Бюхттулнийн ччяни щайссар буранну ва ттуруллив

asru_6Журналистика, политика, педагогика, элму, литературная критика, поэзия – вай гьарцагу арардаву ялун ливчунни Миясат Муслимовал яргсса гьунар ва аькьлу. Дагъусттан Республикалул лайкь хьусса учитель; «За журналистику как поступок» тIисса Андрей Сахаровлул цIанийсса премиялул номинант (2004 шиная шихунмай тIурча – ва сий дусса журналистурал конкурсрал член); «Золотой орел» премиялул лауреат (Инсаннал ихтиярду дуруччаврийн багьлагьисса номинациялуву); Я. Корчаклул цIанийсса дунияллул халкьуннал дянивсса литературалул конкурсрал дипломант; Р. ХIамзатовлул цIанийсса республикалул литературалул конкурсрал лауреат;
«Золотая строфа – 2010» дунияллул халкьуннал дянивсса поэтический конкурсрал лауреат; Германнаву хьусса «Русский стиль» дунияллул халкьуннал конкурсрал дипломант (2013 ш); «Поэт года» конкурсрал лауреат (2014 ш.); «Золотое перо» тIисса Аьра­сатнал шаэртурал лараймур премиялул лауреат; ттигъанну Ставрополлай хьусса «Серебряная свирель» дунияллул халкьуннал конкурсрал лауреат. Аьрасатнал демократ чичултрал союзрал член, «Испытание свободой», «Наедине с морем», «Диалоги с Данте», «Камни моей Родины», «Ниттил макIру» тIисса луттирдал ва 60-нния лирчусса элмийсса давурттал автор, педагогикалул элмурдал кандидат, ДГУ-рал доцент; ДР-лул печатьрал министрнал хъиривчу.

ЦIанакулсса, ва ххувнал ухма ккуччу уллалисса, закканттул ва арцулмур кьадру ххисса заманалий бигьану ба­къар инсаннан оьрмулуву цанма лайкьсса кIану бугьан. Мукун­сса кIану бугьан бюхълай бур так хъинну куртIсса кIулшиву дусса, аькьлулуцIун аькьилшиврулгу увччусса, цалла ихтиярду дуруччин кIулсса ва бюхъай­сса, цалвамур граждан позиция кьянкьасса бусса, дакIнил рувхIанийшиву авадансса, цала цува увгьусса, гьарцагу чулухуннай цаярасса тIалавшинна хъуннасса дусса ва мукссара хъуннасса ссавургу дусса инсаннаща. Вай хасиятру цаву дума, цува къуллугърайн къанихну акъанугу, та-ухьурчагу иллай ур миккун. Мукун шайшиврий на ччянива мукIру бувссара, махъсса шиннардил дянив ца лак­рал, Дагъусттаннал агьулданун бакъассагу, щалва Аьрасатнаву машгьургу, бусравгу хьусса, цил аькьлулул цикссагу «аькьлурду» хIайран бувсса, цил цIа хIакьину цихлура цурда гъалгъа тIутIисса Миясат Муслимовал.
Зулайхат Тахакьаева
Миясат Муслимова ттун кIулли нава студент шиннардия шихунмай. Ванил жухь дишайва оьрус литература дишаврил методикалул дарс. Ттун хъинну ххирассия Миясат Щайховнал лекциярттугу, семинардугу, практический занятиярттугу. ЛяличIиссара дия ванил лекция буккаврилгу, семинарданул ва практикалул дарс дишаврилгу кьяйдарду. ТачIав дакIния къабуккай жува Достоевскийл «Преступление и наказание» романдалул анализ дуллай бивкIсса куц — муксса мюрш бивкIун, гьарцагу бутIул вив бувххун.
