Дяъви ккавксса никирал хIурмат бюхттулссар

pz_12Лакрал райондалийсса Ппалассуннал шяравату Хъунмасса Буттал КIанттул цIанийсса дяъвилийн 28 инсан лавгун ур. Вайннава махъунай 14 инсан зана къавхьуну ур. Дяъвилул майданнай жанну харж дурминнал аьпалун шярава нанисса ххуллул бакIрай дирхьуну дуссар мармарчарий зана къавхьуминнал цIардугу чирчусса ххуйсса гьайкал.

Залму АьбдурахIманова
Ва хъундакъасса шярава буттал аьрщарайн ххувшаврищал зана хьуминнавасса ца акъа къаливчIсса ветеран АхIмадов Абакар АхIмадлул арс цIана яхъанай ур Буйнакскалий. Цал хIурмат хъунмасса Абакар хIакьину Ппалассуннал жямат­раву ца яла оьрмулул угьарама чув хъанай ур.
Увну ур Абакар Ппалассуннал шяраву 1923 шинал кIиллу дувай усттарнал кулпатраву. Абакар акъасса вайннал кулпатраву ялагу 4 оьрчI бивкIун бур: МахIаммад, Умми, Муртазяли ва Муъминат. Оьрмулул 15 шинаву Абакар цала ниттищал лавгун ур Азирбижаннавун, Белоканнал райондалийсса Мазунчай тIисса шяравусса лесопильный завод­рай зун. Буттахь кIиллу дувайсса пиша бивкIнугу, хIукуматрал ус­ттарну зун къаитлай, колхозраву зун аьркинссар тIий, кулпатран­сса маэшатрал хъирив шярава гьансса ихтияр къадиркIун дур. Лесопильный заводрай Абакар зий икIайсса ивкIун ур вацIлува марцI бувсса тталлу ххилай, миннуя тахтарду даншиврул. Шикку зузисса ппурттуву байбивхьуну бур дяъви. Му шинала оьрмулул 18 шинавусса Абакар увцуну ур Гуржиянавусса Душетия тIисса шагьрулий талан лахьхьин буллалисса 10-сса запасрал полкравун. Цаппара хIаллава вайннал полк тIайла бувккун бур Курский областьрайсса Старый Оскол тIисса кIанайн. Шиччагу, 2 эшелондалувун увтун, тIайла увккун ур Белгородуллал чулий най диркIсса талатавурттайн. Му диркIун дур Совет Аьралуннал гуж цIакь хъанахъисса, сайки циняр фронтирдай немецнал аьралуннал ялун бивгьуну нанисса 1943 шин. Черкасск шагьру душманнал аьралунначIату зевххусса талатаврия махъ Абакар гьурттусса дивизиялийн Черкасская тIисса цIа ларчIун дур. Ва талатавриву Черкасская дивизиялул Коршун-Шушенская тIисса группировка ппив-ххив дурну дур. Талатавриву Абакар лайкь хьуну ур «За отвагу» тIисса цалла цалчинсса ордендалунгу. Совет аьралуннал гужру ялтту букларчагу, душманталгу хьхьарану бивкIун бакъар. Къизгъинсса дяъвилул цIараву щавурду хьусса, лихха-личчари хьусса кIивайвагу чулуха чансса къавхьуну бур. Дубовка тIисса шяравалличIа най диркIсса ца талатавриву ттуплил цIалцIи бакIрайн щуну Абакар агьну ур санчастьрайн. Шикку хъин хъанайгу сайки 3 барз хьуну бур. Хъин хьуну ччаннай ацIай хьувкун, цIунилгу чялишсса талатавуртту нанинин лавгун ур. Ва ххуллух Абакар агьну ур Баргълагавал Украиннал фронтрайн. Гьуртту хьуну ур Умайн-Кристианнал группировкалущал данди бувксса талатавриву. ХIалли-хIаллих тIий, душмантурал аьрал билаятрал дазул кьатIув личин буллай най, Абакар гьурттусса дивизия Молдавиянал аьрщарайн лавхъун бур. Шикку душманнайх цIу дирхьусса талатавурттавух гьур­тту хьусса цинявннайн, миннавух Абакардуйнгу, И.В. Сталиннул чулухасса барчаллагь баян бувну бур. Немецнал аьралуннацIа Европанал хIукуматру марцI дуллай най, Абакар гьуртту хьуну ур Венгриянал Секешфехервар, Шапрон ва цаймигу мюрщи шагьрурду тархъан буллалисса талатавурттаву. Мукуна гьуртту хьуну ур Австриянал хъуншагьру Вена мурахас буллалисса талатавривугу. Шикку най диркIсса талатавурттал барашинна дуллай дур ветераннал хъазамрайсса «За взятие Будапешта» ва «За взятие Вены» медаллалгу. Берлиннайн иян хъунма хIал къаливчIсса Австриянаву къуртал хьуну бур Абакардул дяъвилул ххуллугу.
