ЯтIа-тIар бакъасса вирттаврал кьадар кIул бунни

ddfdaХъунмасса Буттал кIанттул цIанийсса дяъвилий талай дагъусттанлувтурал хIат-хIисав дакъасса чувшиву ккаккан дурссар, 10 азарахъул фронтовиктал лайкь хьуссар личIи-личIисса орденнан ва медаллан. 59 дагъусттанчунал ларсъссар Совет Союзрал Виричунал цIа, 7 инсаннал ларсъссар Славалул циняр орденну 10 азарахъул дагъусттанлувтурал Ватандалухлу жанну дуллуссар.

Хъунмасса Буттал КIанттул цIанийсса дяъвилуву ятIа-тIар бакъа бакъа хьусса ва ясирну багьну душманнал лагерьдай ливтIусса инсантурал кьадардания кIул бувсса журналист-исследователь, «Мужество, Честь, Мастерство» цIанилусса Артем Боровиклул премиялун лайкь хьусса, «Судьба военнопленного» тIисса луттирал автор Андрей Цобдаевлул цIа хIакьину чIявучин кIулссар. Жугу хьхьичIвагу чивчуссия ва бусравсса давриха зузисса, чIявусса цайминнавух жула дагъусттанлувтурая, миннавух лакраягу кIул бувсса журналистная.
Андриана Аьбдуллаева
ЯтIа-тIар бакъа бакъа хьуми ххал буллай, ясирну багьминнал бакIрачIан бувкIмур кIул буллай, хъирив лаллай, архиврдаву ххилтIу тIий Андрей Борисовичлул ацIнияхъайсса шинну хьуну дур. Ва чIумул мутталий ванал чIявусса вирттаврал цIарду уттара дурну дур. Бувсун бур жяматрахь миннал къучагъшивурттая, ашкара дурну дур уттинин щинчIав кIулну къадиркIсса миннал наградартту. РахIат дуккан дурну дур миннал мачча-гъаннал, агьлу-авладрайминнал дакIру.
— Ттун личIишиву дакъар нава кIул уллалисса саллатI ягу хIаписар ци миллатрал уссарив, ттул мурад бивкIулухьхьун рай къабуллай, чурххаву рухI дуссаксса талай бивкIсса, цалла Ватан ххирасса вирттаврал цIарду уттара давур. ЯтIа-тIар бакъа, цIа къакIулну, гьав дакъа личIавунияр пашмансса ци ду­ссар, — тIий ур Андрей Цобдаев.
Вана уттигу ца багьа бищун къашайсса бахшиш дунни Андрей Борисовичлул Дагъусттаннал халкьуннан. Ванал кIул бунни Хъунмасса Буттал КIанттул цIанийсса дяъвилуву Совет Союзрал Виричу тIисса цIа дулун ккаккан бувну бивкIсса, амма му къадуллуна ливчIсса Дагъусттаннаясса ЯтIул Аьралуннал аьралитурал ва хIаписартурал цIарду — циняппагу 9 инсан. Ва сияхI дурну дур наградной листру гьануну ларсун. Вайннавух шама лаккучугу ур.
1. Аьлиев Мурат Насруллаевич, 1918 шинал увсса. Дяъвилийн увцуну ур ДАССР -данул МахIачкъала шагьрулул военкоматрая. Награда дулун ккаккан увну ур 10.07.1944 шинал. Лайкь хьуну ивкIун ур II-мур даражалул Буттал кIанттухсса дяъвилул ордендалун (16.02.1944 ш.). Укун чивчуну бур ванал наградной листрай:
— Лейтенант Аьлиев Мурат увкIун ур 913-мур битултрал полкравун 1943 шинал 7-мур майрай автоматчиктурал взвод­рал командирну. Полк салкьи буллалисса чIумал мунал хъуннасса даву дурну дур лавайсса даражалул автоматчиктал хIадур бан.
ЧIирисса чIумул дянив Аьлиев­луща бювхъуну бур ччимур аьрали задание щаллу дан бюхъайсса цIакьсса подразделение сакин дан. О. Донец тIисса неххай душмантал шалклува буклакиний ва яла душманнал хъирив багьну наниний Аьлиевлул автоматчиктурал душманнан ххуллу лавкьуну бур. Яла захIматсса операциярттавагу Аьлиевлул къучагъшиврийну ва аьрали иширттал хIал кIулшиврийну взвод ливтIусса, бивщусса чансса хьуну буккай­сса бивкIун бур.
Запорожнал чулухуннай Днепр нех лахълахъисса чIумал Аьлиев автоматчиктурал роталул командирну ивтун ур. Му ппурттуву роталул душманнайн гьужум бувну, ми чIявусса ливтIуссагу, бивщуссагу хьуну махъунмай хьуну бивкIун бур. Яла чIярусса танкардащалсса, гуж ххишаласса душманнал гьужум бувкун, хIилла дурну, танкарду гьан риртун, бахьттагьалт­райн цIу тIиртIуну дур. Ттуршахъул саллатI ва хIаписарталгу ххит бувну, ливчIми махъунмай хьун бувну бур.
Никополь шагьрулучIан гъан хъанахъисса ва Китай-город шяраваллил чIаравсса талатавурттавугу битултрал роталий каялувшиву дуллалисса Аьлиевлул чIалачIи бувну бур аьраличунал гьунар. Лахъазаннуйсса рота душманнал вив ларсун дур. Амма, къучагъну талай, миннаща душманнал къинттуллухун буккан хьуну бур. Душманнавун зарзала руртун, ми махъунмай хьун бувну бур. Лайкьссар ХIукуматрал наградалун – Совет Союзрал Виричунал цIа дулун.
66-мур битултрал корпусрал командир, Совет Союзрал Виричу, гвардиялул генерал-майор Куприянов

