100 шинал хьхьичIсса суратрал барашинна

ko_81914 шинал байбивхьуну бур Цалчинсса Дунияллул дяъви.
Му дяъвилуву хъунмурчIинмур гьурттушинна дурну дур Германиянал ва миннал чул бувгьусса Австровенгернал хIукуматирттал Аьрасатнал паччахIлугъращал талай. Му дяъвилуву гьуртту хьуссар жула дагъусттаннал миллатирттая сакин бувсса бурттигьалтрал аьрал. Минннайн учайсса бивкIссар «Дикая дивизия».

Ва дивизиялуву талай бивкIун бур лакрал миллатрал цIанихсса чиваркIгу. Ми чиваркIуннавассанная «Илчилийгу» чивчуссия.
Бюхъай чи­къавчуну ливчIссагу бикIан. Мукун лях ливчIминнаятусса хъанай бур ГьунчIукьатIатусса штаб ротмистр ХIажимирзаев АьбдурахIин Сулайманнул арс ва 1914-мур шинал инженертал хIадур байсса Николаевский училищегу мусил медальданий къуртал бувсса ХIажимирзаев Амир МахIаммадлул арс. Вай кIиягу ссурахъал бур.
АьбдурахIин лайкь хьуссар мусил Георгиевский ххачлин. Му хъанахъиссар цIанасса Аьрасатнал виричунал цIанин лайкь шаву.
Мукуна АьбдурахIин лайкь хьуссар личIи-личIисса 14-16 орденан ва медаллан. Ца укунсса иширалгу буслай бур АьбдурахIиннул виричушиврия. Цал ва цала сотнялущал разведкалий лавгун ур Австриянал ва Венгриянал дазурдал дянивсса аьрал бавцIусса шяравун. Цанна аьркинмургу дузал дурну, махъунмай най буна, АьбдурахIин цала кьюкьлущал хъундакъасса даралуву луркIандалухьхьун иривну ур. Австриянал аьралуннал вайннал лагма рургьуну, канийн бучIияра тIун бивкIун бур.
АьбдурахIиннун бувчIуну бур цала ярагъ букканнин, лагма рургьуминнал пулеметирттах цIу дирхьуну, цивппа кьатI баншиву. Ванал баян бувну бур цалва аьралуннайн: «Ярагъуннийн ка мащару, на дурмур дувара!» — куну. АьбдурахIин лахъсса чIуний «Лаиллагьа илла­ллагь» тIун ивкIун ур. Ганал хъирив ттуршагу бурттигьул «лаиллагьа» тIий, га чIирисса дара гъав-гъав тIутIи дурну дур. Австриянал аьрал, ва ци аьламатри тIий, гьанавиххи хьуну бур. АьбдурахIин цала бурттигьалтращал га луркIандалува ххассал хьуну ур. МахIаттал хьусса австриянал солдатнаща цавагу ккулла битан хьуну бакъар.
АьбдурахIин революциялул чIумал, лакрал партизантал дяъвилул иширттайн тарбия буллай, комиссарну ивкIун ур. КIичча Дарбант шагьрулул комендантну гьан увну ур. 1920 шинал, кIяла хIаписар хIисаврай, увгьуну, бакIрачIан бувкIмур кIулну бакъар.
ХIажимирзаев Амир тIурчан, училище къуртал байхту, 13-мур саперный батальондалувун тIайла увккун ур хIаписарну. Гара шинах Польшанал аьрщарай Брусиловлул прорывраву немецнал газ ишла бувну ивкIуну ур. ГьунчIукьатIату «Дикий дивизиялуву» кIия цаймигу ивкIун ур та дяъвилуву: ца – ХIамзабуттахъал АхIмад, цагу – ГъадухIажинахъал МахIаммад. «Дикий дивизиялувусса» дагъусттаннал чиваркIуннал ххишала дакъа цIакьсса чувшивуртту дурну дур.
Гьарцагу миллатран му дяъвилуву гьуртту хьусса цала чиваркIунная пахру бикIан аьркинссар.