Журналистнал сий лахъну дикIаншиврул

33foto_11Анавархъиндарай дартIунни ларгсса нюжмар кьини Москавлив ирглий дакъасса журналистурал ХI-мур съезд. Аьрасатнал сайки гьарцагу региондалия бувкIун бия съездрал делегатътал. Дагъусттаннаягу буссия биялсса делегация (10 инсан), Дагъусттаннал Журналистурал союзрал хъунама Аьли Камаловлул ва информациялул ва печатьрал министр Бурлият Токболатовал каялувшиврулусса. БивкIра миннавух нагу.

Качар ХIусайнаева
Съезд дайдишиннинсса кулуардавусса хавардугу, дайдирхьуну мукьах махъ лахълахъинал бусласимунивугу аьратталшиву дия. Цалийн къабукIлакIисса кIанттурду хьунабакьлантIишиву ашкара хъанай бия. КIиттуршлий ххюцIалуннияр ххишаласса депутатнал сияхI дия регистрациялий. Съезд чярхлий датIинсса анаваршиву ция. Цал жула бястлихун багьлагьисса масъалартту кIани-кIанттай ххал бигьирча къахъин­ссияв тIиссагу бия. Дахханашивуртту дуван, давугу, зузалтгу цIу бу­ккан бан аьркинни, оьрмулул цIусса тIалавшиннардаха лавхьхьуну щурун аьркинни тIиссагу бия.
ХIазран бакъар учайсса «пре­сса – оьрмулул дагьанир», куну. ЦIанасса оьрмулул аьратталшивугу, пикрирдал кIи-шан бищавугу, гьай-гьайкьай, журналистурал хавардаву ва прессалул давривугу аьлтта хIасул хъанай дур. Аьрасатнал Журналистурал союзрал председатель Всеволод Леонидович Богдановлул съездрал дайдихьулий бувсса докладравугу ихтилат муниягу бия. Союзрал давриву чIярусса чIумул тIалавшиндарацIун дархIусса дахханашивуртту дан чIун хьуну дур, тIий ия ва.
— Модернизациялул асар биян аьркинсса идарартту чIявур. Журналистурал, прессалул сий тачIав ттинин къадиркIсса даражалий яларай дагьну дур. Ми я хIукуматрал, я къуллугъчитурал, я буккултрал хьхьичIава бивкIсса куццуй итталу бакъар. ЧIун даххана хьуну дур. Жула пишагу сайки мархлуцIакулсса дахханашивуртту тIалав дуллалисса кIанайн бивну бур. Жунма хIакьину жагьилсса, сий дусса, тIиртIунийн ка диллалисса, цIу оьр­мулул тIалавшиннаращал бавкьуну щурун кIулсса инсантал аьркинну бур, — тIий ия Богданов.
Мукунсса программагу хIадур дурну дия. Мунил ца хIуччагу бия хIакьину зузисса 18 секретарьнацIун цIусса, жагьилсса 11 ялагу Союзравун кьамул аву (миннавух, масалдаран, Евгений Примаковлул арснал арсгу ия). Ванийн «список Богданова» цIа дирзун дия. Вай жува тIинийх нанисса, жула дард-хажалат кIулсса, хIукуматрал яла агьамми идарарттавугу махъ нанисса «свежая кровьри» жула даврил «туннурдавух» щарантIисса, тIий ия Богданов. Жура цIакьсса, гужгу, биялагу бусса Союз цIу дуккан дан аьркинссар, хIукуматрайн хъар бакъа­сса «независимая» прессагу хIасул хьуншиврул, тIий. Коррупциялийн къаршисса, обществалуву хIакьину гьарза-гьарта хьусса диялдакъашивурттая, ххуттава бувксса къуллугъчитурая тIайламур бусан каши ду­сса пресса хIасул хьуншиврул, тIий. ХIакьину чIяруми изданияртту хIукуматрал лажин ляхълай, регионал хъуниминнал савлугъчитал хьуну бур, аьгъу-гъилисса кIанттурдах мюхтажну бур. Халкьуннал дардирдал чулухунмай къюкI-мурчIину бур. Му иш баххана бан аьркинну бур, тIий ия Аьрасатнал Журналистурал союзрал хъунама цала докладраву.
