Душманнал хьхьичI кьянкьану бавцIуссар

pz_1Буттал КIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилуву Совет Союзрал Виричунал цIа ларсъсса лаккучу, Хъанардал шяравасса ХIажи Бугъанов къакIулсса цучIав акъахьунссар. Амма Виричунал цIа къаласурчагу, мукунма къучагъну талай личIи-личIисса аьрали наградартту лайкь дурсса ванал уссурваврая МахIаммадлуя,
АьвдурахIманнуя ва АьвдурахIиннуя чIявучин къабавну бикIантIиссар. Бугъановхъул ттул ниттиуссурвал хъанай бур. Ттул нину Баху миннал дянивмур ссу бивкIун бур. ХIусманнул ва Ссапижатлул кулпатраву 6 оьрчI бивкIун бур. Ттул нину дакъассагу, ца цамур душгу бивкIун бур. Му ччяни бивкIуну бур. Мукьагу уссия чивчуну бия «Илчи» кказитрал хьхьичIсса номерданий жул гъанчу, ХIажи Бугъановлул цIанийсса фондрал председатель Давуд Бугъановлул.

Бунугу, ца-кIива махъ ттула ни­ттиуссурваврая, хаснува АьвдурахIин тIиманая, ттунмагу учин ччива. Ттул ниттиуссурвал нигь-ццах дакъа­сса, кьянкьасса, сивсусса арамтал бивкIшиврия уттигу буслайнма бикIай. Цалла кьянкьашиву, чувшиву вайннал дяъвилул цIаравугу ккаккан дурну дур.
1936 шинал республикалия хьхьичIва-хьхьичI аьралуннаву къуллугъ бан буцлациминнавух МахIаммад Бугъановгу ивкIун ур. Ва къуллугъ буллай ивкIун ур кавалериялул полкраву, гьуртту хьуну ур къачагътуращалсса талатавурттаву. Аьралуннаву къуллугъгу бувну зана хьуну махъ, гьутрурду бявкъуну, жагьилсса оьрмулуву ивкIуну ур.
Хъуна-хъунама уссу АьвдурахI­ман 1943 шинал дяъвилий, Магнитогорск шагьрулий, захIматсса щаву дирну, мушакъат хьуну, шавай увкIун ур.
Совет Союзрал Виричунал цIа ларсъсса ХIажи Бугъановлул дяъвилул цIараву ккаккан дурсса къучагъшивурттая цикссагу чивчуну бур. Взводрал командирнал къуллугърая айивхьуну, авиадесантный дивизиялул разведкалул хъунаманал къуллугърайн ияннин лахъисса дяъвилул ххуллу бивтун бур ХIажинал. Шагьру Кишинев ласласисса операциялуву ккаккан дурсса чувшиврухлу ХIажи Бугъановлун дуллуну дур ЯтIул Ттугълил орден.
Командованиялул тапшур бувмур эбратну бартбигьлай ивкIун тIий ва немецнал фашистуращалсса талатавурттаву ккаккан дурсса чувшиврухлу 1945 шинал ХIажи Бугъановлун дуллуну дур Совет Союзрал Виричунал цIа.
Ттуннив бусан ччива чIана-чIивима ниттиуссия, артиллерист, АьвдурахIиннуя. АьвдурахIин увцуну ивкIун ур ЯтIул Аьралуннаву къуллугъ бан немецнащалсса дяъви байбишиннин.
Ва къуллугъ буллай ивкIун ур Финляндиянал дазуй. Финнащал­сса дяъви къуртал хьуну махърив аьралитал подразделениярттавун бувкIсса цIусса ярагъ лахьлай бивкIун бур. Аьралуннавун цIусса саллатI бучIайхту, АьвдурахIин ва ванащал къуллугъ буллалисса аьралитал бивчуну бур Белоруссиянавун. Бивчунугу цирча, бахьтта бачин бувну бур Финнал дазуяту, Белоруссиянал вацIрава букканнинсса лахъисса ххуллийх. ХIасил, 100-хъул километрардайсса марш-бросок дан багьну бур вайннан. Дяъви байбивхьуну бур вай Витебск шагьрулий бавцIусса чIумал. АьвдурахIин цащаласса 20 аьраличунащал прожекторная роталувун агьну ур. 1943 шинал август зуруй АьвдурахIин ивтун ур 121-мур личIисса зенитно-артиллерийский полкрал орудиялул командирну. Мунияр шихунмай байбивхьуну бур АьвдурахIиннул ккуллардал цIаравусса оьрму. Дайдирхьуну дур къизгъинсса талатавуртту Курск шагьрулучIа, Орел, Белгород шагьрурдал чулухунмай нанисса ххуллурдай. Гьарица душман цIакь хьусса кIанттурду жула канийн ласун хъинну захIматну бивкIун бур, чIявусса ливтIусса ва бивщусса шайсса бивкIун бур. Душманнал гуж ххишаласса бунугу, цала кьянкьашиврул, Ватан ххирашиврул бачин байсса бивкIун бур вай нигь-ццах дакъа гьужумрай. Ца мукун­сса, душманнащал баранбал бувксса талатавриву АьвдурахIиннуйн захIматсса щаву дирну дур. Душманнал ккулла гьутрурдавух був­ккун, хъазамраву бавцIуну бур. 7 барз хьуну бур АьвдурахIиннул цал Тулалий, яла