ЦIусса законну зун диркIунни

ЦIусса закондалийн чул бивщуну, Аьрасатнал субъектирдаща бюхълай бур, Социал кумаг буллалисса чIумал мюхтажшивугу хIисавравун ларсун, арцу харж дуллан так кумаг чара бакъа аьркинсса инсантуран.

Вай гьантрай «Илчилул» редакциялийн бувкIунни Да­гъусттаннай инсаннал ихтиярду дуруччаймур У. Оьмаровал чирчусса макьала. Бишлай буру ва макьалалул мурад.
2016 шинал январьданул 1-нния шиннай зун диркIссар 2015 шинал декабрьданул 29-нний кьамул дурну диркIсса 388-мур федерал закон. Га дур чара бакъа аьркин­сса иш бухьурча, инсаннан, кулпатран, оьрчIан социал кумаг баврил хIакъиравусса закон. Ванил цIа укунсса дур: «О внесении изменений в отдельные законодательные акты РФ. в части учета и совершенствования предоставления мер социальной поддержки исходя из обязанности соблюдения принципа адресности и применения критериев нуждаемости».
Ва закондалийн чул бивщуну, Аьрасатнал субъектирдаща бюхълай бур, Социал кумаг буллалисса чIумал мюхтажшивугу хIисавравун ларсун, арцу харж дуллан так кумаг чара бакъа аьркинсса инсантуран.
Ва закон кьамул дурну махъ чIявуми регионнай социал кумаг буллан бивкIунни (выплатартту дуллан бивкIунни) так му кумаграх мюхтажминнан. Даххана хьуссар оьрчIал садикирттаву оьрчIах буругаврихлу нитти-буттал дулай­сса арцул компенсация булаврил низам.
2017 шинал январьдания шинмай компенсация ласунсса ихтияр дуссар къарцинсса, ДР-лий ккаккан дурсса ца инсаннансса прожиточный минимумраяр ххишаласса доход дакъа­сса кулпатрахь. Шиккува бусан, 2016 шинал III кварталданий ца инсаннансса прожиточный минимум хъанахъиссар 9096 къуруш. Мунияту оьрчIахлу детсадравун булайсса багьлунсса компенсация ласуншиврул, аьркинссар ласун кулпатрал гьарца инсаннан дучIайсса доходрая­сса (о среднедушевом доходе семьи) справка.
Даххана хьуссар «оьрчIал» пособиярттал индексациялул (пособия ххи баврил) низамгу. 2016 шинал оьрчIал пособияртту ххи баврил мухIлухIин даххана хьуссар.
2016 шинал кьамул бувсса Аьра­сатнал ХIукуматрал «2016 шинал февральданул 1-нния шинмай выплатарттал, пособиярттал ва компенсациярттал индексациярттал дуцин ххи даврил хIакъираву» тIисса хIукмулийн бувну, оьрчIал пособияртту ххи бувну бивкIссар 1.07 процентрал. Га документрайн бувну Аьрасатнал ХIукуматрал пособияртту ххи бувссар 2016 шинал хьусса инфляциялул даражалийсса.
2017 шинал январьданул 26-нний АьФ-лул ХIукуматрал 88-мур ХIукмулийну цIакь дурссар «оьрчIал» пособияртту хьхьичIмур шиналсса инфляциялийн чул бивщуну ххи баву. Мунийн бувну 5,4 процентрал ххи бувссар укунсса пособияртту.
1. ОьрчIан хьуну, медициналул учреждениярттай учетрайн лавсъсса хъаннин цалархIал булайсса пособие – 613,14 къуруш.
2. ОьрчI бувний цалархIал булайсса пособие 16350,33 къуруш.
3. Гьарца зуруй оьрчIах буруган булайсса (пособие по уходу за ребенком) хIакь. Ва хIакь хIисав баврил аьмсса формула гара ку­ццуйра личIлачIиссар (2 шинал мутталийсса дянивну лавсъсса харирал 40%). Даххана хьуссар так пособиялул дуцин, га ласайманан чIиримур ягу хъунмур выплата дулаврил чулуха.
Масалдаран, нину-ппу зий бакъахьурча, миннахь ихтияр дуссар оьрчIан 1,5 шин хьунцIа оьрчIах буруган булайсса пособие дузал бан цалчинмур оьрчIан – 3065,69 къуруш ва кIилчинмур оьрчIан – 6 131,37 къуруш, хъирив бувминнангу микссара. Амма зузими инсантуран (официалну зузиминнан), агарда миннал шинал мутталийсса страховая база лахъсса бухьурча (2017 шинал 755 азарда къуруш хьурча) яла хъунмур пособие хьунтIиссар 23 120, 66 къуруш ца оьрчIан.
Цаппарасса регионнай зий дур «пилотный» тIисса проект, тикку пособие даврил щаллу буллалиминнал къабулайссар, тIайланма булайссар АьФ-лул Социал страхованиялул фондрал. Дагъусттаннай га проект зунтIиссар 2019 шинал июльданул 1-нния декабрьданул 29-ннийнин.
ХIадур бувссар
ХIасан Аьдиловлул