2. Аьлиев Камил Кьади увну ур 1923 шинал. Дяъвилийн увцуну ур ДАССР -данул МахIачкъала шагьрулул военкоматрая. Награда дулун ккаккан бувну бур 03.12.1944 шинал. Лайкь хьуну ивкIун ур ЯтIул ЦIукул ордендалун (3.11.44 ш.). Укун чивчуну бур ванал наградной листрай:
— Дунай неххал урчIамур зуманив Батина тIисса Югославиянал шяраваллил чIарав хьусса талатавурттаву, Аьлиев роталий каялувшиву дуллан ивкIссар.
1944 шинал ноябрь зурул 19-нний хьхьуниву батальондалийн амру бувссар 205 м. дусса лахъазан ласун. Му лахъазандалия душманнан жула канихьсса Дунайский плацдарм пIякь диркIун чIалай диркIссар. Миккунсса ххуллурдай минарду дирхьуну диркIссар. Лахъазан канища дуккан къаритаву бивкIссар Германнал аьралуннал агьаммур мурад. Миннан пикри бивкIссар му лахъазанналучIан гъан хъанахъисса кIанттурдай башттан бан жула аьрал, лиян жула подразделениярттал низам. Яла, гьужум бувну, плацдармрай талатисса жула аьрал Дунай неххаву бюкьан бан.
Цала хьхьичI бивхьусса ма­съалалул агьамшиву дурчIлай, чани хъя тIисса чIумал (20.11.44), жула артиллериялул кумаграцIух Аьлиевлул роталул гьужум був­ссар. Душманналгу вайннайн пулеметирттава цIу тIиртIуссар. Амма командирнал къучагъшиврия эбрат ларсун, аьралитал махъунмай къавхьуссар. Душманнал траншеярттайн биян 70 м. лирчIсса кIанттурдай «Ура!», «За Родину», «За Сталина» тIий Аьлиев гранатартту ришлай душманнайн ххявхссар. Траншеярдаву душманнащал карунний иллай хIала увхссар. Мунал душманнал 26 саллатI ясирну увгьуссар. Жула подразделенияртту сивсуну хьхьичIуннай нанисса чIалай, душманнал пушкарду, бронетранспортерду, авиация хIаласса гьужум бувну, жува бацIан бувссару. Амма кьянкьасса командир я ттупая, я ккуллардая нигьа къаувсун, рота хьхьичIуннай дачин дурну най ивкIссар. СаллатIгу, ванах бурувгун, махъунмай къахъанай бивкIссар. Ссятрайсса талатавриву вайннаща душманнал обороналул кIилчинмур щуттайн буккан бювхъуссар.
Аьлиевлул гранатартту ришлай кьабагьан бувссар душманнал кIива пулемет. Мунийну киямур фланграща хьхьичIунмай хьун бювхъуссар.
Махъра-махъсса граната дуклакисса чIумал мунайн душманнал кIия саллатI ххявхссар. Мунал къуннагъ рирщуну ца увтссар, кIилчинма саллатIналлив мунай цайра захIматсса щаву дурссар. Му чIумалгу сукку тIун хъанай акъанува Аьлиевлул «ХьхьичIунмай, Ватандалухлу, Сталиннухлу» тIисса амру бувссар. СаллатIналгу махъва-махъсса гьужум бувссар лахъазанттуйн. Цаппара ссятурдий лахъи ларгсса къизгъинсса талатавриву роталул командованиялул цийва бивхьусса бигар щаллу бувссар.
Ккаккан дурсса къучагъшиврухлу Аьлиев лайкьссар Совет Союзрал Виричунал цIанин.
233-мур битултрал Кременчунско-Знаменский дивизиялул командир, полковник Сидоренко

Аьлиев му наградалун лайкьшиву тасттикь буллалисса 4 печать бур ва листрай аьралуннал хъуниминнал къулбасругу дурсса

3. Аьлибуттаев Аьбдул Гъапурович. Увну ур 1903 шинал. Дяъвилийн увцуну ур ДАССР-данул Лакрал райондалул военкоматрая. Награда дулун ккаккан увну ур 02.12.1944 шинал.
Лайкь хьуну ивкIун ур «За боевые заслуги» медальданун. Укун чивчуну бур ванал наградной листрай:
— Гвардиялул сержант Аьлибуттаев Одер нех лахълахъисса чIумал отделениялул командирну ивкIун ур. ЗахIматсса шартIирдай, душманнал ккуллардал гъаравух, гъавгъсса микIирайх цала отделениялущал лавхъун ур Одер неххал баргълагавал зуманив. Микку бат бувну бур 30-ннийн бивсса немецнал саллатI ва хIаписар, ччурччуну дур 2 танк ва хъуни машинартту. Миннувасса ца машина ярагъуннил бувцIусса бивкIун бур. Ккаккан дурсса къучагъшиврухлу гвардиялул сержант Аьлибуттаев лайкьссар ларайсса хIукуматрал наградалун – Совет Союзрал Виричунал цIанин.
3-мур мотострелковый батальондалул командир, гвардиялул капитан Дозорцев.

P.S. Андрей Борисовичлул кIул бувсса, Совет Союзрал Виричунал цIа дулун ккаккан бувсса 9 дагъусттанлувнава 3 лаккучу ушиву му жунма пахрулунсса ишри. Цал ттигу мяйжан хьунни та дяъвилуву яла чIявуми вирттал лакрал бивкIшиву ва бушиву.
Амма вай къучагътурал документирттаву ккаккан бувну бакъар вай ци шяраваллавасса буссарив. Жу тавакъю буллай буру вайннал агьлу-авладраясса, гъа-маччасса инсантал бухьурча, чичияра жучIан, ягу оьвчияра ва номерданий:
89285790564