Ттул ттаттагу талай ивкIссар

sdgof_5Хъун дяъвилий ивкIусса Мурадов Бадави ХIажимурадлул арснан 100 шин бартлагаврин хасну

Мурадов Бадави увну ур 1914 шинал ГьунчIукьатIрал шяраву Гъази-Гъумучиял округрай. Ванал ппу ХIажимурад Бухарнаву мусил усттарну зий ивкIун ур.
Бадавигу ниттищал тихун лавгун тийх Бухара шагьрулий дуклай 7 классгу бувккуну, тийхва Бухаралий увхссар педучилищалувун, биологиялул отделениялийн.
Педучилище къуртал бувну махъ Бадави зана хьуссар Да­гъусттаннайн цала буттал шяравун ГьунчIукьатIув. Зана хьуну махъ му шийх увхссар Дагъусттаннал учительтал хIадур байсса институт­равун биолого-немецкий факультетрайн.
1939 шинал га факультет къуртал бувну Бадавинал лавсъссар лавайсса кIулшиврул диплом. Гара шинал ГьунчIукьатIув зана хьуну шикку учительну зун ивкIссар ботаника ва немец мазрал дарсру дихьлай. Бадави ивкIун ур цалла касму хъинну ххуйну кIулсса, оьрчIан зат лахьхьин бан хIарачат бусса, дуклаки оьрчIая хъуннасса тIалавшинна дусса учитель.
Мунаяту тай шиннардий дук­лай бивкIминнал хъинну ххуйсса бусала бикIай. МуначIа дуклай ивкIсса ца хъанай ур, дунияллийх цIа дурксса тарихрал аьлимчу, историялул элмулул доктор Дандамаев МухIаммад Аьбдулкьадирдул арс. 1939 шинал ахирданий Бадавинал ташу бувну бур Аьбдуллагьихъал ПатIиматлущал. Вайннал дянив кIива оьрчI хьуну бур , душ Софья ва арс Сулайман.
1941 шинал СССР-данийн немецнал фашистал ххявххукун Бадави дяъвилийн лавгун ур. БакIрайва Бадави дуклай ивкIун ур Гуржиянаву Телави тIисса шагьрулий хIаписартал хIадур байсса училищалуву. Немец КкавкказначIан гъан хьусса чIумал, 1942 шинал Сталиннул приказрайн бувну, цинявппа курсантътал лейтенантътурал чиннугу дуллуну душманнайн данди бивчуну бур. Му Ккавкказ ххассал буллалисса талатавриву ливтIуссар кIия уссу Бадави ва Загьиди Мурадовхъул. Миннащал ивкIуссар Дандамаев ХIусайнгу, мугу хIаписаръя. Вайннал жангу дуллуссар Ккав­кказуллал лахъазаннайн душман лахъан къаитан миннащал вирттал кунма талай. Дяъви къуртал хьуну махъ, Бадавинащал ца частьраву талай ивкIсса КIундиятусса лаккучу увкIун ГьунчIукьатIув, бувсъссар Бадави лахъазан дуручлай уна, хархавар бакъасса душманнал ккулла щуну ивкIушиву. КIуллагу дакъа чIярусса шинну ларгунни дяъви къуртал хьуну. Ххувшаву ларсун 70 шин бартлаглай дур.
Бадавинал оьрчIру хъуни хьуну, кулпатру бувну, оьрчIал оьрчIру хьуну бур. Ванан цаннагу гьашину 100 шин бартлаглай дур ниттил увну.
Циксса шинну гьарчагу вайннан цала ппу, ниттил, буттал ппу тачIав дакIния уклай акъар. ДакIния къабукканссар оьрмулул 28 шинаву ватандалухлу жанну дуллусса Бадави, Загьиди Мурадовхъул вайнная бивзминнангу.
Мадина ХIасанова,
ДГУ-рал филологиялул факультет, 3 курс