Молотов тIисса шагьрулий (цIанасса Пермь) хъин хъанай. Хъин шайхтува цIунилгу аьралуннавун зана хьуну ур. Му чIумал аьралуннавун цIусса ярагъ бувкIун бур, миннувух самоходный артиллерийский установкарттугу диркIун дур. АьвдурахIиннунгу ми лахьлан багьну бур. АьвдурахIин госпитальдания увккун, фронтрайн зана хьусса чIумал жулва аьрал тамансса хьхьичIунмай хьуну, Румыния тархъан буллай бивкIун бур. АьвдурахIингу гьуртту хьуну ур Румыния, Венгрия тархъан буллалисса талатавурттавух, лавгун ур Австриянавун ияннин. Дяъвилул цIараву АьвдурахIиннул цимилагу къучагъшиву ккаккан дурну дур. Дербецен тIисса Венгриянал шагьрулувун бувхсса чIумал АьвдурахIиннун кIул хьуну бур цувагу, ХIажи тIима уссугу Украиннал фронтрай бушиву. ХIажи му чIумал личIисса гьужум байсса батальондалул командирну ивкIун ур. Амма, цанначIан ца гъанну бунугу, вай хьунакъабавкьуну бур, дяъвилул ца-ца чулухунмай ца-ца тIайла бувккун. Сержант Бугъанов АьвдурахIиннул каялувшиннаралусса зенитно-артиллерийский расчетрал ца талатавриву дуртун дур душманнал 3 самолет. Му чIумал щала расчетрангу награда дуллуну, АьвдурахIиннунгу цалчинмур даражалул «орден Отечественной войны» дуллуну дур. Цамур талатавривугу ца кьинилул дянив пушкалува битлай ванал пIякь учин дурну дур кIира немецнал танк. Му чIумал АьвдурахIин ивкIусса наводчикнал кIану бувгьуну ивкIун ур. Му талатавриву ккаккан дурсса чувшиврухлу АьвдурахIиннун «За отвагу» медаль дуллуну дур.
Мунияр махъ АьвдурахIиннун цала артиллеристнал пиша баххана бан багьну бур. Полкравун дуркIун дур цIусса гвардиялул минометру, та дяъвилуву Ххувшаву ласун хъуннасса хъар лархъсса, машгьурсса «Катюшарду». Уттинингу дяъвилул цIараву цала хIал ккаккан бувсса, вихшала дишин бучIисса Бугъанов ца расчетрал командирну ивтун ур. «Катюшарду» хьуссар душманнавун зарзала дуртсса ярагъ. Оькки­сса чIурду буллай, душманнал позициярдайн гьужум буллалисса «Катюшардая» ццахханну дагьну лихълан бивкIссар немецнал аьрал. Лахъну гьаз хьусса луххал ттуруллуха цичIар къачIалай, гьарица «Катюша» риртътари, позициярду баххана бан багьайсса бивкIун бур вайннува битлатиминнан. АьвдурахIин усса 65-мур гвардиялул полк душманнайн гьужум бувну най Австриянавун бивну бур, канийн лавсун бур Австриянал хъун шагьру Вена. Шикку бавну бур ххарисса Ххувшаврил хаваргу. Шикку бивкIун бур жулва союзниктурал аьралгу, кIилчинмур фронт тIиртIуну махъ бувкIсса. КIира нюжмардийсса бигьагу лавгун, Чехословакиянавух, Польшанавух хьуну, вайннал часть Ватандалийн зана хьуну дур. Мунияр махъ ца шинайсса ялагу АьвдурахIин Белоруссиянаву къуллугъ буллай ивкIун ур. ХIадур буллай ивкIун ур цIуну Аьралуннаву къуллугъ бан бувкIсса саллатI.
Цанма сменагу хIадур бувну, 1946 шинал увкIун ур шавай.
1963 шинал Лакрал райондалий архсса зунттаву дирхьусса Хъанардал шяраваллил жямат кьанив бивзун бур. Шикку, Къизилюртуллал райондалий, гьану бивзун бур ЦIусса Хъанардал шяраваллил. Шиккун бивзун махъгу дяъвилул цIараву савсъсса АьвдурахIин, ссаха ухьурчагу зий, мицI къаацIайсса ивкIун ур. Цаннагу уртакьсса «Султанянгиюртовский» тIисса совхозраву яттил фермалул хъунаману ивкIун ур. Мунияр махъгу шагьрулул личIи-личIисса идарарттай, жаваблувсса къуллугъирттай зий ивкIун ур. ОьрчIал тарбиялул колониялий мастерну зий, «Сельхозтехника» идаралий аккумуляторду буллай, ванал букъавгьусса пиша къабивтун бур.
АьвдурахIиннул 7 оьрчI хъуни бувссар.
Дяъвилий ккавкцириннул аьйп­лу увну, мушакъат хьуну ивкIссар. Лавгунни дунияллия мукьагу уссу. Хъанардал шяраву къучагъсса Бугъановхъал цIа хIурматрай кIицI дувайссар.
ЦIанагу Хъанардал шяраваллил дязаннив дуссар ХIажи Бугъановлул гьайкал. Султанянгиюрт шяраваллил школалун дуллуну дуссар ванал цIа.
Басират Айгунова
ХIадур бувссар
Андриана Аьбдуллаевал