Цал, гихунмайсса цилва ду­ккаврил ххуллу язи бугьаврийн багьлагьисса ихтилат сукку хьусса чIумал, Миясат Щайховнал бувсуна, чIивинияцIава шеърирду чичаврихун машхул хьусса цуппа хъинну ччай бивкIшиву Москавлив М. Горькийл цIанийсса Литературалул институтравун буххан. Амма, школа къуртал буллалийни, му иширал ялув буниялану пикри буллан бивкIукун, «Дянивсса чичуяр хьхьичIунсса учитель хъинссар» тIисса пикри цалий бавцIуну, хIукму бувшиву Дагъусттаннал паччахIлугърал университетрал филологиялул факультетрайн дуклан буххан. Университет къуртал байхту лавгун бур учительну зун.
Миясат Муслимовал захI­матрал ххуллу байбивхьуссар МахIачкъалаллал 17-мур школалий, оьрус литературалул дарсру дихьлай.
Цалчинсса гьантрайва бювхъуну бур жагьилсса учительницаща оьрчIащал маз лякъин, миннал дакIурдичIан тIайласса ххуллу ласун, цилла дихьлахьисса гьарцагу дарс оьрчIан мюнпат хьунну зун. Так ца дарс дишаврийну гьашиву къадурну, классрал кьатIувсса давурттугу (личIи-личIисса викторинартту, конкурсру) ччя-ччяни дуллай, оьрчIаву литературалухсса гъира гьаз бувну бур. Ванил тарбия бувминнаягу чIявуминная хьхьичIунсса пишакартал хьуну бур.
Ца ппурттуву Миясат Щайховнал дакIнийн бувтуна ва иш. Дарсирая махъсса чIумал дук­лаки оьрчIащал театр бихьлай бунува, хIисаврагу къархьуну чIунгу ларгун, къаралчиналгу школалул нуз цIакь дурну, гай хьхьунил ссят ацIра хьуннин ливчIун бур. Цалва оьрчIах луглай, нитти-буттал бикъавсса кIантту къабивтун бур. Учительница ва дуклаки оьрчIру, школалул пюрун гъавгъун, цукун-бунугу гива бувккун бур. Укун цилла даву дазу-зума дакъа ххирану, гъирарай зий бивкIун бур Миясат Муслимова.
Амма элмулухсса ччаву ялтту дурккун, школагу кьабивтун, аспирантуралувун дуклан був­ххун бур. Дуклай бунува зий бивкIун бур ДГУ-рал филологиялул факультетрай преподавательну.
Махъ Миясат Щайховна дуклан бувххуна ДГУ-рал юридический факультетрайн. Бигьану къабикIайва ванин, кIива мюрщисса оьрчIгу цилвалу хъуни буллай, зугу зий, дугу-дуклан. ОьрчIангу ттисса заманалул оьрмулун тIалавсса тарбия ва кIулшиву дулуншиврул, занан лахьхьайхтува душ ва оьрчI ца кружокрая цамунийн буцин, биян бан лаглай, ссихI бигьин­сса чIун къадикIайва ванин. На бикIайссияв Миясат Щайховнал шанул ккиквагу учайривав тIий.
«ЦIанакул, лайкьсса оьрму бутан бюхъаншиврул, инсаннан аьркинну бур ягу хъунмасса гуж, ягу ганзсса жип, ягу багьлай бур вилла ихтиярду дакIних кIулшивруцIун, ми дуруччингу кIулну бикIан. Ттуллив я гуж бакъар, я арцу дакъар. Мунихлуну, ччай бур цила багьайкун паччахIлугърал законну ла­хьхьин, иш багьний ттулла ихтиярду ттущара дуруччин бюхъаваншиврул», — учайва Миясат Щайховнал, цихьва «Ина юристну зун дакIний бурав?» — куну, цIувххунахь.
Гихуннай тIурча ванил юрист­нал кIулшиву дучIи ляркъуссар, ца цинна дакъассагу, чIявусса цайминнангу. Дурурччуссар цинма кIувагу-къакIулсса инсантуралссагу ихтиярду.
