Кьаст лахIарча, ххяллугума кIиххядуккайссар

«Илчилул» буккултрал на ца-цал хъинну махIаттал бувара. Цавайннал кказит шанювкьуну бунува бу­ккайссарив къакIулли, чивчумунил мяънагу багьайкун къадурчIуну, хIатта макьалалул автор цу уссаривгума къакIулну, цанма бувчIусса куццуй цайминнахьгу бувсун лякъай. ВичIидирхьумагу, ихтилат ссая буссарив балжину къабувчIуну бунува, ай, укун чивчуну бия тIар «Илчи» кказитрай тIий, гъалгъа тIун икIай.

ХIурмат бусса Кьурбанма­хIаммад! Инагу кказит лув-ялув буккайсса бивкIссания, вин кIулну бикIантIиссия, кказитрал корреспондент ци тIий уссарив, букку ци тIий уссарив. Му инава кIицI бувсса 29-мур номерданий «Лакку улча щавари хьусса кьини» тIисса макьалалуву Буршиял шяраваллил цIа кIицIрагу дурну дакъассар. ТIайлассар, нааьна дуллаймур бура. Лакку улклуйн ккуллардал чявхъа бутIин савав хьуминнайн нааьна къадурну, туну, барчаллагьрив учинтIисса! «Къабарчаллагь хьуннав зун, Буршиял жямат» тIий чичлай тIурча буссар 28-мур номерданий, Лакрал райондалул хъаннил цIаниясса «Ниттихъал дакIурдивасса угь» тIисса чагъардануву.
Кказит лув-ялув буккай­сса бивкI­ссания, вин ялагу кIулну бикIантIиссия шиннардил хьхьичIра чирчусса «Халкьуннал душмантал ягу алши бяйкьуми», «Дургьумурди ттихIайсса», «ЦIийн шатта багьарча, банмур бакъассар» ва чIярусса цаймигу макьаларттаву ссая гъалгъа тIий, ци буруккинтту аьч буллай буссарив. Ми макьалартту бяйкьу ххуллийн багьминнайгу, миннал нитти-буттахъайгу аьтIисса диркIшиву. Ниттихъаща хьулгу, вихшалагу, ччавугу зехлай бушиврия, миннаща хъуни бувну махъ цалва лякьлул оьрчIру буруччин къабюхълай бушиврия гъалгъа тIий бивкIшиву. Хъун хъанахъисса ник бяйкьу ххуллийн дагьлагьаврил хъунмур багьана-сававну хьушиву даву дакъашиву, лулттурасри къадуллуну ша ласун бюхълай бакъашиву.
Лулттурасри къадуллуну дуклан буххангу, даву лякъингу къабюхълай буну тIий бивкIшиву замана ливсса 90-ку шиннардий Аьрабнал билаятирттал «рахIму-цIимилул» организациярттал хъяврин бувну, тайннал диндалул идарарттаву уква дуклан бухлан лаглай. Тайра организациярттал «рахIму-цIимилул» кумагругу кьамул буллай, жунна ятсса идеологиялул чул бувгьуми депутатътурал ва къуллугъчитурал кIанттай щябитлай бивкIун тIий.
Амма щалва тахсир, жува тIийкун, так паччахIлугърайгу, мунил бакI дургьуминнайгу ба­къассар.
90-ку шиннардий сайки щалва билаятва ливчIун бивкIссар захIматшивруву, анжагъ, паччахI­лугъ хъямала дан бювхъуми личIаннин. Амма ми цинявппа къалавгссар бяйкьу ххуллийх. Багьлай, бизлай, лихха-личча хъанай, лахI-ккухI тIий, бакIбувккун, цанмагу, кулпатрангу, шяраваллингу, райондалунгу, республикалун ва щалва билаятранма бучIи ляхълахъиссагу буссар та заманнул никираву. ЧIявуминнал ккуччу-кьютIу дурсса ппухълуннал аьдатругу, кулпатрал ва тухумрал Кодексгу (агарда му Кодекс цуппа бувагу бивкIхьурча) бюхттулну бурувччуминнащар бювхъусса украсса нисирайнгу тамахIкар къавхьуну, заманалул гьарахъалттахьхьун къабириян.
