Циванни халкьуннал ссавур кIюла дуккан дуллан?

lger_3Кьинилия кьинилийн кIинтнил цила ххутIив чIалачIи буллай, гьарзат цила кIунттихьхьун ласлай, гъан хьунура дур. Цайми шиннардий гъинттул, ссуттил къулагъас къадурсса гъалатIру кIинттул чIумал буявур шайсса бивкIхьурча, гьашину кIинтнил вичIив ххал хьуннинна, ссуттилва, МахIачкъалаллал халкь мукIру хьунни яла дяркъусса чIумал цивппа цукунсса аварашиннардащал хьунабакьинтIиссарив.

Гьавалул хIал кIул буллалисса пишакартурал бусаврийну, кIи гьашину цурдагу ца яла дяркъусса, марххала-марчру гьарзасса, ххюту-щютусса дикIан тIий дусса дур.
Жулва хъуншагьрулий «цакуну дуркIсса кIинтнил» цуксса жува авара бувайссарив жунма кIулли. Бувсса марххала баслай, щинал гьузузисса кIичIиртту лахъан къахъанахъисса ишру къавхьуну царагу кIи къалагайну тIий.
Вана вай гьантрайгу ца хьхьу-кьини ларчIсса гъаралданул кка­ккан бунни, шагьрулул хъун ххуллурдайсса «ливневкарду» къазий ягу зузими га кьинисса щинал гужиращал къалаллай, шагьру гьузи лавхъсса куц. Нюжмар кьини ца-кIира ссятрал дянив ларчIсса гужсса гъаралуннил кIичIирттавух щинал мугьалтту най, давурттая халкь, школардая оьрчIру шаппай биян къахъанай бия. Анжи-базар бусса кIанай машинартту щинал гужирал гьаз буллалисса ишругума хъанай бия тIар. Ми гьантри, «кьура къурушрах бакъа къазананну халкь ххилай» тIий, щаллусса хъуншагьру шантажировать буллалисса маршруткардал шофертурангу оьрус мазрай тIийкун «на руку» хьунни. Укуннасса кьинирдай маршруткардая, таксирдаягу буххансса кIану къабикIайсса кIичIирттаву, я фирмардайн оьвтIий, я укунма бацIан банссавагу машинартту бакъая.
Никирттайн бияннин ччанну атил хьусса халкь, хаснува дарсирдая нанисса оьрчIрувагу, ца-кIира остановкалий арцухвагу щябитан ччан къабивкIун, даврия ччянива шаппа-шаппай лавгхьунссия, ссят ряхра-арулла хьусса чIумал маршруткарду ца-ца, кIи-кIива бакъа занай бакъая. Хьумур хьуссар тIий, щинавух тия шийн, шия тийн ххуллурду лахълахъисса жагьи-жугьулт, арамталгу чансса бакъая. Бия усру зия къахьун, ми лирккун, канил дургьуну ххуллурду лахълахъисса душру-студенткахъулгу. «Жу зу гьаз бувну тийн лахъан банну» тIисса хъярч-махсарарттайсса жагьилталгу чIявуя га кьини. Мяйжаннугу, мукунсса «кумаграя» махъунмай къахъанахъиссагу, дакIнийхтуну барчаллагьрайссагу, цаннан ца кумаг бан хIадурссагу чансса бакъая. Халкь шаппа-шаппайн, гъилинийн, кьавкьнийн анаварну бия.
Му аваралуву заназими маршруткардугу щин чанний бацIлай, щинал мугьалттавух халкь тийн шийн лечлачи буллай, цанма хIазиран кунма, цалва кьадру буллали бан кунма бацIан буллай бия. Акъар да, вай низамрайн буцайсса, вайннал бакI-магъ дайма.
Маршруткардал тема жучIара, хаснува МахIачкъалалив, дур ца яла цIуруркьюсса ва аварасса. Ва транспортрал заллу-зал акъасса, вайннуй зузисса водительтал ца низам дакъасса, цанма дакIнийн багьни даврийн буккайсса, бизар хьуний шаппа-шаппай лагайсса куннасса тагьар дикIай. Маршруткардаву «зува къарязину учин-бусансса бухьурча ва телефондалийн оьвчара» тIисса телефондалул номергу бусса «Махачкалатрансрал» баян бавуртту жула итталунгу дагьай. Ца ппурттуву шагьрулувух най буна водитель пIапIрус тIий уну, «шиву мюрщи оьрчIру, хъами, хъунив хьусса халкь бурча, пIапIрус къаучин къабучIиссарив», тIий, хъинну ламусгу хъанай, тавакъю бан багьну, «къаччиманаща уккан бюхъайссар», кусса жаваб дуллукун, нагу, бацIан къавхьуну, оьвкуссия му номерданийн, цукунсса-дунугу тIайлашиву хьуншиврийн щакну бивкIнугу. Агь, вил къаттай! Ца ацIилва оьвкухьунссия на га номерданийн. АцIния цалчингу трубка гьазгу бувну, буний бивхьухьунссия, ттухь цичIав учинсса, «алло» учинссавагу къавхьуна. Яла бувчIуна вай баянбавуртту ваксса лажин кIялану гьарца маршруткалуву циван ларчIун диркIссаривгу. Багьандаран.
Ча, га кьинигу, шагьрулуву маршруткарду бакъа, жяматранни куну цамур транспортгу занай диркIссания, га нюжмар кьини ца гъарал лачIайссар тIий гакссара дакIний къаличIанссия.
Цурда гьашинусса ссут жула халкьуннан мадара дакIний личIансса, иширттал авадансса хьунуккар. Цал бивкIунну шагьрулул дяних нанисса хъунна канал марцI дуллалиссар тIий, 5-6 гьантлий щин дакъа. Яла щин дуллуну, жуйнма жува бучIаннин, «цакуну» хьусса ссутнил цалчинми бявкъу гьантралгу тасттикь бунни жулва халкь хъинну ссавур дусса, ххишала бакъа яхI бусса бушиву. Къатраву 8-9 градус гъилишиврул дунура, цавайннан дуллуну, цавайннан къадуллуну, ноябрьданул 15-ннийри отопление дулайсса тIий бяхълай бивтунни.
КIинттул марххала бувну жува авара шаврил-къашаврил темалия арх къабуцан, кIицI лаганна жула чIаххуврайсса Грозныйлив дусса дур марххала букьлансса, ххилансса 700-сса спецтехника, жучIара тIурча 40-50-сса машина-трактор. Вай Аьра­сатнал «ца яла ххуймур шагьру» заллусса техникар. Ххал банну, бурганну. Марххала, буранну бищуннинма аьраттал къабукканмур баннуча. Ай, балики, бюхъайхха…