ЧIумущаллагу хъамакъадитайсса шинну

ko_10Ларгсса нюжмардий МахIачкъалалив Расул ХIамзатовлул цIанийсса Миллатрал библиотекалуву хьунни «Ни давности, ни забвения» цIанилусса выставка, Нюрнбергский процессрал материаллайн дурсса. Му хIадур дурну дия «Единая Россия» ВПП-лул Дагъусттаннал регионал отделениялул. Выставка цурдагу хас дурну дия июньдалул 22-нний кIицI лагайсса Аьпалул ва къумашиврул кьинилун.

Бадрижамал Аьлиева
Выставка тIитIлатIисса батIавривух гьуртту хьунни политиктал, ветерантал, студентътал, дуклаки оьрчIру ва цаймигу. Махъру лавхъунни ларай кIицI ларгсса партиялул Дагъусттанналмур регионал отделениялул исполнительный комитетрал каялувчинал буржру чIумуйну биттур буллалисса Уллубий Эрболатовлул, ДР-лул Халкьуннал Мажлисрал председательнал цалчинма хъиривчу Юрий Левицкийл, Буттал КIанттул цIанийсса Хъунмасса дяъвилул ветеран, фашистурал лагерьдайгу бивкIсса Зинаида Са­вельевал, МахIачкъалаллал шагьрулул 17-мур школалул дуклаки оьрчIал ва цайминнал.
— Ванияр 73 шинал хьхьичI, 1941 шинал июньдалул 22-нний байбивхьуссар дунияллул тарихраву яла захIматмур ва оьтту чIявусса экьибувтIумур дяъви. Ва кьини жула билаятран хьуссар Аьпалул ва къумашиврул кьинину. Бала бувхссар гьарцагу совет кулпатравун, дяъвилул цикссагу жагьилсса оьр­мурдив бяличIан бувссар. Жунма му тачIавгу хъамакъабитантIиссар ва жухлура цалла жанну дуллуминнал хьхьичI хIакьину жура бакIру кьус дитлатиссару. Жунма жулва тарих дакIний бикIан аьркинссар, — увкунни Юрий Левицкийл.
Зинаида Савельевал гьарта-гьарзану бувсунни жагьилтурахь дяъвилул шиннардий цила ва цуппа кунмасса жагьилтурал бакIрачIан бувкIмур, цилва бувхIуцири. Бусласимургу ванил цилла чирчусса назмурдайсса бия, хъунмурчIин. Ми циняв къадуккирчагу, ветераннал бувсунни миннул 50-60 куплет бушиву.
Ва выставкалий дия фашистурал Германнай каялувшиву дуллай бивкIминнан суд бувсса куц бусласисса ва ккаккан буллалисса суратру. Выставка сакин дурминнал хъунмур мурадгу бия махъа нанисса никиран цалва билаятрал тарих кIулну бикIаву, гукунсса ишру тикрал хьун къабитаву. Амма махъру лахълахъими кIицI лаглай бия гай кьинирду хIакьинугу, цуксса къуманугу, Украиннай тикрал хъанай душиву.
Гай захIматсса шинну, ххари бакъасса тарих дакIнийн бутан, Нюрнбергский процесс бивкIссар най Буттал КIанттул цIанийсса дяъви къуртал хьуну махъ, 1945 шинал 20-мур ноябрьдания 1946 шинал 1-мур октябрьданийн бияннин, Дунияллул аьрали трибуналданий (Международный военный трибунал). Судрахьхьун буллуну бивкIссар фашистский Германнал лавайсса паччахIлугърал ва аьрали къуллугъчитал: Г. Геринг, Р. Гесс, И. фон Риббентроп, В. Кейтель, Э. Кальтенбруннер, А. Розенберг ва цаймигу нацистал, аьрали прес­тупниктал. Дунияллийн ва инсаниятрайн къаршисса давурттив дуллай бивкIун тIий, ми аьс бувссар. Миннавату так ца Альфред Розенберг махъаллил хьуну ур эшафотрай махъва-махъсса махъ учаврия.
Июньдалул 22-мур кьини Аьпалул ва къумашиврул кьини хIисаврай кIицI лаглай бур 1996 шиная шиннай Аьрасатнаву ва СНГ-лул билаятирттай, Аьрасатнал Президентнал ХIукмулийн бувну. Му кьини 1941 шинал германнал нацистал ххявххун бур Совет Союзрайн, му кьини байбивхьусса дяъвилуву ливтIуну бур 27 миллиондалия ливчусса совет инсантал. Мунияр махъгу ларгунни цимирагу ацIра шин, амма уттигу бакъар инсантурачIа дакьаврил, инсаннал оьрмулул кьадру, бусрав, уттигу бувчIлай бакъар цаппарассаннан инсаннал оьрмугу, дакьавугу, нахIушивугу душиву дунияллий яла багьлул лараймур хъус. ХIайп.