Ванияр ацIниясса шиннардил хьхьичI Миясат Муслимовал кIусса танмихIрая ххассал увссар Ссихьрал театрданул актерну зузисса, нину-ппу бакъасса оьрус оьрчI Александр Степанов. Инсан ивчIаврихлу ванан кьукьлай бивкIун бур 20 шинайсса танмихI. (Ва иширая балжину чивчуну буссия жул кказитрай хьхьичIва). Миясат Муслимовал куклу бан бувссар Сашансса танмихI, ванал инсан ивчIанна тIий къаивкIушиву, цува хха­ссал хьуншиврул ивкIушиву чIалачIи бувну. А. Степановлул хIакъираву инсаннал ихтиярду дуруччаврил темалун хас дурсса ванил макьалартту рирщуссар «Молодежь Дагестана», «Новое дело» ва цаймигу кказитир­ттай. Макьаларттансса цIардугу дирзун дия оьруснал литературалувасса произведенияртту гьануну лавсун: «Отцы и дети по дагестански», «Преступление и наказание», «Кто виноват?» «Что делать?». Вай инсаннал ихтиярду дуручлачисса макьалар­ттахлу Миясат Муслимова лайкь хьуссар «За журналистику как поступок» тIисса Андрей Сахаровлул цIанийсса премиялун. Ва конкурсраву гьуртту хьусса 100 инсаннава яла хьхьичIунсса 4-ннал сияхIравун багьссар. Та­ний исват хьуна ттун «гуж бухьурча аькьлу къааьркин­ссар» тIисса калималуяр, «аькьлу бухьурча, гуж къааьркинссар» тIимур тIайласса душиву. Цилва Миясат Муслимовал къаучирчагу, тIайлану увкусса мукъул гуж ва бияла цIакьсса бушиву.
Миясат Муслимовал статьярдансса цилва пикрилуву му конкурсрал жюрилул член, Аьрасатнал цIанихсса журналист Инна Руденкол увкуну бия: «Миясат Муслимовал статьярдаву бур, цаву хъинсса пикрирду лавсун нанисса паракьатсса, аькьилсса, аьщуйн щусса хIуччарду. Макьалартту инсантуран ххуй дизлай дур миннуву жяматран агьамсса масъаларду хьхьичIун лавсун буну тIий ва миннул анализ дуллай буну тIий».
Инсаннал ихтиярду дуру­ччаврийн багьлагьисса бакъа­ссагу, Дагъусттаннал ва Аьрасатнал прессалий ялагу дуркссар школарттал реформарттая, кIулшиву дулаврил тагьардания, школарттай литературалул дарсру дишаврил тагьардания, террордания ва экстремизмалия цилва пикрирду бусласисса ванил цаймигу макьалартту. Ми макьалартту цачIун дурну, итабавкьуссар «Испытание свободой» тIисса жуж.
Миясат Муслимовал макьаларттугу, гьунаргу ччяни итталун багьуна республикалул танийсса бакIчи МухIу Аьлиевлун. Бивтуна цува президентну авцIуну махъ сакин бувсса ХIукуматрал информационно-аналитический управлениялул каялувчину. Ва къуллугърай зий бунугу, ванил къакьариртуна университетравумур даву. «Ттул оьрмулуву агьаммур кIану элмулул ва жагьилсса никирал бугьлагьиссар», — учай даин цилвагу.
Жаваблувсса къуллугърайгу зий, 2 факультетрайгу дарсру дихьлай, оьннасса чIун хъинну чIирисса духьурчагу, чялишну гьуртту шайва Миясат Муслимова ци-бунугу ца масъалалун хас дурсса республикалул лагрулийсса жяматрал батIавурттайгу. Ца мукунсса батIаврий ва махъ лахълахъисса чIумал залданува щилъяв увкуна: «Женщина государственного ума», — куну.
Миясат Муслимовая шаэргу къадянивссача, ххаллилсса хьун тIий бивкIшиву инсантуран яла махъ-я кIул хьусса, ща­ллагу аьрщи зурзу тIутIи дурсса, дунияллийцири агьулданул, ми цумур диндалул, цумур жинсирал бухьурчагу, дакIру микIиран дакьин дурсса оьсса оьзру Бесланнай хьусса чIумал. Мунища бювхъуну бия, цинма бувагу къакIулсса оьрчIан гьарцаннан хас бувну, шеърирду чичин, гайнная кказитирттай чивчусса хавардайн бувну. Ми шеърирду цачIун бувну, итабавкьуссар «Ангелы во крови» тIисса жуж. Ва луттирахлу лайкь хьуссар Расул ХIамзатовлул цIанийсса литературалул премиялун. Цуппа тIиртIунийн ка диллай бакъахьурчагу, премиялун дуркIсса арцугу ванил дуллуссар мушакъатсса оьрчIал школалун кумагран.
