Культуралул министр Таджикнаву

useg_10Республикалул бакIчи Рамазан АьбдуллатIиповлул амрулийн бувну, культуралул министр Зарема Буттаева ларгсса нюжмардий даврил аьрххилий лавгунни Таджикнал хъуншагьрулийн — Душанбайлийн, хьхьичIрасса союзрал республикалущал культуралул дахIаву цIакь даву мурадрай.

З. Тахакьаева
Мукьва гьантлул дянив культуралул министр хьунабавкьунни таджикнал премьер-министрнащал, культуралул министрнащал, халкьуннал шаэртуращал, магьирлугърал ишккаккултращал ва магьирлугърал идарарттал хъуниминнащал.
Цалчинма-цалчин Зарема Бу­ттаева хьунабавкьуну бур культуралул министр Шамсидин Орумбековлущал. Хъамакъабитулунсса ссайгъатру куннал куннан буллуну мукьах (пишкаш бувну бур Да­гъусттаннал халкьуннал шаэр Расул ХIамзатовлул луттирду, дунияллийх цIа ларгсса Оьргърал усттартурал давуртту), Зарема Ажуевнал бувсун бур Аьрасатнаву Культуралул шинну баян бувсса шинал культуралул министерствалул утти­нин дурсса давурттая. Шамсидин Орумбековлул кIицI лавгун бур кутIасса чIумул мутталий Дагъус­ттаннай дурсса давурттал лагрулул цува бунияла махIатталгу, хIайрангу увшиву. Мяйжаннугу, арулва зурул дянив республикалий дурну дур чIярусса фестиваллу, хIатта дунияллул халкьунналссагума. КIицI лавгун бур цивппа уртакьну зунсса кьутIи чичин бунияла пикрилий бушиву. Танан хаснува апрель зуруй МахIачкъалалив хьусса культурно-инвестиционный форумрая кIул бан ччай бухьувкун, Зарема Бу­ттаевал балжийну бувсун бур му форумрал лагрулуву хьусса мастер-классирттая, «ккуркки столлая», конференциярдая, дагъусттаннал фольлорданул коллективрдал ва Аьрасатнал машгьурсса балайчитурал концертирттая. Цинма тайннал аслийсса магьирлугърая ва аьдатирттая чIявусса бавшиврий чIурчIав дуллай, кIицI лавгун бур тайннал магьирлугърал аваданшиву дагъусттанлувтурангу ккаккан даншиврул, тайннащал цачIуссагу фестиваль дан ччай бушиву. Мунихун Шамсидин Орумбековлул бувсун бур хъиривмур шинал Аьрасатнаву Таджикнал магьирлугърал кьинирду дан дакIний бушиву, амма ми кьинирду Москавлив ягу Санкт-Петербурграйнияр цумур-бунугу цамур региондалий дансса пикри хъинчулий ккаклай бушиву. «Дагъусттаннал магьирлугъ ва аьдат­ру жунгу гъанссархха, ххарину бучIавияв зунттал билаятрайн,» — тIисса Шамсидин Орумбековлул мурадраягу ххари хьуну, Дагъус­ттаннал культуралул министрнал бувсун бур чIал къавхьуну уртакьну зунсса кьутIи хIадур дурну МИД – райн тIайла дуккантIишиву.
Зарема Буттаевал Шамсидин Орумбековлухьхьун дуллуну дур республикалул бакIчи Рамазан АьбдуллатIиповлул сценариялий ларсъсса «Мой Дагестан» тIисса фильмрал диск, га Москавлив хьу­сса Дунияллул халкьуннал кинофестивальданий ккаккан дурну, тамашачитурангу, кинокритиктурангу ххуй дирзшивугу кIицI лавгун.
Рамазан АьбдуллатIиповлул хIурмат цачIава Таджикнавусса Аьрасатнал вакилну уния шихунмайва политикшиврийгу, личность хIисаврайгу лавайну бушивугу кIицI лаглай, Шамсидин Орумбековлул бувсун бур фильм ккаккан дантIишиву ссуттил хьунтIисса «Дидор» тIисса фестивальданул лагрулуву.
Вара кьини ДР – лул культуралул министр лавгун бур Гурмидже Завкибековлул цIанийсса Таджикнал республикалул музыкалул инструментирттал музейравун. Музейрал директорнал гьарцаннуй цайва-цайва авцIуну бугу-буслай, ккаккан бувну бур цала миллатрал музыкалул ярагъ. Цайнува цивппа хьусса музыкантътурал рурцуну дур миллатрал колорит чIалачIи дуллалисса макьанну. Мукунна рурцуну дур эбадатрал макьан «Мадо».
