ТIайлабацIусса аьрххи

46_4Театрдануву яла итталума инсан, гьай-гьай, актер ур. Амма театрдануву, тамашачитуран къачIалайнугу, хъинну агьамсса даву дуллалисса инсанталгу чансса бакъассар. Бухгалтер Асият Куяевал за кIулшиврийну ва хIарачатрайнур театр федерал программалувун багьлагьисса.
Администратор Рамазанова Аят хъунмасса хIарачат буллай бур тамашачитал театрданувун кIункIу бан. Костюмер Къапланова Нукьижатлуйгу жаваблувшинна хъуннасса дуссар. Труппалул хъунмур Какваева ПатIимат театрдануву актертурал сайки ниттил кIану бугьлагьисса инсан бур.

Зулайхат Тахакьаева
Аьмну билаятрал экономикагу, производствагу яларай дагьаврищал чан хьуну дия паччахIлугърал бунияла­сса магьирлугърахсса къулагъа­с­гу. Хаснува театрду бия шоу-бизнесрал ялун бигьаврил ххютулу ливчIун. Театрал магьирлугъ дира-дирчIавайсса даражалийн дагьайхту, ахиргу, бакIрай бавцIунни паччахIлугърал бакI­читал, му ххассал дан багьлай бушиврий — махъсса шиннардий театрдайн лажинну кIура бавунни. Билаятрал театрду, хаснува мюрщи миллатиртталсса, хьхьичIунмай бансса тамансса подпрограммарду итадаркьунни «Культура России» Федерал целевой программалуву.
Театрдан яла захIматсса шин­нар­дий заманалул дахханашиннардал мурчаву бяйкьин къабавцIуну, чIумущал шаттирду ласлай, ттизаманнул бялахъай шартIирдал «хъихъи бувсса» тамашачитал театрданувун кIункIу бансса хъуни-хъунисса проектру ххаллилсса даражалий бакIуйн буккан бувссар Лакрал театрданул, цалла ссуссукьусса каширдахгу къабурувгун. Чялишсса гьурттушинна дуллай бур жулва театр «Культура России» программалул лагрулувугу. Аьрасатнал ва Дагъусттаннал Культуралул министерстварттал кабакьаврийну театр ларгсса шанна шинал лув-ялув гастроллай лавгссар Владикавказрайн (2012 ш., 2014 ш.), Аьшттарханнайн (2012 ш.), Нальчикрайн (2013 ш.).
Дунияллул классика дур Лак­рал театрданул каялувчитуралгу, режиссертуралгу муданна къулагъасралусса тема, замана цимил баххана хьурчагу, мунил агьамшиву духкъалагайшиву хIисавравун ласлай. Ялув кIицI лавгсса шагьрурдал тамашачитурал лавайсса даражалий кьамул бувссар Шекспирдул «Ромео и Джульетта» (Болгарнал режиссер Богдан Петканиннул бивхьусса), Лоркал «Бернарда Альбал къатта» (режиссер – Дагъусттаннал Халкьуннал артист Аслан МахIаммадов), Расул ХIамзатовлул произведенияртту гьануну лавсъсса «Колесо жизни» (режиссер Изумруд Аьлиева). Мунищалва архIал цIакь хьуссар вай театрдащалсса жулва театрданул дусшиврул ва творчествалул арардугу.
Ларгсса нюжмардий Да­гъусттаннайн бувкIун бу­ссия Астраханнал ТЮЗ-рал коллектив. Минналгу биялну ххари бунни жулва чIава тамашачитал. Ми кьамул бувссар Лакрал театрданул. Шамилва ккаккан бунни оьруснал халкьуннал магьа «Коза-Дереза», шамилвагу зал бия шапI куну бувцIуну.
Хъиривми гьантрайва Лакрал театрданул коллективгу лавгссар Астраханнайн, Аьрасатнал Халкьуннал артист Ислам Казиевлул бивхьусса Апанни Къапиевлул дяъвилийсса чичрурду гьануну ларсъсса, «Невыплаканные слезы» спектакльданущал.
Театрданул коллектив хьунагубавкьуну, «Азимут» отельдануву ликкан бан увкIун ия Аьш­ттарханнал ТЮЗ-рал директор Виктор Бутенко.
Гастроллу хьунни кIира кьинисса. ХьхьичIмур кьини Лакрал театрданул директор МахIаммад ХIусайнов кьамул увуна Астраханнал областьрал культуралул ва туризмалул министр Галина Зотеевал. МахIаммад ХIусайновлул министрнан ссайгъатран буллуна СССР-данул Халкьуннал артист Мурад Къажлаевлул фотоальбом.
