ватандалийн бучIан нясив къавхьусса жунгу бу­ттал кIанттул рухI-ссихI асар хъанай дур Ширванинал музыкалуву.

На ясир бувсса музыка

Ирина Нарская, Б. Пок­ровскийл цIанийсса Москавуллал паччахIлугърал академикалул камер музыкалул театрданул солистка, Аьрасатнал лайкь хьусса артистка:
— Ширванинан даингу ччан бикIайва цала юбилейрал мажлис, ттизаманнун аьдатсса ку­ццуй, махъру лахълай, цIарду дуллай, кьуртти гьаз буллай къабувнуча, цува ссаха зий уссарив, цала оьрму ссал цIаний бувтссарив халкьуннан ккаккан бансса даражалий бан. Мукунсса хьунни ва мажлисгу. Композиторгу, балайчиталгу, оркестр­дануву руцлацисса музыкантъталгу, вичIидирхьумигу кувннан кув бувчIлачIисса тIааьнсса мажлис хьунни. Ширванинал музыкалул на ччянива ясир бувссара. Мунал произведенияртту на ххишаласса гьавасращал щаллу байссар. Му бакъасса, на нава ккалли бара ляличIисса талихIрал залуннан, укун караматсса инсаннал оьрмулул гьалмахчу хьун нясивну лякъаву.

Ванал творчествалуву бур зунттурдал симфония

Аьбдурашид Саидов, хIакин, жяматийсса ишккакку:
— Караматсса дия концерт. Тамашачитал хIайран бувну бия жула хъунасса композиторнал колорит­рал, ганал балайрдал, аьчухшиврул.
Ширвани Чаллаевлул щала творчество дур дагъусттаннал рухI-ссихI дусса. Гьарцагу ганал произведениялуву асар хъанай дур зунттурдал рухI-ссихI, неххардил гьалаксса ххурхху, зунттал душнил пиш, турдал цIупар, къув-аьслил чIурду. Вай цимурца асар хъанай бур, «Зунттурду ва халкь», «Камаллул Башир» тIисса, Дагъусттаннал темалун хасъсса произведениярттаву ба­къасса, Пушкиннул, Лермонтовлул, Есениннул, Эмили Дикинсоннул шеърирдахун чивчусса музыкалувугу, хIатта Шекспирдул ва Лоркал произведенияртту гьануну лавсъсса оперардавугума.
НахIакь бакъахьунссар кьадарданул кIия дагъусттанчунал гьунарду цачIун бувсса – шаэр Адаллол ва композитор Ширвани Чаллаевлул. На маслихIат бавияв буккултран Адаллол му­къурттий Ширванинал тIутIисса «Къужа», «Пашманшиврул щюллисса хIаллурду» тIисса балайрдах вичIидишин.
Чайковскийл консерваториялул залдануву хьусса концертралгу исват бунни Ширванинал творчествалул щаращи къакьакьайсса бушиву, му ттигу творчествалул чагъирай ушиву. Жува хIайран бансса цIу-цIусса произведенияртту ттигу цикссагу дунияллийн ляхъантIишиву.
Зулайхат Тахакьаева