Халкьуннал балайрдур ттун хьхьичIунсса

IMG_16Концертрай тамаша бувсса жул буккулт ххуйсса концерт хьунни, Жамилал хъинну бигьалаган бунну тIий рязину бия. Тамашачитал укун цIарду дуллали бувсса Жамила вай гьантрай жул редакциялий хъамалу буссия. Жамилал балайрду ххирасса Гульсум ХIажиева «Фейсбукраву» бур чичлай ванил сахIналий цIу буну, цицIунна даркьуну лархсса янналия, ванил ниттил Аьйшатлул чIуниягу хIайранну бура тIий. 

Апрель зурул 19-нний «Дом Дружбы» къатраву Хъусращиял шяравасса жагьилсса балайчи  Жамила Аьбдуллаевал цалчинсса цилалусса концерт хьунни.

— Жамилай, буси уттинин бувтмур оьрмулул ххуллуя. Балайчи хьун­сса хиял вил оьрчIнийва буссияв, инава цIанихсса балайчитурал шяравасса бушаврил вин кабакьу байрив ягу ялунгума буржлув буллай бияв миннал ттугъ лахъну лавсун бачин?
— Балайлухсса ччаву шяраваллил жяматрая ттунгу оьтту-ттурчIайхчIин дирхьунссия. ОьрчIал багъравун занайнива балайрду тIун гъирасса душ бивкIра на. Ттул ниттил чулуха­сса циняв маччаминнаву балай учаврил гьунар бия. Ниттил нину ПатIиматлулгу учайссар балайрду, му хIакьинусса кьинигу сагъну дур. Ва цIанасса ттул концертрайгу гьуртту хьу­ссар, мунилгу, ниттилгу, нагу, ца цаннил ца-ца байт тIий, архIал балай увкуссар. Зунма бувчIухьунссар ниттилгу балай учаврил гьунар бушиву. Аьпа биву ттатта МахIаммагу (ниттил бутта) халкьуннал макьанну, балайрду ххирасса ва усттарну шаммарду ляхъан байсса икIайва. Мунал ляхъан бувсса шаммардугу бавссар тамашачитуран ттул концертрай. Гьаннайсса балай чаврил гьунар ттун ирсирай бивссар учавугу тIайлассар. СахIналийн бувкссара на 2004-ку шинал. СахIналийн букканнин ттул дуссия хьхьирил зуманив балай тIисса цалчин­сса клипгу, му ккаккан дур­ссия телевизорданувух. Тания махъ мукьийла гьуртту хьура «ЦIубарз», «Лакрал щаращив» концертирттай. Ттулалусса концерт дувансса ссят дирсса кунма чIалан бикIайхту, сукку хьура му концертраха зий.
— Вила концертрая рязину ливчIрав?
— ТIайламур бусан, цимилагу уттинин сахIналийн буклай, хъатIай-хъиншивурттай балайрду тIий вардишсса бунагу, ттулламур концертрай балай тIийни цалчин сахIналийн бук­лакисса кунма нигьавххуну бивкIра. Концертрал дайдихьулийсса шанма балай цукун увкуссариввагу къакIулли, гьанавиххи шаврил канища микрофонгума багьуна. Залданува инсантал ливхъун къабавчуния тIий, къазразанну бивкIра. Гихунмай, залданул нава ххуйну, гъилину кьамул буллалишиву исват хъанан бикIайхту, на дакI дарцIуну къуццу тIун бивкIра, кьянкьа хьура. Ххишала бакъа ххуйну хъатру ришлай, кьамул буллай бияв тамашачитурал. СахIна тIутIавун багьлавгуна. ДакIнивугу, гьай-гьай, ххаришиву дия, «жун вил балайрду ххирар, ххуй бизай» тIисса тамансса бухьурчагу, нава агьалинан вакссава бусравну бусса къакIулссия, щапI куну залгу бувцIуну бия, тIутIалгу хьхьири бия.
— Концерт дуван цу авцIур вил чIарав? Цумурцагу концерт диялсса къия жиплий дуллалисса даву дур, сахIналийнсса лаххиялух, макияжрах, прическардах тIий, биялсса харж буккан бан багьай. Ца бия вил кумагчитал?