Дяъвилул хьхьичI зурдардий аьзизсса буттал улча, нину-ппу, цаярва мюрщисса уссу-ссу дакIниявагу къалаглай бикIайхьунссия, Абакардул, карчI къадурну, ччя-ччяни ча­гъарду чивчуну тIайла буккайсса бивкIун бур. Санчастьрайн агьну махъ, чIунгу чIарах дурккун, шаппаллиясса пикрирдал ялтту дяъвилул иширттаями пикрирду бувкхьунссия, ваная Ппаласмав нитти-буттачIан чагъар къабукIлан бивкIун бур. Арснал бакIрачIан ци бувкIривав тIисса вайннал ялун «лухIи чагъар» бувкIун махъ, шяраву Абакар сагъ-саламатну зана хьун­ссар тIиссагу нажагьсса бакъа къаливчIун бур.
Душман лихъан уварчагу, лекьа-пIякьу хьусса, аьрщаращал кьа хьусса билаятрай дяъвилия махъгу сагъну ливчIминнал дуванмур чансса дакъахьунссия, Абакар шяравун зана хьуннин ялагу 2 шин ларгун дур. 1947 шинал шавай увкIсса цала шяравучу «Ина ниттилва айни гьухъуву увсса ивкIун ура», «Заннал урувччуну ура» тIий хьунаакьлай бивкIун бур.
Буттал шяравун зана хьуну кIилчинмур кьини АбакардучIан Гъумучату КГБ-лул инсан увкIун ур цаппара суаллащал. Цува талай ивкIсса гьарца талатаврил чIунгу, кьинигу, гайннух дуллусса наградардугу, миннул барашиннарал удостоверенияр­ттугу, командованиялул хасъсса чичрурдугу ххалхьуну махъ КГБ-лул инсан, учинсса, цIуххинсса бакъа, махъунай лавгун ур. Гьарца чувнал хъирив бавцIусса, цIухху-бусу бувайсса чIумул низам диркIун дур таний. Цаппара хIаллава Абакардун бувцуну бур цала шяраватусса Миясат тIисса душ. Шичча вайннал кулпат бивзун бур цIанагу ветеран яхъанахъисса Буйнакскалийн. Сайки 30-ксса шиннардий зий ивкIун ур Буйнакскаллал Гормолзавод­рай шупирну. Заводрай Абакар хъунмасса захIмат бишавриху лайкь хьуну ур ЗахIматрал ветераннал цIанин ва личIи-личIисса наградарттан, барчаллагьрал чагъардан.
1984 шинал пенсиялийн увккун, Абакар ялапар хъанай ур цала кулпат Миясатлущал оьрчIал ва оьрчIал оьрчIал хIурматрал вив лавсун, бусрав-сий дуну. Вайннал хъуни бувну, чивун буккан бувну бур кIия арс ва ца душ. Вайннаягу бивзун бур 6 оьрчIал оьрчI ва 3 оьрчIал оьрчIал оьрчI.
Бюхттулсса Ххувшаврил байрандалущал барча уллай, хIурмат бусса Абакардун чIа тIий бура вания гихунмайсса оьрмулуву цIуллушиву ва ххаримур, хъинмур бакъа къабаяву.