Дагъусттаннал культуралул министр макьаннах вичIи дирхьуну бунува, музыкантътуравасса цанначIан гъан хьуну бур сайки кIира нюжмардул дянив ганачIа Тибетрая бучIан бувсса тамбурданий руцин лахьлахьисса Американавасса душ.
Муния махъ Зарема Буттаева бивну бур Таджикнал художествалул академиялувун. Ва Таджикнал скульптортурал ва художниктурал творчествалущал кIул буллалисса экскурсия бувну бур Академиялул хъунама, дунияллул магьирлугърал аралувусса философиялул элмурдал доктор Олимхон Рабиевлул.
Хъинну ххуй дирзун дур Зарема Буттаеван кIанттул усттарнал ишла дуллалисса венецианнал мозаикалул техника, цувгу му сянат лахьхьин хасну Италиянавун лавгун ивкIсса. Оьвкуну бур Дагъусттаннай Таджикнал магьирлугърал кьинирду дуллалийни жула усттартуран мастер-класс ккаккан бан.
Гихунмай ДР – лул культуралул министр хьунабавкьуну бур Таджикнал Халкьуннал художник Вафо Назаровлущал, Халкьуннал шаэр Зульфия Атоищал, магьирлугърал лайкь хьусса деятель Заур Дахтещал ва чичу Аьбдулгафор Аьбдужабборовлущал. Гай цинявппа рязи хьуну бур уртакьну зун, бувсун бур выставкарду дансса пикрилиягу.
Зарема Буттаеван лапва тIааьн бивзун бур хъамакъабитулунсса ссайгъатирттащал Расул ХIамзатовлул луттирду пишкаш буллалийни, тайннал шаэртал ганал шеърирду дакIних ккалай байбишавугу, шаэрнал творчество хъун хъанахъисса никирангу лахьхьин дуллай бушиврия баявугу.
Ахирданий Олимхон Рабиевлул баян бувну бур Зарема Буттаева хъанахъишиву Таджикнал республикалул художествалул академиялул бусравсса член. Пишкаш дурну дур цала художниктурал дурсса яргсса ва караматсса давуртту.
ТIааьнсса ва мюнпатсса хьуну дур хъирив кьиними хьунабакьавурттугу. Хьунабавкьуну бур Республикалул ХIукуматрал хъунаманал хъиривчу Мархабо Джаббороващал. Танингу пишкаш дурну дур Оьргърал усттартурал давуртту, Расул ХIамзатовлул ва Рамазан АьбдуллатIиповлул луттирду, хасну оьрчIан итадаркьусса дунияллул, аьрасатнал ва дагъусттаннал кла­ссикалул музыкалул дискру.
Мархабо Джабборовал кIицI лавгун бур кIирагу республикалул буруккинтту аьмсса бушиву, миннувасса ца – архсса зунттал районнай магьирлугърал кIулшиву махъун дагьну душиву, миллатрал магьирлугърая ятбуцлай бушиву. Бувсун бур махъсса шиннардий кьамул дурсса оьрчIру дуккин бавриву ва тарбия бавриву нину-ппу жаваблув буллалисса законная: 18 шин барткъаларгсса оьрчIру мизитирттавун заназаврин къадагъа дуллалисса, нюжмар кьинирдай мизитирттавун занай чIявусса дуклаки оьрчIал дарсру кьаритлай бушиврийн бувну; низамрайн дурцушиву хъатIул ва бивкIу буччаврил аьдатру (бивкIу буччаву шанма гьантлува лакьин ккаккан бувну бусса бур).
КIицI лавгун бур магьирлугърал аралуву уртакьну зун ва Дагъусттаннай Таджикнал магьирлугърал кьинирду дансса пикрилуцIун цуппагу бакьлай бушиву.
Муния махъ Зарема Буттаева лавгун бур Т. Саттаровлул цIанийсса Таджикнал миллатрал консерваториялувун. Мунил директорнал бувсун бур консерватория хIасул шаврил тарихрая, мунил структуралия, абитуриентътал кьамул баврил низамрая.. Экскурсия бувну бур дакьин дуллалисса консерваториялул къатравух, бувсун бур бучIан бан тIий бушиву цIусса музыкалул инструментру.
Хъамакъабитулунсса ссайгъатирттавух дуллуну дур дагъусттаннал композитортурал нотардугу.
Гиччава лавгун бур Душанбайллал агьаммур кIичIираву – Рудакил проспектрай бивхьусса Садридин Айнил цIанийсса Таджикнал опералул ва балетрал Академический театрданувун. Театрданул директорнал бусаврийн бувну, га бусса бур Таджикнал хьхьичIунсса музыкалул театр. Сакин бувну бусса бур 1940 шинал Таджикнал музыкалул училищалул гьанулий. 1942 шинал дурну дусса дур классикалул зумусса, миллатрал накьич хIаласса театрданун хасъсса къатри. 2009 шинал Таджикнал Президент Эмомали Рахмоннул сипталийну къатри цIудуккан дурну дусса дур. Зарема Буттаеван ххуй бивзун бур зал — накьич дирхьусса магъи, гьарта-гьарзасса сахIна.
