Дукиялул багьри лахъ хъанай най бур

syt_9Долларданух ва евролух бурувгун къуруш гьантлия гьантлийн тIиссакссагу кьюкьлай дур, муния халкь нигьабувсун, цIуру-кIуру тIий бур. Чил билаятирттал чулухасса санкциярду ялунгу ххи дантIиссар тIисса хавардал инсантал буруккинттахун бичлай бур. Дукия буниялагу ххира хъанай най дур. Ттучаннаву, базардаву цIухху-бусу буллалисса чIумал, дахху-ласу
дуллалиминнал бувсунни дукиягу, янна-усгу ххира шаврил савав доллар ххира шаву душиву.

ХIасан Аьдилов
Аьрасатнал Промышленностьрал ва машлул министерствалул вакилнал телевизорданувух баян бунни, жулла къуруш кьюкьаврицIун бавхIуну дукиялул багьри ххира къахьунтIиссар, куну. Ганал пикрилий, ХIукуматраща бюхъантIиссар багьри лахъ шаврил хьхьичIалу кьукьин. Агарда багьри 30 процентраяр ххи хьурча, ХIукуматрал дазу дишайссар багьри ххишала лахъ хьун къабитаншиврул. Властирдал баян бунни мукунма дукиялул ттучаннаву ва базардаву дукиялул продуктру чан къахьунтIишиву.
Утти бурганну цуксса ххира хьуну дурив дукия жулла ттучаннаву. Гьашину иникIма ххира хьунни октябрь-ноябрьданий анжагъ 10 къурушрал, 50 килорал дарваг ласун хъанай бур дянивну лавсун 800 къурушран, цаппара кIанттурдай чансса ххирану. ЧчатIул буханка гава багьлий – 23 къурушран бахлай бур. Хъахъулул багьа бур 35 къуруш, макIарун бур 30 къурушран, ппиринж – 40 къурушран.
Нувщигу сайки дукIу кIин­ттул бивкIсса багьлийва бур: Аьрасатнава бувкIми – 22-25 къурушран ца кило, жулва кIанттул нувщи – 30 къурушран. Каламрал, къурул, чимусул багьри ххи хьунни 3-5 къурушрал. ДикIул багьа ххи хьунни сайки 40 къурушрал, гъинттулми багьрах (180-200 къуруш) бурувгун, колбасарттугу мукссалила ххира хьунни. Цаппара СМИ-рдай чичлай бур, ай, туну, ярмукIартту дайсса къадиркIссания, яттил, гъаттарал дикI кIилий ххира хьунссия тIий. Ттун гьашину хьусса ярмукIарттай чIярусса дикI дахлай къаккар­ккунни. Масалдаран, вай гьантрай Р. ХIамзатовлул кучалий хьусса ярмукIалий бувагу ца машиналий дахлай дия лухIи гъаттарал дикI 200 къурушран килону. Ахттайн бивзсса чIумал так ттаркIру дия лирчIун. Базардавусса дикI кьюкьиншиврул ярмукIарду ччя-ччяни дуллан аьркинни, дикIгу дахлан аьркинни опталул багьлий ца 5-6 машиналий. АьнакIал багьа гъинттул хьуна 140-150 къурушран кило. Яла октябрьданий цIунилгу ялавай багьуна. ЦIана бур 105-110 къурушран ккилону. ЧIалачIиссаксса, аьнакIив кьюкьаву дархIуну дур Да­гъусттаннай аьнакIал дикIул цехру буллалаврицIун.
Чан-кьансса ххира хьунни накI ва накIлия даймур. ДР-лул Шяраваллил хозяйствалул министерствалул ккаккиярттайн бувну, октябрьданул ахирданий лахъ хьуну бур лагаврил багьа сайки 3 процентрал, бартлил багьа – 1,5 процентрал, хIурунисирал багьа – 1,5 процентрал.
Цакуну асар хьунну ххира хьунни нисирал багьри. Жулла нис базаллуву шинал дайдихьулий 150-170 къурушран диркIхьурча, цIана дур 250-300 къурушран килону. Жура дайсса нисирайн цумур чулуха щилащиссар санкция ягу доллар ххира шаву?! Базаллуву нис машай дуккан дуллалиминнал нис ххира шавугу доллар ххира шаврицIун дахIлай бур. Мура чIумал «Силугуни» тIисса АьсатIиннал къутаву дахлахисса нис жучIара дахлай бур 240-250 къурушран килону. Ххал дарча, тиха дучIайсса дур жучIанна 200 къурушран килону. БувчIлай бакъар, циванни перерабатывающая промышленностьрал, яни цIуну бувсса цехирдал, нис кьюркьуну къадахлахисса, миннан накI 16 къурушран литра хIисавну дахлай бунува. Базаллуву накIлил литра дур 40-45 къурушран. Пакетир­ттаву даххайсса Къизлардал ва МахIачкъалаллал накI дур 45 къурушран литра дахлай.
Ххира къархьуну дур так ххяххиялул аьгъушиву – лит­ралул шуша 60 къурушран, ккунукру – 110-130 къурушран клетка. Качар ххира хьунни 10 къурушрал.
Тамансса ххира хьунни чил билаятирттая дучIайсса продуктру: Белоруссиянал лагаву – сайки 50 къурушрал, Прибалтиканал билаятирттава бучIайсса чавахъру ва консервартту – 30-50 къурушрал. Амма ми ххира хьурчагу за бакъая, жулвами чавахъру кананссар.
Ва ялагу ххира хьунни чяйрду, сайки 20-30 къурушрал. Ми доллар ххира шаврицIун дархIуссар тIий бур.
Гьаннайсса цалсса жучIара, Дагъусттаннай, санкциярдацIун дархIуну ххира шаву чIалай да­къар. Ххира хьумургу жулла къуруш долларданух бурувгун кьюкьлай душаврицIун дархIуну дур.
Цалсса ччатI ххира хъанай бакъар — ччатI буссаксса ккашил къахъананссару, буруганну ссайн буккарув.