«Барзул кюрттаравусса» караматру

Хъювхъиял шяраваллил школалул учительтал (Рамазанова Мариям, Кьурбанова Софият ва кумагчи ХIурия) лавгуна Гъуниннал шяравун яруссаннал билаят ххал буван. Мюрщиминнангу аьркинссар кIул хьун, цала буттал улча бакъа, цаймигу бушиву ххуй-ххуйсса кIанттурду. Уттинин миннахь ми буслай бивкIхьурча дарсирдай, цIана цалва яруннин ххал хьуншиврул, жун дакIнийн багьуна ми экскурсиялийн буцин.

Майрал ахирданий байбихьулул классирттал оьрчIругу бувцуну лавгссияв жу. Шяраваллил кIанай вайннан ххал шаймургу чан хьуну дунавхьур. КIюрххил бувккун, машиналий нанисса мутталий, ххуллийх жун ххал хьуна бюхттул­сса зунттурду, жура-журасса мурхьру ххявхсса хъунисса вацIри. Гъуниннал шяравун бухлан бикIайхтува, чIалай бия гайннан цалла мина хъинну ххирасса душиву. Цалчин, дия марцIшиву, чIярусса щюллишиву, гъаттара бунугу, кIичIирттаву чапалшиву дакъая, дия ххуйсса лазилакьавуртту. Лагмасса тIабиаьтрал ххуйшиву ци дия учирча, ххяллава нани­сса щинну муруллайх дирхьусса куннасса суратруну чIалай дия. ЧIяруну Дагъусттаннай хьунакъадакьайсса ххяххияртту, мурхьру, жанаварт бия. Жу тIайланма лавгссияв Гъуниннал вацIлул бакIравун бияннин. КIий бия мюрщи оьрчIру бигьалагайсса санатория. Зузалт бия кIа хIадур буллай оьрчIру букIланнин, чан-кьансса бувкIунгу бия. Ялавай бия бугьарами халкь бигьалагай кIану, мугу мукунма хIадур буллай бия. ОьрчIал санаториялий бия, цанналусса хIаятгу дурну, кIантIру бу бюрунтту. Жу гай ххал барду, цалла каруннах оьрчIал гайннун ччатI буллуна. Гай канийн вардишсса бия. Жу ахттайн­сса дуркуну, лагмагу бувккун, «ПаччахIнал арив» сайргу бувну, бавчуру ялавай. Жу Имам Шамиллул чак бай кIанай бавцIуссияв. Гикку чивчуну бия кIа махIлалий най бивкIсса дяъвирдая, чIалачIи дурну дия шинну. Гания ялавай жу ххал бувссия Шамиллул къала. Гъунив зана шайхту, ххал дурссия «КIяла кьурукьирттал гьайкал», гиккува арх бакъа бия Тарихрал музей, лавгссияв гивунгу. Бия хъинну ххуйсса музей, буслай бия гьарца затирацIун бавхIусса хаварду. ОьрчIал хавардах вичIидишаврийн бувну, гайннангу цалла шиннал чIумуха лавхьхьуну мадара затру бувчIуну бия. Жун цинявннан, хъиннуварив оьрчIан, шаппай бачин ччай бакъая, амма ялун гъарал дируна, жунгу бачин багьуна. Жу бувцуну нанисса шофер ХIажиев МахIаммадагу цалла даву кIулсса, за кIулсса, оьрчIан ци кIану ккаккан бан аьркин­ссарив кIулну, жун чIярусса затру ххал хьуншиврул, цамур ххуллийх бувцунав. ОьрчIал тамаша бувна муруллив цIувцIуну бувсса ххуллурдай, хъунисса неххардий, лахъан захIматсса кIанттурдай бувсса багъ-бахчардай, лахъсса муруллаву, ххяллаву дурсса къат­рай. Инсантурал бувсса захIмат буслай бусан къашайсса бия. ДакIний личIансса суратругу рищарду. Шаппай бияннин гъаралгу кьакъадагьуна. Шаппагу оьрчIру буслай байлитIавай бакъая цанма ккавкмуния, кIулхьумуния. Вай оьрчIал ва цалчинсса да­къая кьатIув буккаву, дакъая махъра-махъссагу. Уттиния тихунмайгу занан, дуниял кIул дуллан, ккавкмур цайминнахьгу буслан, лахьхьин буллансса даража вай оьрчIахьхьун булуннав, дуркку­сса ххуйсса хьуннав, цалла Ватан ххирасса, думунил кьадру бай­сса хьуннав. Къаккакканнав жулва буттахъан дяъвилул чIумал ккавк­мур, цIанасса чIумал Украиннал оьрчIан ккаклакимур. Циняв ниттихъал, учительтурал цIания оьвтIий бура махъа нанисса никирайн: «Ябувара зулва оьрму, ядара зулла Ватан, ххуйну бурги ссал ялув талай бур цIана Украиннай ва щищал талай бур, цу ур оьрмулуцIа хъанай, чIиви оьрчI, нину, хъунбава, ттатта, хъунбутта! Ядувара дакьаву! ДакьавричIан дирсса цичIар дакъассар! Дакьаву духьурча, гьунттий букансса ччатI хIакьину лякъин шай­ссар. ЧIа учинна цинявннан цIуллушиву, дакьаву!»
Софият Кьурбанова, ш. Хъювхъи