Терроризмалийн информациялийну къарши бацIан

Ноябрь зурул 11-нний МахIачкъалалив, Дагъусттаннал университетрал конференц-залдануву хьунни «Информационное противоборство с терроризмом» цIанилусса начно-практическая конференция.

Конференция ларгунни Каспийскалий теракт дурну 20 шин бартлаглагисса гьантрай. 1996-ку шинал ноябрь зурул 16-нний Каспийскалий пIякь учин дурссия пог­раничниктурал кулпатру ялапар хъанахъисса къатри.
Ва мероприятиялул сакиншинначитал хьунни Дагъусттаннал Печатьрал ва информациялул министерство. Шикку гьуртту хьунни республикалул личIи-личIисса министерстварттал ва ведомствар­ттал, жяматийсса организацияр­ттал ва СМИ-рал вакилтал.
Республикалул каялувчитурал цIания шикку гьуртту хьун бувкIми барча бунни Дагъусттаннал миллатрал политикалул министр Татьяна Гамалейл.
— Жунма бувчIлачIиссар, цукунсса бухьурчагу, террорданул иширттащалсса талатаву ца гужирдал структурардал дан аьркинсса даву дакъашиву. Террорданиясса нигьачIаврийн къарши бацIан аьркинссар исполнительный властьрангу, органнангу, жяматийсса организациярдангу, элмийсса сообществардангу. Так щалагу обществалун му идеология къакьамулсса, гьарицагу инсаннан терроризм цуксса баласса иш буссарив бувчIлачIисса чIумалли терроризмалущалсса талатаврил хIасиллу чIалантIисса.
Ва ишираву хъунмасса бияла СМИ-дахьгу буссар, — увкунни цила ихтилатраву Татьяна Гамалейл. Министрнал дакIнийн бувтунни 1996-ку шинал Каспийскалий хьусса, аьралитурал кулпатру ялапар хъанахъисса 9 зивулийсса къатри пIякь учин бувсса иш.
— Ва иш жунма тачIав дакIния къабукканссар. РахIму-цIими къабувну, инсантуран укунсса бала биян банссар тIий вих хьун захIматну бия. Инсантал ялапар хъанахъисса къатри пIякь учин бувсса цалчинсса ишри ва Аьрасатнаву. ХIайп, террорданиясса нигьачIаву уттигу хъуннасса дур, терроризм щалагу дунияллийх ппив хьуну дур. ХIакьинусса конференциялул мурадгу хIуччардайну, цифрардайну обществалун Аьрасатнаву, Ухссавнил Ккавкказнаву террорданиясса нигьачIаву цуксса дуссарив чIалачIи бавур, — увкунни министрнал.
Дагъусттаннал университетрал элмийсса даврил ва инновациярдал проректор Назир Ашурбековлул кIицI лавгунни университетраву цимирагу шинал лажиндарай му масъала къулагъасралун лавсун бушиву.
— Конференциялул тематика щалагу обществалун, мукунма кIулшивуртту дулайсса ва элмийсса идарарттан агьамшиву дусса дур.
Цинявннан бувчIлай бур хIа­кьину терроризм щалагу дунияллий миллион инсантуран зараллу биян буллалисса бала бушиву. Му сававну хIакьину цаппара хIукуматру, масала Сирия, Иракь ва цаймигу, бирибат хьунсса нигьачIаву душиву. Мунияту, терроризмалийн къарши бацIаврил масъала хIакьину ца яла цIурувкьюмур бур, — увкунни Назир Ашурбековлул.
Ванал бувсунни Дагъусттаннал университетрал сипталий махъсса шиннардий щалагу Аьрасатнал даражалийсса укуннасса конференцияртту дурну диркIшиву. Гьашину 5 шин бартлаглай дур университетрал базалий сакин дур­сса экстремизмалун ва терроризмалун ххуллу кьукьаврил центрданун. Цаппара шиннардий университетраву сакин бувну бивкIссар психологиялул, информациялул ва цаймигу терроризмалул идеологиялул масъаларттаха зузисса элмийсса группа. Дагъусттаннал БакIчинал советник, республикалийсса террорданийн къарши­сса комиссиялучIасса экспертътурал советрал жаваблувсса секретарь Камил Ландал тIутIимунийн бувну, терроризмалущалсса талатавриву СМИ-дал бияла хъунмассар.
— Ттунма чIалачIисса куццуй, экстремизмалул иширттащалсса талатаврил масъалалуву жува хъинну махъун багьну буру информациялул политикалул чулуха. Мугу СМИ-даща мяйжаннугу инсантурал пик­рирду, аькьлу-кIулши даххана дан бюхълахъи­сса чIумал.
Ттул пикрилий, информа­циялул политика ххуйну зий дур хьхьичIунсса баргълагавал хIукуматирттай. ХIакьину мукунсса чIун дуркIун дур, аьрали иширттаву чIявусса затру ярагъунния, аьра­луннал техникалия хъар хъанай бакъарча, информациялул кьяйдардая хъар хъанай дур. Му чулуха жува хъинну хьхьарану буру. Жунма Аьрасатнал мурадру буруччаврил цIаний хъунмурчIин СМИ-дайхчIин талан аьркинну бур, — увкунни Ландал. Ванал кIицI бунни чIявуми чил билаятирттал ва Аьрасатнал СМИ-рдал тIайла дакъа ккаккан дуллай бушиву исламраву кьиматраймур. — ЖихIад, шахьид тIисса калимар­тту вайннал террордануцIун, инсантал литIаврицIун ва цанма цала баврицIун дахIлай бур. Цанма цала баву исламраву къабучIи буллали­сса ишри.
Шагьид – му Аллагьнал цIаний жан дуллусса мубараксса инсанни, пIякь учин бувну цаймигу, цувагу оьрмулуцIа буллалима акъарча.
ЧIявуну баяй жунма исламрал хIукуматрал вакилтурал азарва­хъул инсантал оьрмурдацIа буллалисса рахIму-цIими бакъасса акциярду буллай бур тIий. Мукунсса хIукуматрайн исламрал хIукумат учайссарив? Инсантал оьрмурдацIа баву исламрацIун бавкьусса зат бакъар. Амма СМИ-рдая жунма мукун тIий баллай бур, — увкунни Рес­публикалул БакIчинал советникнал.
Шиккусса ихтилатру къуртал хьуну махъ бавтIунни личIи-личIисса, вайва терроризмалул ва экстремизмалул масъаларттан хас бувсса секциярду.