Дунияллул поэзия куртIну кIулсса, цалва произведенияр­ттанми шеърирду, кIурчIулттувух буккан бувсса кунма, язи бугьайсса жула цIанихсса композитор Ширвани Чаллаевлул чирчуссар вай шеърирдансса макьанну. Шиннардил хьхьичI Москавлив ХХХI-мур дунияллул халкьуннал дянивсса ттизаманнул музыкалул фестивальданул («Московская осень — 2009») лагрулуву хьуссар «ЛивтIусса оьрчIахасса къювулул балай» тIисса концертрал премьера. Муния мукьахгу композиторнал чирчунни ванил цаймигу шеърирдансса макьанну.
Гихунмай гьантлия гьантлийн ярг хъанай бия Миясат Муслимовал шаэрнал гьунар. Ванил шеърирду цаппара­ссалийла бивщуссар «Илчи» кказитрай. Сайки мяйра шинал лажиндарай ми буклай бур stikhi. ru. сайтрай. Му сайтрайхчил кIул хьуну, москавуллал шаэртурал Москавлив сакин дурссар ванил творчествалул вечерду. Яла-яла тайннайн асар биян бувну бия Лакрал щархъаясса шеърирдал. Муния махъ бувкссар «Наедине с морем» тIисса назмурдал жуж (Мариян Щейхова тIисса цIанилу). ЧIал къавхьуну бувкссар Ккавкказнаву хъанахъимунил къюву цивура ларсун нанисса «Диалоги с Данте» — яхI бусса ккавкказчунал столданий кIану лякъин аьркинсса, Ккав­кказнавусса тагьарданул пикри буллалиминнансса лу.
Луттираву шаэр бур лавгзаманалувун буруглай, хIакьинусса кьинилун кьимат бишлай. Къювулий буслай бур Ккавкказ цала арсурваврал ахIмакьшиврия ва яиттарцIаншиврия угь-къак тIий бушиврия; Аьрасатнавугу, Ккавкказнавугу бурцIурдил тIуллу ялтту дуклай душиврия; нартшиву духлаглагаврия, яхI зия баврия.
— Цир халкьуннан хъанахъимур? Ккавкказнаву цавай дацлай, цавай литIлай, ливчIми тIурча гъавлавгсса театрданух гьанавиххину буруглай. Ттуршукурдай цIакь хьусса аьдатру ва низам оьрмулийн къарши дуклай дур. Жунма хъанахъимур лаласуннин жува жулва жува бухлаган буллантIиссарув. Ккав­кказ оьттул лицIлай бур. Чари жувура чакъалшиву? – тIий бур шаэр.
Москавлив ва луттирал презентациялий буллугъсса Аьрасат ва паракьатсса Ккавкказ чIа тIисса шеърирдал асар бивсса билаятрал ПрезидентначIасса инсантурал ихтиярду дуру­ччаврил советрал комиссиялул хъунама Федотовлул «Диалоги с Данте» пишкаш бувссар танийсса Президент Дмитрий Медведевлун. Ми гьантрай щалла интернет дуссия Миясат Муслимовал шеърирдаясса пикрирдал гьузи лархъун, мунил цIагу — сайки цIурттачIан дирну.
«Чумартшиврул, къювулул, яхIлил, намусрал ва оьттул бувцIусса марцIсса щаращи», — тIий ур Миясат Муслимовал поэзиялийн Дагъусттаннал хIакьсса патриот, профессор МахIаммад Аьбдулхабиров.
«Миясат Муслимовал поэзия бур къювулул гъай увкусса хъу», — тIий бур цIанихсса журналист Сулиетта Кусова.