Союзрал ва ванил каялувшиннаравуминнал давривусса диялдакъашивуртту цанна чIалачIисса куццуй аьч дуллалисса ихтилат бувна ванал «муттаэну» ва съездрайн увкIсса, ва съезд цурда датIаврил сиптачину хьусса Союзрал секретарь Леонид Никитинскийл. АцIния ххюра минутIрайсса цала ихтилатраву ванал бувсуна цанна ци къаххуй дизлай дуссарив Союзрал давриву.Ссая рязи бакъа бу­ссарив цаппара­сса, цува Богдановлущал архIал ва Союз ликкурай дацIан дуллай зий бивкIсса, сий дусса, махъ нанисса журналистал. Цаллагу, цала тIиний буминналгу ци тIалавшин дуссарив, цукун­сса программа дуссарив, цукунсса инсантал (цIанихсса журналистурал сияхI дия ваналгу) хIала був­ххун ччиссарив Союзрал давривух. Цала тIимур съездрал депутатътуран кьамулну бакъахьурча, цувагу, цащала бавкьумигу Аьрасатнал Журналистурал союзрава буккан, ва секретарьнал къуллугъ кьабитан хIадурну бушивугу бувсуна.
Съездрал даву щала ца кьинисса дия. Мунийн бувнугу журналистал хIарачатрай бия цала пик­рирду укун бюхттулсса даражалул батIаврий аьч буван. Гьай гьайкьай, бия, гьар кIанай кунма, так трибуналийн лавхъун, цивппагу бушиву ккаккан бан ччи­сса ихтилатчиталгу, регламентрал тIалавшиндаралгу ялтту ххяхлай, зал азурда буллали­сса. Яла агьаммур ихтилат, тунукьай, бия журналистурал пишарал сийгу, цIагу, бюхъугу чан шаврия. «Цифровая революция» сававну, прессалул стандартру анаварну да­ххана хъанахъаврия. Пресса хIакьину властьрал итталу бакъашиврия. Яла иттав ххяхлахисса диялдакъашиврия, сайки цала жандалия ка ларсун, журналистнал чирчусса материалданухгу хIакьину жаваб дулайсса къуллугъчитурал къула­гъас дакъашиврияту, сан бакъашиврияту. ХIукуматрайсса захIматсса тагьар сававну, жагьилми, гьунар ххими, хIарачат буми цIунилгу дазул кьатIув нех дирхьуну нанаврия. Муниясса зарал хIукуматран жула капитал тихун ххияврияргу ххишалассар, тIий ия академик Р. Гринберг. Билаят сайки хаосрал даражалийн бучIавай бур. Дайсса реформартту укунасса инсаннан заралсса дакъа дакъар. Иш оьнивун къабагьаншиврул, консолидированнайну зун аьркинни цинярдагу жяматий­сса идарартту тIий.
ЧIявуссаннал ихтилат бия захI­матсса, нигьачIисса масъалар­тту ххал бигьлагьисса машгьур­сса журналистал хаснува бурувччуну бикIан аьркиншиврия. Шиная шинайн ххи хъанай дур къиялий жанну ларсъсса жула журналистурал сияхI. Ххюттуршунния лирчуну дур вай махъсса шиннардий Аьрасатнаву ливтIусса журналистурал сияхI. Миннал бивкIулул суд — силистта дурну, хъирив лавсса ишругу хIакьину сайки бакъар. Бурувччуну ва аякьалулу бикIан аьркинни миннал ятинтал хьу­сса кулпатругу. Миккугу жула сакиншинна цIакьну дацIан шайсса дикIан аьркинни тIий бия махъ лахъла­хъими.
