Дурухлурду къахьунсса диета

66392059-0fee76c3f60b875955Нидерландиянал хIакин Корнелиус Моэрманнул ккаккан дурсса оьсса дурухлурду (злокачественные опухоли) хъин дайсса ва ми хьун къаритайсса хасъсса диета муксса бигьасса дурхха, най бунува мунийн аьлимтал вих къахъанай щак-щуклий бивкIун бур. 1987 шинал Нидерландиянал цIуллу-сагъшиву дуруччаврил министерствалул цIакь дурну дур. Утти цучIав щаклий акъар А, Е, С витаминнал инсаннал чурххал иммунитет гьаз даврий. Лахъсса иммунная системалулгу инсан уручлай ур дурухлурдая.
Ккаккан дурсса диеталул ккашил литIун буллай, бугъ буллай бур ракрал клеткарду, мунийну цIакь хъанай дур цIуллушивугу. Мунийну дурухлурдал къурхъру ялу-ялун чIири личIлай, махъра-махъгу дакъа хъанай дур.
Дурухлурдайн къаршисса Моэрманнул диета вари: къалмул ккулпарду, хъаласса иникьаллуя бувсса ччатI (гивун къадагьайссар кIяла иникьаллул ччатI ва миннуя дурмур; макоронну, пирогру, пирожные, бисквитру, кексру ва м.ц.), накI ва накIлия дурмур (шивун къадагьайссар аьгъу­сса нис ва цIу), хъахъи ккунук, ахънилсри (шивун къадагьайссар лухIи хъюрув, шагьнал хъюрув), щюллисса мюрш хъюрув, нувщи, калан (капуста), накьлийн дичай уртту – петрушка. БучIиссар ахъулссаннул ва ахънилссаннул сокру, мукунна циняр ахъулсса (гивун къадагьайссар чассаг, инжир, нацIу тIутIи). Хъиннура хъинссар сокру чIикIунтIалул, къурул, апельсиндалул сок лимондалулссаннущал хIалану.
Моэрманнул ккаккан дурсса диеталувух хIала дакъар дикI, балугъ, кIяла ккунук, гъаттарал аьгъу­шиву, химический консерварду, цIу, хIан, аьнтсса чяй, кофе, къабучIину бур пIапIрус тIун. Моэрманнул диеталувун уттигу ххи буллай ур 8 компонент: Витаминну А (50000 МЕ гьантлун ца, кIюрххил), В (гьантлун кIира гурга), С (250 мг. гьантлун ххюйлла), Е (80 МЕ гьантлун ххюйла, аьркинну бухьурча бучIисса 2200 МЕ гьантлун), лимондалул кислота (10-15 гр. лимондалул кислатIалул хIала дан аьркинссар 300 гр. щинавух, ва шамийлла хIачIан аьркинссар гьантлун ца-ца хъунна къуса), йод (1-3 кIунтI йодрал 3% спиртрал растворданул хIала дан 300 гр. щинавух, гьантлун шамийлла ца-ца хъунна къуса хIачIлан), железо (железолул раствор ца-ца чяйлул къуса кьинилун шамийла), сера (0,5 г марцI бувсса сералул аьгъу­шиврущал хIала дан, гьантлун кIийлла, кIюрххил ва уттуишин хьхьичI, хIачIан).
Ва диета ишла дан бучIиссар цIуллусса-сагъсса инсаннангу, цIуллуну ганияр тихунайгу личIаншиврул. ХIазран бакъар учайсса: «Ешь проще – проживешь дольше!».
Бачияра вичIидишиннуча ва хъинну аькьлу бусса хIакиннал маслихIатрах

БакIрал няран мюнпатсса дукия

Къур — канакаврийну дакIних за лахьхьин кумаг шайссар

Ананас – гьантлун ца-ца стакан ананасрал сокрал хIа­чIаврийну кумаг шайссар дакIний дугьан, хъамакъабитан, лахъисса текстру, личIи-личIисса лишанну, нотарду ва м.ц.

Вайннуягу кIулну хъинссар

ТIутIи: инсаннан мюнпатсса бур, амма букан аьркинну бур дукрардал лях. Дукра дукаву тIутIуя мадайдишару. ЦIумулул ягу ччаруллал къашавайминнан тIутIи гьантрал хьхьичI бивттуми хъинссар.
Кьакьан бувсса тIутIи, яни кишмитIутIи, хъиннува хъин­сса бур. Вайннул къюкIлил бювчIунбишив цIакь буллай бур, паракьат дуллай дур нерварду ва ссибизаву лагь хъанай дур.

Бананну: вай цинявннан дакьлай дакъар. Цалчин вай лялиян дан захIматссар, мунияту ссихI батIлан бикIайссар. Му бакъассагу, бананнаву чIярусса нацIушиву ва крахмал буссар, мунияту илтIа хьун ччисса инсаннан вай бучIинурагу дакъар. ТIайлассар, бананнаву буссар калий, къюкIлин хъинну аьркинсса.

Гьивч: Ва инсаннан яла аьркинмур ахъулсса хъанай дур. Гьивч хъинссар къюкIлин, цIумуран, ттиликIран, ххюттукалун, гьаз байссар дукралухсса ишттахI, тав бакьин байссар. Хъиннува гьивч хъинсса бур тахикардиялун, ссихI бигьин захIматсса чIумал. Пачракъатлуву (духовкалуву) шавхьсса гьивч хъинссар хъугьулун, амма хъиннува чIяву бан къабучIиссар, миннул зарал биян буллай бур гьутрурдан ва нервардан.

Чимус — гьантлун канакияра чимусул бачIи, мунил нерварду дигьалаган дайссар, инсан рахIат уккан айссар.

Гьивхь хъинссар хъунмасса хIаллай рульданух нанинан, нер­вардан.

Явщул ххуй-ххуйсса пикрирду хIасул байссар, явщул чяй мюнпатссар (2 чяйлул къуса явщул, ца стакан щаращисса щинал).

Калан – сси бизайминнан мюнпатссар, нерварду паракьат дайссар.

Лимондалул бакIравун за лаласун кумаг байссар, пикри буллан бигьа байссар.

* * *
Ца чIумух дукан аьркинссар дукра, миннул кунницIун кув дакьаву хIисавравун ларсун.

Масала, ппиринжращал бучIиссар дукан ахънилсри, накI-нисирал дукра бучIиссар дукан ахъулссаннущал.

* * *
Дукияра дукра цайминнащал архIал. Дукра му мубараксса, Занная дирсса затри, му цайминная ларитлан къабучIиссар.

Дукра дувай къатлуву дуруччияра марцIшиву, марцIсса каруннихгу дукияра.

Дукияра хIаллих, анавар къабувккун, буччиннин мадукари, дукралул ялун щин махIачIару, дукра щинаву дя­ххан дан къабучIиссар.

Дукра дукияра цара-ца чIумал, куклусса кIюрххилсса дуркуну 3 ссят ларгун махъ, ахттайнсса дуркуну 5 ссят ларгун махъ.

Дукияра дукра рахIатсса, паракьатсса тагьарданий. Индиянал аькьилтурал учай: «Инсан макьу даркьуну уний, мунал дуркусса дукра ххуйну лялияй­ссар», – куну.
Т. ХIажиева