— МаслихIатрайну, иширайну хъинну чIарав бавцIунни ттула нину ва ссу. Концертрайн хIадуршинна дуллан бикIайхтува ми ттул дакI хьунмур буслай, ттул шаттирай ша бизлай занай бивкIунни. Ссу Зайнаб Педуниверситетраву дизайнернал касму лархьхьусса инсан бур. Мунин тIайлабацIу хьуссар машгьур­сса модельер Вера Агошкиная модардал пиша лахьхьин. Ва концертрайгу на лаххав ванил дипломрал даву хIисаврайсса шанма гьухъа. Гьухъри буру­ххай, Дагъусттаннай цIу буну янна лаххаврих диялсса къулагъас дуллалиминнан ххирасса, «Майя» тIисса ательелуву зузи­сса Ккуллал шяравасса Кумсиятлул. Шиккува, хIалу дагьнура, кIицI лаган ччива Саида Кьурбановал каялувшиву дуллалисса му ательелуву зузисса душваврал зурул хьхьичIра заказру кьамул дайшиву, гьамин минначIа янна дуруххан ччими чIявусса бушиву.
— Вил ца клиправу къавтIий бур уттинин тачIав дагъусттаннал тамашачитуран итталун къабагьсса группа, чIалай бур ми чил билаятраясса бушиву. Му ци группар?
— Ми политехнический институтраву дуклакисса негр оьрчIру бур. Миннал дебют хьуссар ттул клиправу. ТIайламур бусан, на мудангу пикрирдай бикIара цумур-бунугу балай тIутIисса чIумал цукун барча хъинавав тIий. Хьхьу-кьини концертрал сценарийрал ялувгу пикрирдай бивкIра, ми оьрчIругу гьуртту хьурча хъинну хьунссия тIисса пикри бувххуна. Агьалинал пикрирдах вичIи диширча, на бяйкьуну бакъара. Ттуйн хIакьинусса кьинигу оьвтIийнма бур, ци-бунугу багьана хьуну концертрайн бучIан къавхьунни тIий, уттимур концерт та дикIантIиссар тIий цIухлай. Концерт къуртал хьурчангу, инсантурал къулагъас ттун тIааьнсса дур. Планная гъалгъа тIун къаххирар, ххал банну иш цукун багьайрив.
— Жамилай, вин винма халкьуннал балайрду ххираривкьай ягу ттизаманнул балайрду?
— ТIайламур бусан, ттун ххирар халкьуннал балайрду, амма жагьилтуран ми жунма кунма бусравну бакъар. Цимилагу хIисав хьунни хъатIай халкьуннал балайрду тIутIисса чIумал «тти ва ци тIий бур» тIий, агьали куннахь ку рязий бакъасса щурщурдай. КьурчIи бизлан бикIара аслийсса лакку хъатIал аьдатругу сийлий дакъашиврий. Агар хъатIул агьлу миллатрал лаххиялуву, миллатрал хъатIул аьдатру дуручлай бухьурчан, дуниял ттунна дуллуссаксса шара.
Ваксса хIаллай хъатIайн-хъиншивурттайн занай, ттун дакIний ливчIунни лакрал миллатрал зумуну бувсса Къяннал хъатIи. Ва хъатIуй хьхьичIава кунма урцIуй бивхьуну чIюлу бувну лавсун бувкIуна щаллусса хIайван, дуки-хIачIиялул ххуржинтту, аслийсса буттахъал хъатIул аьдат ккаккан дансса хIарачат бия. Ттул дакIнивугу хъуннасса ххаришиву дия жяматрал лавгзаманнул аьдат хIурматрай ядуллалисса чIалай. Ттулва бияла буну, на къулагъас ххи давияв миллатрал лавгзаманнул тарихрах, аьдатирттах, культуралух, ца мукъуйну учиннив, миллатрал гьанурдах.
— Жамилай, ина ххуй­сса даврий, Пенсионный фондрай, зий бияв, му даву кьаритаврия пашман къавхьурав?