Инава тIийкун, «жаваблувшиву цирив къакIулминнахун шяраваллу дагьлагьаврил» тахсиргу «кIилчинмур исполнительная властьрал лажин лякъушиву» дуллали­сса «Илчилул» корреспондентътурай ба­къассарча, шяраваллал агьулдануву цашиву дакъашиврувур, циняв ца мукъуйн бучIан маслихIат ккаккайсса аькьилсса «кIяла чIирттацIа» жува ччянива махIрум хьуну бушиврувур, миннал кIану бугьансса чиваркI шяраваллаву бакъашиврувур бусса. Шяраваллал бакIчитурал къуллугъирттайн бувчIлачIиминнал лажин ляхълахъимигу шяраваллал агьулданул дянив бушиврувур. Барзултгу кьюкьин бувну, хъатIрайн барзулт тIутIи хьуну бушиврувур. Цалва чIурду 500 къурушрах бавххушивугу хъамабивтун, яла 4-5 шинал лажиндарай шяраваллил бакIчиная шикаятрай, аьрзирдай заназими, бувчIавурттал чIумалгу цIунилва-цIунил ганахлува буллай буссар цалва чIу гайра 500 къурушрах, хIатта улу га яла кьюркьумур хIанттил шушлухгума.
КIицI банна ва иш. Ванияр 4 шинал хьхьичI Лаккуй бувчIавурттал кьини 70 шинал оьрмулувусса ца адамина увкIун, «ина шикку щялмахъру чивчуну бур» тIий, ца шяраваллил бакIчинащалсса ттул ихтилат бусса кказит лажиндаравух бивщуна. Я бюджетрал арцу дацлай, ягу лулттурасса ласлай жува каниха цучIав увгьунугу акъахьувкун, жува буллусса суаллансса жавабру миннал бувсъсса куццуй чичару. Къуллугъчитурая шикаятрай кказитрайн укIлакIимагу цучIав цалла цIа кIицI дан ччиссагу акъассар. Гьарцаннан ччай буссар кказитрал зузалал карунних мечI биттун.
Гьунттиймур кьинигу бура райондалул администрациялуву, гава адаминагу ур гивахух занай. ЖанахIравух авчунни кIа «ттухь щялмахъру бувсъсса» шяраваллил бакIчи, цIунилгу гава къуллугърайн увчIуну. Ттун га адаминал: «Да, пулан, чуври вил яхI-намус, щялмахъру буслан вин нач цукун къашай?» — куну, га кказит, ттулла лажиндаравух бивщусса куццуй, ганалмур лажиндаравухгу бищунсса ххива. Чари? Кагу дуллуну, барча унни: « На вихлу чIу булав, ххариссара, дус, ина цIунилгу увчIаврия, вияр лайкьсса ва къуллугърайн цама акъассар», — тIий, ганащал кабинетравун увххунни. Гихунай ганащал къуллугъ шюшлайгу ухьунссия. Мукун бур ишру най. Так цува бакIчинал къуллугърайн тамахIма ур халкьуннал яру тIитIин бан хIарачатрай лечлай, занай, цалла тIайлашивугу, цаманал диялдакъашивурттугу аьч дан шай-къашай буллай. Амма миннангу, цалвамур бавцIукун, гьарзад хъамабитай.
Бунияла гъан хъанай дур выборду. БатIияра «кIяла чIиртту», ккаккияра маслихIат. «Жулама», «чилма» тIий, кIи-шан къабивщуну, лайкьма увчIинсса чараннугу лякъияра, гужругу ишла бувара. Кьаст лахIарча, ххяллугума кIиххядуккан дан шайссарча.
Зулайхат Тахакьаева