ДР-лул Президентнал информациялул ва аналитикалул каялувчинал къуллугърая лавгун махъ Миясат Муслимова зий буссия цал кIулшиву дулаврил ва элмулул министрнал хъиривчуну, яла печатьрал министрнал хъиривчуну. Чув зурчагу, ва бакъар так столданух щябивкIсса къуллугъчи. Ва бур республикалул литература ва журналистика хьхьичIуннай дансса сиптарду ляхълай, билаятрал шагьрурдай хъанахъисса конференциярттай ва цаймигу мероприятиярттай гьурттушинна дуллай. Гьар кIани-кIанттайгу бур Дагъус­ттаннал ва Ккавкказнал цIа хъин дан хIарачат буллай. Гьарца аьр­ххилиягу зана шай бюхттулсса цIардан лайкь хьуну.
Миясат Муслимова Аьрасатнаву машгьур хьунни хъунасса шаэр, хIакьсса гуманист, къучагъсса гражданин ва уздан­сса интернационалистшиврий. Гьантта бувккуну чIяву хъанай бия Миясат Муслимовал шеърирду ккалаккими ва миннун кьимат бишлашими. Ванил творчествалул вечерду хьунни Москавлив Миллатирттал къатлуву, Ттуплислив ва цаймигу шагьрурдай.
Амма… «ЧIяву хъанай» бия му цаппарассаннан. Да­гъусттаннал цIа лахъ дансса дакI тIайласса захIматрахлу Миясат Муслимовахь барчаллагь учин­сса кIанттай чан бакъая мунийн интернетраву загьрулул пурха тIутIими, кьяркьи дугълагъими. Дарщу-дарккусса хьунни ванин жуятура лаглагисса шингу.
Агь, оьрмуй, оьрмуй! Канил ка дургьуну бувцунна ина на ттунна тасса-тарив мяъна-мурад къадурчIлай диркIсса Лакрал авадансса фольклорданувасса калимарттачIан.
Гьашину вил шин дури, ахъул­с­са къашай вацIай. Ахъул­сса къашай мурхьирдал ххютулу ярг-яргсса гьунарду личIан буллалисса кьини дуркIун дур хIакьину. Амма ахъулсса къашайми мурхьирдал мутта кутIассар. КьакьантIиссар ми чIал къавхьуну.
Найрдал багьну, аькIурдил бавцIуну бур. Амма аькIурдища инсантал азурда баву бакъасса, ницI дулун къашайссар.
Ва дуниялгу чархри,
бунагьирттал кIу дурсса.
Дунияллул паччахIгу
зур бусса дахху-ласу.
(Р. ХIамзатов).
Дуниял, чарх кунна гьанай наниссар, хьхьу зана дикIаннин арулуннай дацIайссар (укун тIун бикIайва оьрмулул бугьарами). ГьантIиссар минналмур заманагу.
Шиккува дакIнийн багьунни лакрал хъунасса шаэр МахIаммад-Загьид Аминовлулми ххаругу.
Бюхттулссаксса пашманссар
шаэртал
КIуллив цаннив?
Бюхттулнийн ччяни щайссар
Буранну ва ттуруллив.
ХIакьшиву вай мукъурттилмур мяъналулгу…
Баргъгу ттуруллал бугьай­ссар. Амма ттурулливгу ппив хьуну, бургъил тIинтту цIунилгу хьхьичIра-хьхьичI барзунттал бакIайнни щайсса. РахIматрал хъирив ссурулккурттагу бу­ккайссар, баргъгу битайссар. ГьантIиссар вил ялатугу цIан ттуруллив, Миясат Щайховнай, буккантIиссар ссурулккурттагу, ххира бантIиссара ина ттюнгъа­сса бургъил тIинтталгу. Пюрундалийн пув къалачIайссар (вагу чIивинияцIава ттула няравун куртIну бувхсса учала). Вийнгу къалачIунтIиссар я пуй, я кьяркьи. Щалла инсаният къарши дуккарчагу, лякъиннав вил ялтту лирчуну Жавраил малаикнал хъа!