Галина Зотеевал барчаллагь увкуна МахIачкъалалив Астраханнал ТЮЗ-рах дурсса къула­гъасрахлугу, утти цивппагу гастроллай бучIаврихлугу.
«Хъинсса аьдат цIакь хьунни жулва театрду кувнначIан кув гастроллай заназаврийну. Му актертурангу мюнпатссар, тамашачитурангу. Дагъусттаннай кунма, Астраханнайгу, кувннащал кув бавкьуну, дусшиврий ялапар хъанай буссар личIи-личIисса миллатирттал ва диннал агьлу. Вайннан хъинну ххирассар магьирлугърал мероприятияртту. Жул тамашачиначIа хъамаличунал хIурмат лавайну буссар. Мунихлуну шиккун ччя-ччяни бучIайссар дазул кьатIатусса хъамалгу. Ттигъанну дуссия Япониянал кинорал кьинирду, муния махъ дуссия Туркманнал магьирлугърал кьинирду. Зул театрданул гастроллугу бучIиссар Да­гъусттаннал магьирлугърал кьинирдан ккалли дан. Барчаллагь бучIаврихлу. Хъиннува ххарира зу ккаккан бан нанисса спектакль Ххувшаврил юбилейрал шинан хас бувсса бушиврия. ХIакьину дунияллийсса аьратталсса тагьаргу хIисавравун ларсун, патриотизмалул темалул агьамшиву хъуннассар. Му машгьур дуллангу аьркинссару жува.
Ттул дусшиву дуссар зул республикалул культуралул министрнащалгу. Жунма цачIун хъанан аьркинссар туризмалул маршрутирттайгу. Цанчирча хIакьинусса туристуран байранну тIалавну дур. «Щелковый путь» лавгсса кIанттурдах дунияллул туристурал къулагъас ххи хъанай дур. Мунил ялув ттул ихтилат хьуссар билаятрал министрнащалгу. Ялугьлай буру цачIун дурсса турдал хIакъиравусса маслихIатирттах. Умуд бур Астраханнал ва Дагъусттаннал цачIусса проектру гихунмайгу къачансса бикIанссар тIисса», — увкуна Галина Зотеевал.
Министерствалул чулухасса барчаллагьрал чагъарду буллуна театрданул каялувчи Бадрижат МахIаммадхIажиеван ва МахIаммад ХIусайновлун.
Муния махъ МахIаммад ХIу­сай­новлул интервью дуллуна «Астрахань 24» регионал каналданий «Астраханские утренние новости» передачалун. Му цурдагу ккаккан дурна хъиривмур кьинира кIюрххил.
Спектакль байбишин хьхьичI тамашачитурал хьхьичIун був­ккуна театрданул каялувчи Юрий Кочетков ва директор Виктор Бутенко. Бувсуна шанна шинал хьхьичI «Ромео и Джульетта» спектакль лавайсса даражалий хьушиву. Барчаллагь увкуна МахIачкъалаливсса гастроллай чIявусса тамашачитал батIаврихлу. МахIаммад ХIусайновлул ДР-лул культуралул министр Зарема Буттаевал цIаниясса барчаллагьрал чагъар буллуна театрданул каялувчитурахьхьун.
Ва кьини спектакльданийн бувкIун бия Астраханнал лавайми дуккаврил идарарттал студентътал. Пятигорскалий кунна, Астраханнайгу къакIулну дия Апанни Къапиевлул цIа, къакIулхьурчагу, тамашачитал личIлулну вичIидирхьуну бия. Спектакллу тамашачитуран хIазсса, хъянсса ххирархха муданма, пашмансса тема тIурчарив жагьилтуран лапра бизарсса дикIай. Ва спектакльданух тIурча, байбивхьуну, къуртал хьунцIа, залдануву баллай бур анжагъ цавунма цивппа аьтIисса чIурду ва лях-карах гурну ришлашисса хъатру. ХIатта, цанма махъвагу къабувчIлачIисса, ХIажиаьли ХIажиаьлиевлул лакку мазрайсса балайлия махъгума хъунма­сса хIаллай хъатру ришлай бия. Спектакль къуртал шайхтурив, цинявппа варх куну лавай бивзун, актертал итакъабакьлай, хъатру ришлай бия. Тамашачитурал хIурматрал биян бувсса асарданул актертал хъювуссулгума буккан бувна. Галина Зотеевал тIийкун, Астраханнал тамашачитал мяйжаннугу хъамаллурал хIурмат бусса бушиврулъяв, юх­ссагу жулва актертураща Апанни Къапиевлул пасихIсса мазрайну дяъвилул хIакьмур тамашачитурал дакIурдичIан биян бан бюхъавуяв къакIула, спектакль бунияла бюхттулсса даражалий кьамул бувна. Ахирданий тамашачитурахь барчаллагь учин, сайки 30-ннийн бивсса цилва студентътуращал (миннавух кьатIаллил билаятир­ттаяссагу бия) ссайгъатгу лавсун, бувкIуна театрал магьирлугърал кьимат кIулсса, Астраханнал паччахIлугърал медакадемиялул профессор, филологиялул элмурдал доктор, ЮНЕСКО-лул консультативныйсса советрал член, «Золотой кленовый лист» премиялул лауреат Татьяна Кириллова. Ванил бувсуна цинмагу, цилва студентътурангу хъинну дакIний ливчIшиву шанна шинал хьхьичIва бивхьусса «Ромео и Джульетта». Лакрал театр цIунилгу гастроллай бувкIсса баяйхту, студентътал ххишала бакъа ххари хьушиву, миннан ва спектаклгу хъиннува ххуй бивзшиву.
