Жяматрал дуаьрдаву буссар

srabatul_3Жяматрал дуаьрдаву буссар Цалчинмур ЦIувкIратусса лас ва щар Муслим ва Шарипат Рамазановхъул. Муслим Берлиннайн ияннин лавгссия душман хьхьуцанттувун акьин. Буттал шяравунай зана хьуну махъгу, шяраваллил жяматращал хъар дургьуну, дяъвилул хъиривсса захIматсса шиннардий лажин кIялашиву дуллай зий уссия.

ПатIимат Рамазанова
Увссар Муслим 1907 шинал, ппугу ччянива дунияллия лавгун, ятинну ливчIсса оьрчIан, ичIаллил маэшат гьаз бан, ниттин кумаг буллан, личIи-личIисса давур­ттай зун багьну бур. Муслимлул ппугу къалайчи ивкIун ур, буттал гъанчунал мунангу къалайчинал пиша лахьхьин бувну бур. Ятинну ливчIсса ссурваврангу, ниттингу кумаг бай­сса ххуйсса усттар хьуну ур муная. ЯхIлувсса чув-адаминал лахъай­ссакун кьини лархъун, ссурвалгу ласкъатрай бивтун бур, цаллагу щар дурцуну дур. Мунан арс увну ца барз хьусса чIумал байбивхьуну бур немецнащалсса дяъви. Му дяъвилул оьхIалсса ччарнийн нанинавух лавгун ур Муслимгу, 1941 шинал сентябрь зуруй. Му 855 битултрал полкраву талай ивкIун ур, щаву дирну госпитальданийнгу агьну ур. ОьрчIнияцIава яхI буллай аьдатсса, сивсусса ва савсъсса жагьил аьрая зана хьуссар ЯтIул ЦIукул ва Буттал КIанттул цIанийсса дяъвилул кIилчинмур даражалул орденнан лайкь хьуну, мукуна чIярусса медальлугу хъазамрай ларчIун. Кулпат Шарипатлущал 5 оьрчI хъуни бувссар Муслимлул, шанмагу душнил ва арсурваврал наслулулсса буллай уссия цува дунияллия гьаннин. Шарипатлулмур оьрмурив лавгссар шяраваллил оьрчIаха аякьалий. Му зий бикIайссия школданий цIушибуккуну, дяъвилул хъиривсса кьянатсса шиннардий мунил цIушибуккул даврия рахIму-цIимилул даву хьун дурссия. Буслай бур Шарипатлул тай шиннардий дурсса уздансса тIуллая оьрмулул 90 шин шавайсса Кьуцмаева ПатIимат. « Шинну буниялттунгу гьарца чулуха захIматсса дия, Шарипат бикIайва, агар цума-унугу дуклаки оьрчI дарсирдайн къаучIарча, му циван къаувкIун урив хъирив багьну. Къашай хьуну къаувкIсса ухьурча, муначIан духтур увцуну лагайссия. Ниттил куннасса аякьа дия мунил цинявппа оьрчIах. Буттахъул дяъвилул цIарава зана къавхьусса оьрчIру ккашил хъанай бушиву учительтуран цанмагу чIалай бивкIссар. Собрание дурну, Шарипатлул: «На оьрчIай язухъ хъанай бура, ттун кIулли колхозралгу оьрчIал дукиялулсса буллансса цIакь бакъашиву, амма ккашилсса оьрчIал бакIурдиву дарсру къадикIайссар, ца чаран лякъин аьркинни», — увкуссар. Жул шяраву ччатI шашай къаттагу къабикIайва, райцентрдания шяравунсса ххуллугу архсса бушивруцIун, захIматссагу бия. Шарипатлул увкуна му собраниялий: «Колхозрал складрая тIалав бувара къама, на ми къама гьаен, марцIгу бувну, нава гьанна га неххацIухсса гьарахъун, иникьали дурну, оьрчIан ахттайнсса дуллантIиссару жува». Мукьва ттуккуй гьивурду дурну лавгссия Шарипат къама гьаен. Цавай хъуни кIункIурдаву оьрчIан ахттайнсса хIадур дайссия хъун переменалийннин. Муния махъ колхозрал правлениялул къама булайссия школалул завхоз Мажидов Расуллухьхьун, муналгу – Шарипатлухьхьун. БачIи къама гьаяйссия гьарахъун лавгун, бачIиннуя щивщу байссия. Дайсса дукрагу ххункI-я, амма дикI къадикIайва, ча дикIанссия, дикIул парча бирияй замана бакъая. Фермалия накIлил гъаду тIалав дайссия Шарипатлул, бувну хъинсса ххункIгу, оьрчIру буччин байссия. Мунил кумагчину бикIайва Багова ПатIимат, иминсса ва дакI-аьмал ххуйсса инсан. Миннал инил къясгу бувну, оьрчIру ххари бувайва, хIакьину цIувкIуллал аьлимтуран, инженертуран, хIакинтуран дакIнийссар тай школ накьлил гъилисса ххувгу, дакIнийссар инил къяслил тIингу. Школа шяраваллил зума-къирагърай бия, янналул, уссал кIюла бувксса оьрчIру аварасса иширттавун багьлан бикIайва, жагь уссал чIанну дуцавай, жагьгу ххяларгун, марххалттанийх занан къахъанай, оьрчIру шаппай бачин къахъанай. Шарипат лагайссия мукун авара хьусса оьрчIал усру дакьин дува учин ца ччангу ба­къасса КьутIухъал СадикьлучIан. Шяраву уссал усттар акъая, мюрш-кьюршсса давурттив Садикьлул дувайва. Шарипат бикIайссия цуппа уссай мачI дирзун бучIаннин, классраву дарсру тикрал дуллали куну кьабитав оьрчIру тIий. Усругу хъин дурну тIайла буккайссия яла шаппай. Шарипат оьрчIал нитти-буттахъан ва учительтуран ххирая. Партиялул члентал таний хъинну сийлий бикIайва, учительтурал мунил цIа дуллуну партиялувун кьамул бувссия. Цуппагу 98 шинаву лавгуна дунияллия».
Шарипат ттунгу дакIнийри хъярч-махсара ххирасса, инсантурахь ххуймур бувсун дакIру таза дуккан дувайсса, учайсса мукъуй цIу бусса хъамитайпану. Шяраваллил агьлу бикIайва къумама гьарта уккан увайсса, инжитма хъин увай­сса духтур бур тIий Шарипатлуйн. Вана укун шяраваллил жяматрал дуаьлуву бишаванну оьрму бувтсса лас ва щар бур дяъвилул ветеран Рамазанов Муслим ва захIматрал ветеран Шарипат.