Опералул ва балетрал театрдануву оьрус ва таджик мазурдийсса цалчинсса спектакллу бивхьуну бусса бур 1944 шинал. Театр чIаланну хьхьичIунмай хьуну бусса бур 1954 шинал, Москавлив ва Ленинградрай хореографиялул училищарду къуртал бувсса жагьилсса актертурал труппарду зун бувкIукун.
Театрданул директорнал бусаврийн бувну, яла агьаммур буруккин бусса бур пишакартал биялну бакъашиву. Солистал бучIан бувну бусса бур Къазахъисттанная, Латвиянава, Белоруссиянава, Азирбижаннава, Къиргъизнава. ТайнначIа зий ивкIун ур Италиянавасса дирижергума. Театр ччя-ччяни гастроллай лагайсса бусса бур. Хъунмур къулагъас дуллай бусса бур дунияллул балетрах.
Гара кьини Зарема Буттаева хьунабавкьуну бур республикалул дянивсса музыкалул дуккаврил идарарттал каялувчитуращал ва М. Турсунадзел цIанийсса Таджикнал паччахIлугърал магьирлугърал институтрал ректор, педагогикалул элмурдал доктор Диловар Латиповлущал.
ДР – лул бакIчи Рамазан АьбдуллатIиповлул республикалий консерватория тIитIин ттапшур бувну бушиврийн бувну, министрнал чIявусса суаллу буллуну бур дуккаврил идарарттал уставрдая, миннул структурардая, абитуриентътал кьамул баврия.
Хъиривмур кьини ДР – лул культуралул министр лавгун бур 2012 шинал тIивтIусса Миллатрал библиотекалувун. Библиотекалул директорнал бусаврийн бувну, гиву бусса бур 1500 кIанттансса 25 зал, 10 миллион луттирдал ва документру ябуллалисса 28 зал, 10 актовый зал, 170 кIанттунсса электрон журалий луттирду буккайсса зал. ДахIаву дусса дур дунияллийцири электронныйсса библиотекардащал. Библиотекалул пахру бан лайкьсса отдел дусса дур 13 – мур ттуршукулул канихчичрурду ва хъинну нажагьсса луттирду ябуллалисса отдел.
Муния махъ Зарема Буттаева лавгун бур Таджикисттаннайсса Россотрудничествалул представительствалийн. Мунил каялувчи Владислав Курнушкол цаппарасса цала пикрирдугу кIицI лавгун, бувсун бур уртакьну зун хIадурну ушиву.
Гиччава культуралул министр лавгун бур ларгсса шинал тIивтIусса 24 азарда кв. метра дусса Республикалул Миллатрал музейравун. Экскурсоводнал бусаврийн бувну, га бусса бур Дянивмур Азиянаву яла хъунмур музей. Щалва музейравух экскурсия бан шайсса дусса дур мукьра ссят. Музейрал зузалтрал экскурсиярду байсса бусса бур таджикнал ва кьатIаллил билаятирттал мазурдий.
Музейраву дусса дур хъун­мурчIин Таджикнаву ляркъусса экспонатру. Дусса дур Совет заманнайра цайми билаятирттая ларсъсса затругу. Музейрал бусса бур 22 зал, 4 отдел: тIабиаьтрал; хьхьичIазаманнул, дянивми ттуршукурдал ва цIусса тарихрал; канил давурттал; элмулул ва ах­ттаршиннардал. Мивун духлай дусса дур чичрулул ирсирал, археологиялул ва нуниматикалул. КьатIаллил билаятирттал организациярттащал зуншиврул сакин дурну дусса дур дунияллул халкьуннал отдел. Дусса дур фондрал ва реставрациялул, чIу къабаяйсса ва чани чансса инсантурансса отделлу.
Пишакаршиву ларай дан музейрал зузалт лагайсса бусса бур Белоруссиянавун.
Зарема Буттаевал кIицI лавгунни Таджикнавунсса аьрххилия ххуйсса асарду ливчIшиву, тайннал культуралул министерствалул зузалтращал дустал хьушиву. Дагъусттаннай Таджикнал магьирлугърал кьинирду дакъасса, цаймигу мероприятияртту дансса пикрирду хIасул хьушиву. «ДакI дарцIуну бура таджикнал балайчитал ва къавтIаврил коллективрду Дагъусттаннайн гъирарай бучIантIишиврий, жулвами фольклорданул коллективрдугу тIайла буклантIиссару тайннал концертирттайн ва фестиваллайн гьуртту хъанан,»- увкунни Зарема Буттаевал.