Вирттаврал аьпа абадссар

sz_15АрулцIалла шин ларгунни та бусалардавун багьсса мутталия шиннай, цинявппагу ца хьуну талай душманнащал, ахиргу дуркIун Бюхттулсса Ххувшаврил кьини. Ттул ппу Мирзаев АьбдурахIман МахIаммадлул арсгу талай ивкIссар Ххувшаву гъан дуллай. Кьубиял шяравасса 140-ннаяту ливчусса вирттавравух лавгссар ппугу дяъвилийн.

Ттул ппу увну ур 1922 шинал. Буттал КIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъви байбивхьуну, аьрайн бачинсса арамтал хIадур буллай, ми батIлатIисса цанма баяйхту, лавгун ур Гъумукун военкоматрайн, цувгу уцира тIий. Амма, ца шин диял къархьуну, къаувцуну ур. Хъиривми гьантрай, ца шин ххи дурсса справкагу ларсун, цIунилгу увкIун ур военкоматрайн. Лавгун ур, ахиргу, фронтрайн.
1942 шинал дайдихьулий Туапсе шагьрулий, Совет солдатнал присягагу кьамул бувну, ппу усса часть душманнайн гьужум буван хIадур хъанай бивкIун бур. Зунттаву хъуна хьусса, ялув ппугу акъа, ниттил ччаннай ацIан увсса, ккашигу-мякьгу, захIматшивурттугу ккарксса зунттал жагьил хъинну хъирив лавну, гъирарай лахьлай ивкIун ур аьрали ишру. Мунал цалчинна цалчинсса талатаву хьуну дур Харьков шагьрулул чIарав. Самолет­ру, танкарду, ттупру, бурттигьалт, цимурца хIалану, гьужумрай най, му талатавриву дяъвилул цIарал дуниял лухIи лаган дурну диркIун дур. Ва талатавриву буттайн захIматсса щаву дирну дур. Цайна цува увкIун, чантI увкуну ур госпитальданий. Микку хъин хъанай унува, кIул хьуну бур цаява хъунама сержант увшиву.
Госпитальдания уккайхту, АьбдурахIманнул аьрали гьалмахтал цайми хьуну бур. Ва тIайла увккун ур Украиннал Цалчинмур фронтрайн. Днепр неххачIа хьуну дур 2 гьантлийсса къизгъинсса талатаву. Муниву командирнайн захIматсса щаву дирну, му унийва къуртал хьуну ур. Командирнал кIану бувгьуну бур АьбдурахIманнул. Махъ цайннагу кIусса щаву дирну дур. Талатаву къуртал хьуннин ппу ца гьантлийсса аьрахърал махъ ивхьуну ивкIун ур. Паракьатшиву шайхту, бувкIун санитартал, увцуну ур ппу госпитальданийн. Микку хъин хъанай барз ва бачIи хьуну бур. Ччаннай авцIукун, Украиннал КIилчинмур фронтрайн лавгун ур талан.
1944 шинал хъунама сержант Мирзаевлуйн амру бувкIун бур, цащала цала гьалмахчугу увцуну, разведкалий гьан, душманнал гужрал, ми бусса кIанттул хIалкьазия, тагьар кIул дуван. Хьхьу цурдагу хъинну цIансса диркIун дур. Прожектордал яру мурчIи буллай диркIун дур. Ххярклий, ук-тук бита-ххитавурттугу хъанай, най бунува, ванал гьалмахчунайн душманнал ккулла щуну бур. Ппугу цувалу ливчIун ур. Мунал цайва бивхьусса агьамсса бурж лажин кIялану биттур бувну бур. Ванал кIул бувмунийну хъинну хъунмасса кумаг хьуну бур Висла нех лахъан ва Сандомирский плацдарм ласун. Ва даврихлу буттайн Сталиннул цIанилусса Барчаллагьрал чагъар бувкIун бур.
Совет Аьрал хьхьичIунмай най, БерлинначIан гъан хьуну бур. ЧIун душманнайхсса махъра-махъсса рищавричIан гъан хъанай диркIун дур. Шиккугу ппу разведкалий гьан увну ур. Цаппарасса ссятирдавун ппу хьхьичI 7 немецгу авкьуну увкIун ур. Сержант АьбдурахIман Мирзаев лайкь хьуну ур 3-мур даражалул «Слава» ордендалун.
Берлин ласласисса талатавривугу ванайн щаву дирну дур. Муния махъ хъин хъанай госпитальданий 3 барз бувну бур. Ххувшаврил ххарисса хаваргу ванал госпитальданий кьамул бувну бур.
Аьзизсса Лаккуйн, буттал шяравун Кьубав ппу зана хьуну ур 1946 шинал.
Дяъвилия махъ зий ивкIссар колхозраву, душманнал ккуллардал щавари бувсса чурххах къаурувгун. 500-нния ливчусса лухIи ризкьи бусса пирмалул заведующийну зий ивкIссар. Биялсса захIмат бувссар цалва бусса оьрмулий ттул буттал. Аьпа­лул хьуссар 1987 шинал. ХIайп тIий бикIара ппу сагъну унува ганахь дяъвилия, оьрмулия ххишалану цIуххин къавхьусса.
Ттул ниттил ппу Аьлиев Загьидигу дяъвилийн лавгун ур цалва кулпат арулчинмур оьрчIах бунува. Ттул хъуннар хьусса ниттища Мирзаева Сабрижатлуща хIакьинусса кьинигу иттав макь къадуркIна бусан къашай цила ппу дяъвилийн увцусса кьинилия. Оьрмулул 12 шин хьусса ттул ниттин циярва мюрщисса 5 уссу-ссунналсса буллан багьну бур, арулчинмур оьрчI лякьлуву бусса ниттихагу хIурмат, аякьа дуллай. Дяъви къуртал хьуннин ниттил ниттил хъуния ласаймунил, ичIувасса аьнакIал ккунуккирттал, ятту-гъаттарал дикI-нисирал хъунмур бутIа фронтрайн тIайла буккайсса бивкIун бур. Ми дакъа­ссагу, канил дурсса жуларду, катIри ва цамургу.
Ниттил ппу аьрая зана къавхьуссар, ятIа-тIар бакъа акъа хьуну. Ганал 7 оьрчI бусса кулпатраягу утти ттул нинугу, ниттилссугу ливчIунни.
ХIакьину, ва Бюхттулсса Ххувшаврил юбилейрал гьантрай, ттулагу, ттулва уссурссуннал чулухагу барча бан ччай бура жула ххирасса нину, фронтовикнал кулпат, фронтовикнал душ – дяъвилул оьрчI Мирзаева Сабрижат ва ххарисса байрандалущал. ЧIа тIий бура ни­ттингу, махъсса оьрмулул бугьарасса инсантурангу цIакьсса цIуллушиву, оьрчIая, оьрчIал оьрчIаясса неъмат­ру, ххаришивуртту. Зул ялун ххарисса бакъа хаварду къабияннав.
Ва кьини гъан дуллай жанну дуллусса ттул бутталгу, ниттил бу­тталгу, махъсса цинявппагу вирттавралгу аьпа баннав, рухIру хъинний дишиннав.
Муслимат Дибирова
ш. Кьуби