Ла Скалалул сахIналийгу балай тIий ккакканнав

gor_10Август зуруй Москавлив хьусса «Играют студенты консерваторий России» тIисса Аьрасатнал жагьилсса музыкантътурал ххюлчинмур фестивальданий тамашачитурал итталун агьну ур жула лакку оьрчI Амиров МахIаммад Назимлул арс.

Зулайхат Тахакьаева
Ва хавар баяйхтува ттун дакIнийн багьуна сайки 10 шинал хьхьичI Лакрал театрдануву хьусса «Интнил марч» проектрай тани мюрщими классир­ттаву дуклакисса МахIаммадлул балайлул хIайран бувсса ттулва хъунмур Качар ХIусайнаевал ванал чIунил ясир бувсса асардаву гъили-гъилинна чирчусса макьалалувасса махъру: «Цал чIунил дуниял хIайран дурсса цIанихсса италиянал балайчи Робертино Лореттияр ссалчIав ялавайну тIий акъая» тIисса. ХIакьсса искусствалул кьимат кIулсса ва му бюхттулну буручлачисса, балайчитурая хъунна­сса тIалавшинна дусса миллатрал кказитрал хъунмур редакторнан ца балай баяйхтува аьч хьуну бия оьрчIавусса гьунаргу, Да­гъусттаннан хъинну нажагьсса чIугу. Вана хIакьину ми махъру тасттикь хьунни. МахIаммад ур Москавливсса Аьрасатнал паччахIлугърал социальный университетраву академический вокал лахьлай.
Жулла республика «компьютердал чIурдал» дайкун бас дурсса, магьирлугърал бучIантIимуний бунияла дакI аьтIисса тамашачиталгу кани­ччул хьусса балайрдая шацI хьу­сса заманнай МахIаммад жуна тIабиаьтрал хIикмат увну ур, му цувагу бюхттулсса балайчитурал даражалийн иян хъит тIий ушиву Дагъусттаннан хьусса тIайлабацIулун ккалли бансса иш бур.
МахIаммад лакраву бусрав­сса Киров ва Гулизар Султановхъал душнил Светланал арсри. Балай тIий айивхьуну ур 5 шинаву. ДакIний бур ца ппурттуву хъинну сийлуву буссия Киров Абакаровичлул, цалва мандолиналий ругу-руцлай, учайсса «Гъази-Гъумучи» тIисса балай. Щалва миллатрайн кунма, душнил арснайнгу асар биян бувхьунссия та балайлул, гьунаргу, туну, ца-цавайннайн ирсирай бияй.
МахIаммадлул чIунил гуж оьрмулул хъуниминнан хIисав хьуну бур детсадравува. Школалийгу балай учайминнаву цалчинминнавух хьуну ур. Занналва буллусса ляличIисса чIунин ва гьунарданун кабакьу магьирлугърал тIин кIулсса кулпатравусса занакьулушиннаралгу бувхьунссар.
ХIалли-хIаллих Киров Абакарович айивхьуну ур душнил арснан мандолиналий руцин лахьхьин буллай: «Ва миллатрал музыкалул ярагъри, вин ваний руцин кIулну бикIан аьркин­ссар», — тIий. Музыкалул школалий скрипкалул класс къуртал бувсса буттагу айивхьуну ур арснан музыкалул кIулшиву дуллай. Амма чIавасса МахIаммадлуву музыкалул инструментирттай руцаврихнияр балай учаврихмур ччавугу, гьавасгу ялтту бувккун бур.
АцIра шин бартларгукун, ниттил цахьва: «Ччивав гихунайгу музыкалул школалийн занан?» — куну, цIувххукун: «Ччива», — учирчагу, 14 шинаву чIу баххана хъанай байбивхьукун, ганал музыкалул школа кьабивтун бур. Школа къуртал байхтурив язи бувгьуну бур гьарзаманнайва оьрмулуву яла тIалавсса бухгалтер-экономистнал пиша, дуклан увххун ур Дагъусттаннал паччахIлугърал технический университетравун.
ДакIний бур, 1-мур курсираву дуклан бувкIсса чIумал аьпа биву МахIаммад-Загьид Аминов жул дянив балай учайсса цучIав урив цIухлай ивкIсса. Балай учайсса душ ккаккан бувкун, ганихь балай уча куну, тавакъю бувна. Ламус буллалисса душнихь: «Заннал буллусса гьунар кьюлтI буллалаву бунагьссар», — увкуна.
