Литература ванал оьрмуя

saev_14Уттигъанну МахIачкъалалив Республикалул оьрчIал Нураттин Юсуповлул цIанийсса библиотекалуву хьунни хъунасса чичу Апанни Къапиевлун 105 шин шаврин хас дурсса вечер. Му хIадур дурну дия ва библиотекалул миллатрал литературалул отделданул каялувчи Агъаева Хадижатлул.

Бадрижамал Аьлиева
Вечерданийн хъинну ххуйну хIадур хьуну, мунивух хьхьичIунсса гьурттушинна дунни Культуралул ва искусствалул Б. Мурадовал цIанийсса колледжрал студентътурал ва МахIачкъалаллал шагьрулул 39-мур школданул дуклаки оьрчIал. Миннал гьарта-гьарзану бувсунни шаэрнал оьрмулия ва творчествалия: 1909 шинал Гъумук заргал Мансурдул кулпатраву увну ур махъ гьунар бусса прозаикну, шаэрну, чичуну, таржумачину машгьур хьунтIисса оьрчI. Мунал оьрчIнийсса шинну ларгун дур Ставрополлал крайрай, 1919 шинал Къапиевхъул зана хьуну бур махъунмай Дагъусттаннайн, мина дирхьуну дур Щурагь. Школалия махъ Буйнакскаллал педагогикалул техникумгу къуртал бувну, оьрус мазрал дарсру дихьлай зий ивкIун ур Аксайрайсса арулла шинал школданий. 1930 шинал дуклан увххун ур Ленинградуллал машиностроительный институтравун, амма, цIуллу-сагъшиврул тагьар сававну, му кьабитан багьну бур. Махъунай зана хьуну, зун ивкIун ур къумукьнал «Елдаш» кказитрал редакциялуву, махъ республикалул цаппарасса журналлал жаваб­лувсса секретарьну. 1932 шинал ивтун ур Дагъусттаннал пролетар чичултрал ассоциациялул жаваб­лувсса секретарьну. Дагъусттаннал чичултрал цалчинсса съездрал хIадуршиннаралсса буллай, махъ хьусса му съездрай увчIуну ур Дагъусттаннал Чичултрал союзрал правлениялувун. УвчIуну ур СССР-данул Чичултрал цалчинмур съездрал делегатну. Цайми чичулт­ращал архIал, хьунаавкьуну ур Максим Горькийщал Москавуллал лув Горкилийсса мунал дачалий, ккалай ивкIун ур мунахь цалла таржумартту. Мура шинал кьамул увну ур СССР-данул Чичултрал союзравун.
Гихунмай оьрчIал бувсунни Апанни Къапиевлул ва «Гомер 20-го века» Сулайман Стальскийл дянивсса дусшиврия, уртакьшиврийсса зузаврия. Бувсунни Къапиев Пятигорскалийн ивзун, тийх ялапар хъанай ва зий ивкIсса шиннардия. ЦIумулул язва сававну, 35 шинаву, оьрмулул ва творчествалул аргъираву, бяливчIун бур гьунар бусса чичул, шаэрнал, таржумачинал оьрму.
Махъа нанисса никирал, жагьилсса чичултрал, шаэртурал эбрат ласунсса муттарду чIявур Апанни Къапиевлул биографиялуву. Шаэрнал аькьилсса калимартту, мунал увкусса, муная машгьурсса чичултрал увкусса махъру баллай бия чIа-чIаннин ва вечерданувух гьуртту хъанахъиминнал зумату.
Къапиевлул оьрус мазрайн таржума бувну бур Сулайман Стальскийл бакъасса, дагъусттаннал цайми шаэртурал чивчумургу. Апанни Къапиев сагъну уна мунал циняв луттирду дунияллийн буккансса бахтти хьуну бакъар. Цаппарасса луттирду шаэр дунияллия лавгун махъ итабавкьуну бур. Ванал творчествалуву ляличIийссава кIану бугьлай бур Буттал КIанттул цIанийсса хъунмасса дяъвилул творчествалул, ссалгу багьари ванал му дяъвилий дурсса чичрурду.