«Зу на вихшала дишин бунна жулва жагьилтураву ватан ххи­рашиврул асарду левщун бакъашиврий. Ттун дакIния къабуккай ца базилух Александр Солженицыннул журналистнахь увкусса махъру: «Патриотизмалул идеология хьхьичIунну дакъасса миллат, му бухлавгсса миллатри», — тIисса. ХIакьину зул актертурах буруглай, на мукIру хьура патриотизмалул идеология жучIара ттигу уттаранура душиврий, хаснура му зуву, жагьилтураву, душиврулгу хъиннува ххари бувунна», — увкуна ванил.
Укун хIурмат бусса, барчаллагь бусса тамашачи цалчинни ххал хъанахъисса тIий бия актерталгу. Спектакльдануву гьур­ттусса актертал сайки цинявппа жагьилсса бур, бачIигу Дагъус­ттаннал паччахIлугърал университетрал культуралул факультетрал актертал хIадур байсса отделениялул студентътал бур, цивппагу сахIналий цалчинсса шаттирду ласласисса. Барчаллагьрайсса тамашачитал вайннан ттигу цикссагу хьунабакьинтIиссаркьай, гьай-гьай.
Хъиривмур кьини театрданул каялувчитурал сакин бувна Астраханнал Кремлилувунсса экскурсия. Мичча зана хьуну махъ, театрдануву хьуна Астраханнал регионал кказитирттал ва телеканаллал журналистуращалсса пресс-конференция. Муний гьуртту хьунни Юрий Кочетков ва Виктор Бутенкогу. МахIаммад ХIусайновлул бувсуна Дагъусттаннай миллатирттал театрду хIасул шаврия, Лакрал театрданул тарихрая, репертуардания, хьхьичIуннайшивурттая ва хIакьинусса буруккинттая.
Гара кьини МахIаммад ХIу­сайновлуйн оьвкуна «Лотос» телеканалданулгу. ДакI дарцIуну учин бюхъанссар Астраханнал тамашачитурал хъихъи ласаврицIун, Лакрал театрданух журналистуралгу хъуннасса къулагъас дурунни, куну.
КIилчинмур спектакльданул тамашачитал бия школардал дуклаки оьрчIру. Бювхъуссарив чIаважагьилтураща дяъвилул тема, студентътураща кунна, диялну лаласун ягу къабювхъуссарив къакIулли, амма гайгу личIлулну вичIидирхьуну бия, кьакъабагьавай хъатру ришлай бия. Гайннащал бувкIсса учительтал, ниттихъуллив бия актертал дакIнийхтуну рольлу дургьуну бия тIий.
Спектакльдания махъ Астраханнал ТЮЗ-рал каялувчитурал Лакрал театрданул коллективран барчаллагьрансса гьанттайнсса сакин дуруна ресторандалуву. Гай лапва хIайран бувуна ХIажиаьли ХIажиаьлиевлул, Аьбдул Мурадовлул ва Зульфия Архилаевал, я музыка, я микрофон бакъанма, увкусса халкьуннал балайрдал ва гьаваслансса къавтIавурттал. Гихунмайгу кIивагу театрданул дусшиврийсса аьрххирду чан къахьуннав тIисса ниятрайсса бия ссупралухсса ихтилатругу.
Цукссагу хIаллай дакIнил куртIниву личIантIисса ххарисса ва тIааьнсса асардащал личIи хьуру хъамал ххирасса, дакIру тIиртIусса Астраханнал ТЮЗ-рал каялувчитурая ва зузалтрая. Ми асардал вибуцIаврилъяв къакIула, тихунмай нанийни бикъаявай чIалай бивкIсса, ацIра ссятрайсса бизарсса ххуллу махъунмай янил ляпI учиннин бивтсса кунма чIалай бия.