Мяйжаннугу, бунагь хьун­ссия МахIаммадлуй нажагь бакъа тикрал къашайсса чIу ва гьунар цавува бугъ бувну, цамур пишалий зурча. Мунияту каши ххисса Заннал цанма кьамулну бухьунссия МахIаммад цала чIунил ва гьунарданул ясир ан. Цалчинмур курсирая тIайла хьуну МахIаммад хьуну ур «Студенческая весна» фестиваллал ца яла яргма гьурттучи. Дуккаву къуртал дуллалисса чIумувун цува бунияласса балайчи хьун аьркиншиву бувчIусса МахIаммад, Дагъусттаннал опералул ва балетрал театрданувун балайчитал батIлай бушиву бавну, лавгун ур конкурсрай гьуртту хьун.
– Театрдануву, ттул балайлух вичIигу дирхьуну, музыкалуя цIухлай байбивхьуна. Ттуллив тани щаллусса кIулшиву дакъа­ссия. Нава кьамул аншиврийнгу щак-щуклий уссияв. Амма хар-хавар бакъа ттул телефондалийн оьвкуна, на хорданувун басистну (бас чIунил жура) кьамул увшиву бувсуна. КIира шинай гъирарай зий уссияв театрдануву.
— Москавлив дуклансса хIукму цукун бакIравун бувххуна?
— Хордануву балай тIуннин музыкалия дагьайсса кIулшиву ласун багьлай бия. Му ишираву ттун кумаг бувуна Музыкалул училищалуву дарс дихьлахьисса Снежана Беймурзаевал. Ганил мудан учайва: «ТIабиаьтрал вин ххаллилсса чIу буллуну бур. Му бакьин буллан бур», — куну.
Университет къуртал бувну махъ хIукму бувссия музыкалул пишакаршиву лахьхьин. Ттула цалчинсса музыкалул учительницал на кIул увунав Н. Сацлул цIанийсса Москавуллал ОьрчIал музыкалул театрданул солист, Аьрасатнал ва Украиннал Халкьуннал артист Александр Петрович Цилинкащал. Нава дуклакисса вузрал вайми преподавательтуран къаччан мабикIарача, на хасну ва вузравун увхсса шиву Александр Пет­рович дарс дихьлай уну тIийра. ХъачIунттах даврил хъунма­сса опыт бухьурчагу, дуклаки оьрчIащал чIунархIалчунал куннасса ара дур, гьарцумацаннаву ванан личность чIалай ур. Даву чIярусса инсан ухьурчагу, цайва рахIму къабувну зий ур студентътуращал. Ца-ца чIумал жу бувкIукун, гримрагу шюшинсса мугьлат бакъа, га жул чIурдайх «ках-шах» тIий айишай, гьарцаннан аьркинсса маслихIатру бай. Ганащалсса дарсру хьхьудяризаннингума лахъи лагай.
Му бакъассагу, Александр Петрович ур дакI хъун дакъасса, пахру-ххара бакъасса, ххаллил­сса инсан. Ттухь даин цIухлан икIай Дагъусттанная, жулла аьдатирттая ва магьирлугърая. Нагу ххарину буслан икIара. Каникуллая Москавлив нанисса чIумалгу ниттихь Александр Петровичлун Дагъусттаннаясса ссайгъат биша учара.
— Лакку балайгу учарав?
— Уттинин кIива балай бур на учайсса – «Буттал кIану» ва «Щинаппай» тIисса халкьуннал балай. Гихунмай цаймигу ла­хьхьинна.
— Гихунмай ци пикрирду бур — Москавливва ацIан дакIний уравкьай, Да­гъусттаннайн занагу хьуну, шийх зун ччай урав?
— Гьай-гьай, Москавлив бантIимур, бучIантIимур чIявур. «Геликон-опера» ва «Новая опера» театрдаву зун хIарачатгума бав. Амма конкурсру лап хъунисса бия. Цал ттула пишакаршиврул ялув зунна, яла цIунилгу хIарачат банна. Амма Дагъусттаннайн зана шавриягу нигьауслай акъара. Ялунгума ххари хьувивав. Ва ттул ватанни, музыкалуха зийгу шийх айивхьура, ватандалул тамашачитурал хъиннува ххарину кьамулгу анссара.
МахIаммад цувагума цалсса ттигу цалий авцIуну акъар чув зун ччай уссарив. Амма жавабрава бувчIлай бур, ванаву ватандалухсса ччаву куртIсса душиву, Дагъусттаннайн учIан махъаллил акъашиву. КIихIуллашиву дакъагу къадикIанссар, гьай-гьай, опералул балайлул тIин бувчIайсса жулва тамашачитураву так-тукссавагу ба­къахьувкун. «ЧIалачIимунияр къачIалачIимур чIявуссар» учайхха, гьай-балики, бюхттул­сса магьирлугърал кьимат хъунмасса Италиянал Милан шагьрулийсса дунияллий цIадурксса Ла Скалалул театрданул сахIналийн уккан нясивну лякъин жула МахIаммадлун.
Цалсса жува мунан, му кьини дучIантIишиврийн умудрай, тIайлабацIу чIа тIунну. Инша Аллагь, муная пахру буллайгу ккакканнав!