Вечерданувух гьуртту хьун, ва библиотекалун цалва луттирдугу бахшишран лавсун, бувкIун бия профессор, филологиялул элмурдал доктор АхIмадов Сулайман ва ДР-лул халкьуннал чичу, «ЦIубарз» журналданул лакралмур выпускрал редактор Ссугъури Увайсов. Вайнналгу бувсунни оьрчIахь шаэрнаяту, кIицI лавгунни Апанни Къапиев цала учительнан ккалли уллай бивкIшиву АхIмадхан Абубакар ва Расул ХIамзатов кунмасса цIанихсса инсантал, мунал «Записной книжкардава» миннал цикссагу калимартту, затру лавсшиву, ххишала дакъа хъуннасса даву дуллай ивкIшиву хъунма бакъасса цалва оьрмулий Къапиевлул, чIурчIав дунни Сулайман Стальскийл творчествалувугу Апанни Къапиевлул хъунмасса кIану бувгьушиврий, мунал чивчумур таржума буллай, щаллагу Союзрал буккултрачIан мунал шеърилугърал рухI, ссихI биян буллай, литературалул процесс­равух хьхьичIунсса гьурттушинна дуллай.
Ва вечерданун хасну Ххадижат КьурбанмахIаммадовнал хIадур дурну дия ххаллилсса ретроспектива. Муний дия шаэрнал оьрмулул личIи-личIисса шиннардил муттарду, мунал луттирду ккаккан бувну, мунал калимартту ва муная дунияллийх цIа ларгсса чичултрал, шаэртурал увкумур чивчуну.
Ва батIаву хьунни цинявннаннагу, хаснура студентътуран ва дуклаки оьрчIан мюнпатранну. Вания махъ, щак бакъа, оьрчIан хъиннува ххуйну кIулну дикIанссар Апанни Къапиевлул цIа ва муницIун бавхIумур, вайннаву ххи хьун­ссар цIанихсса шаэрная хъиннува чIявусса затру кIул хьунсса, мунал творчествалущал гъанну кIул хьун­сса гъира.
Вечердания циява буслай, Ххадижат тIий бур:
— Гьашину Апанни Къапиев ни­ттил увну 105 шин хьуссар. Мунияту пикри хьунни ттун ляличIину ванал творчествалиясса вечер дуван. Ялагу жула ххаллилсса лаккучунал цалва кутIасса оьрмулий дурцири давурттаягу махъа нанисса никиран кIулну ва дакIний бикIаншиврул. Школардайгу лахьлай бур ванал творчество, ялттутура дунугу, амма учительтал цивппа бур программалийн бувну Апанни Къапиев дуккаврил шинал ахирданий, оьрчIру бияйнийн бивну, миннаву дуклансса личIисса хIал ва гъира къаливчIсса чIумал, ушиврия рязий бакъа…
1-мур ЦIувкIуллал шяравасса Агъаева Ххадижат библиотекалий зий бур 20 шинал лахъишиврий. Рес­публикалул оьрчIал библиотекалул миллатрал литературалул отделданул хъунмур хIисаврай, ванил чIун-чIумуй дуллай бур дагъусттаннал шаэртурал ва чичултрал вечерду, цIуну бувксса луттирдал презентациярду. Ва ххуллухмур вечергу хьунни лайкьсса даражалий.
Н.С. Тихоновлул увкуну бур Апанни Къапиевлуя: «Он жил искусством, требовательным и честным, он был большевиком, человеком передовых идей, воином, смело глядевшим в глаза опасности. Его книги не забудутся. Они останутся в советской литературе, как книги о просторе и величии светлого человеческого духа, книги, написанные в эпоху величайшей борьбы и победы, честные и глубокие книги». Мяйжаннугу, литературалувугу, махъа нанисса никирачIагу абадлий личIантIиссар Апанни Къапиевлул чаннасса цIа.