Бия властьращал, чиновниктуращал кьянкьасса мазрай гъалгъа тIун аьркинссару тIиссагу. Жува Калашниковлул автоматза бакъарухха, талан къааьркинссару, куннан ку бувчIлачIисса мазрай гъалгъа тIун аьркинссару, властьращалгу диалог дикIан аьркинссар, тIий бия вайми. Укуннагу жула обществалувусса агрессиялул даража яла нигьачIимур ххуттачIан бивну бур, ихтилатру мугъаятсса, маслихIатрайн кIункIу тIисса бикIан аьркинссар тIиссагу бия. Пишалул сийгу дуруччин аьркин­ссар. ХIурматгу тIалав бан аьркинссар. ЦIана аьрасатнал журналистнал харж лащинсса даражалий бур. Журналист сайки шярайх уккул даражалийн иян увну ур. Журналистнал карточка щалагу дунияллий хъинну цIакьсса документран ккалли дайссар. Мунил залуннан чIярусса хIаллихшиннарду дуссар. ЧIявусса ххуллурду тIитIайссар. Амма мукун бакъар жучIава. Журналистнал карточкалул сий гьаз дан хIарачат бан аьркинссар. Микку хIукуматгу кумагран чIарав дацIан аьркинссар. Акъахьурча, хIакьину гьарцама хIарачатрай ур дунияллул дянивсса даражалул журналистнал карточка ласун. Ганийну цанмасса хайр ххишаласса буну тIий. Жура Союз къадуруччирча, куннал чIарав ку къабацIларча, даврил журарду цIу буккан къабулларча, чIумул тIалавшиннардах къюкIну бикIарча, жущава жула Союзгу, жула билаятгу буруччин къахьунтIиссар, тIий бия журналистал.
Вай аьратталсса ихтилатирттал пашманшиву ххиен дансса ихтилат бувна МГУ-рал журналистикалул факультетрал деканнал. Журналистурал пишалул сий сийнура душиву ккаккан бунни гьашинуссагу конкурсрал, увкуна ванил. УрцIала инсаннал кIанайн аьрзри бувкIунни мукьттуршунния ливчу­сса. Ду­ккаврил даража лащин­сса бур тIий чичлай бунугу, жучIан бувкIсса чIявуми хъинну гьунар бу­сса, итххявхсса, ялун яркну личинсса потенциал цIакьсса оьрчIру ва душру бувкIунни, куну.
Гьай-гьайкьай, махъ буллуна Дагъусттаннал Журналистурал союзрал председатель, яру­ссаннал «ХIакъикъат» кказитрал хъунама редактор Аьли Камаловлухьхьунгу. Ванал гьаз бувна миллатир­ттал, хаснува мюрщи миллатирттал, кказитиртал ма­съала шикку кIицI лаглагиминнуярвагу лащинну бушиву. Тиражру хъиннува чан хъанай бушиву. Оьр­мулуву хъана­хъисса проце­ссру сававну, щархъурду дачIра дуклай душиву, шагьрулийн бивзсса халкьуннан ниттил мазру хъамабитлай бушиву. Оьрус мазрал бияла ххину ххишалану ялтту буклай бушиву. Ва му сававну, жагьил­сса ник цала культуралия, тарихрая арх дуцлай душиву. Оптимизация сававну, дагъусттаннал журналистурал укунмагу ялавай­сса ахIвал хъиннува захIмат хъанай бушиву. Ва ялагу, ванал гьаз бувна къиялий ливтIусса журналистуран­сса гьайкал Дагъусттаннай тIитIин хIарачатрай бушиву. (Съездрай Тобольскаллал Журналистурал союзрал хъунаманал бувсуна цала шагьрулий Чачаннавусса дяъвилий бивтун увтсса журналистнан гьайкал дацIан дуршиврия. Ва тIалав бувна циняв гьаз хьуну «минута молчаниялий» бацIаву.)
— Жу гьайкал дацIан дан ччай буру, ца ягу жула дагъусттаннал ацIния урчIагу бивтун увтсса журналистнан дакъача, цинявппагу чIун дакъа жанну къиялий ларсъсса журналистуран. Му давривух хIала буххарча циняв Аьрасатнал регионну, хайр бакъа, зарал къахьун­ссия. Жува ца пикрилул инсантал бушиву тастикь хьунссия, — увкуна Камаловлул.
Ихтилатру аьратталсса бунугу, мандатирттайну чIурду булаврийну, сайки циняв цалий бавцIусса кунма, буллуна чIурду, Богдановлул сияхIрай ва ганал докладраву гьаз бувсса масъаларттай цивппа рязишиву ккаккан буллай. Буруганну, вания тихунмайгу ссайн буккарув.