— Сайки 7 шин дав на Пенсионный фондрай зий. Ттунна ччисса даву дия, тIайламур бусан, инсантуращал зун багьлагьисса, миннан хайр-мюнпатрансса. МуницIухва жаваблушинна хъуннасса даву дия, хъанай бакъая ца каниву кIива къалпуз бугьан, цания ца даву язи дугьан багьлай бия. КьюлтI къабанна, на кIихIуллану ва ташвишну бивкIра, ахиргу ялтту дурккунни музыкалухсса ччаву. Мунияту на къапашманна агьалинал къай­гъурдаха зузисса даву кьаритан багьаврия. Цуксса ттулла дакIнин му даву даши дизансса духьурчагума. Инсантал нех дирхьуну вил концертрайн най бухьурча, щапI куну зал бувцIуну бухьурча, мугур вил гьунарданул ххуллу ласаврил барашин. КIирагу даврил хъар ларсун бачин бюхълай бакъая, ттунгу язи дугьан багьунни балайрдалмур даву. Амма хъинну кьурчIи дизлан бикIара лакрал лакку мазрахсса баччибакъулшиву. Пенсионный фондрай зузисса чIумал цимилгу исват хьунни лакран кунма цала маз къаххирасса миллат бакъашиву. Бусанна ца иширая: угьарасса адамина увкIунни пенсиялул хIакъираву цIухху-бусу бан, ганал лугъатрайну лаккучу ушиву бувчIуну, на бура, ххарил лехлай, ганахь ци аьркинни, ци кумаг бави тIий лакку мазрай цIухлай. «Девушка, это светское общество, говорите на общедоступном языке», — куну, начлил бюкьан бунна. Миллатрал инсан ушиврия ххаришиврул лакку мазрай яхши-хаш бувсса ттул бакIрайн интернационалистнал ттархь щунни. Цайми миллат­рал инсанталлив пенсионный фондрай цалва миллатрал инсаннайн бакIрайн багьарча, мачча-гъаннайн бакIрайн багьсса кунма, цала мазрай ххарину жянгъа бишай. Буниялттунгу, бувчIин захIматсса миллат бур жула. Гьар ишираву итххявхсса, гьунардал сахаватсса бухьурчагу, миллатрал маз, культура хьхьичIунсса бакъар, ттухьгума цIухлан бикIай шагьрулий хъунма хьусса бунува лакку маз цукун кIулли тIий. Миллатрал маз хьхьичIунну бакъаная къашайссар сий дусса балайчи.
— Жагьилну бунува машгьур шаврил ссигъа ссавур бусса? ЧIявусса нитти-буттахъал арс-душнил хъатIайн хасну вийн оьвчай.
— На нава хъинну тяхъасса, къавтIун паргалсса, балай учин гъирасса, ссавучIав карчI да­къасса душ бура. Хасну ттуйн хъатIийн оьвкуну бухьурча, ттун кIулли нара лажин кIялашиву дуван аьркиншиву. На мукун­сса кIанттурдайн букканнин хIарачат бара яннагу цIубуну ларххун, кIизгу ххуйну зана-кьала бувну, макияжгу дурну, инсантурал хьхьичIун лайкьну буккан. ХъатIул заллухъру ттун багьа буллай бунавхьур, на аьркинни му дакIнийхтуну хIалал буван.
— Жамилай, жу жува хасну мукIру хьуру ва бардулт хьуру тамансса хъатIай, нитти-буттахъул бикIай гъансса инсан кунма Жамила Аьбдуллаева гъан хьуну, хъямала багьну барча бунну тIий. Халкьуннал итта-зумув вил дакI хъиншиврия бикIай хаварду. Му вил даврил бутIарив, чарабакъашивурив?
— Я даврил бутIа, я чарабакъашиву дакъахьунссар. Ттулмур даву, ххуйсса балайрду увкуну, инсантуран тяхъашиву дуваву дур. Амма ттуву буниялттунгу ххаришиву дикIай цIусса кулпат дузал хъанай бушиврия, ташу кулпатрал дайдихьур. Ттун ччан бикIай цIуну хIасул хъанахъисса кулпат цIакьсса шавриву ттулвамур бутIагу бивхьуну. Мунияту, на дакIнийхтуну хIала буххара, ттулва яла гъанми инсантурал ташу буллалисса кунма ххаринугу, дуаьрдайгу бикIара. ЦIакьсса ташу – жяматрал ттарцIри, чаннасса бучIантIимурди. Ттунма ххирасса, навагу ххирасса миллат­ран зул бучIантIимур чаннасса хьуннав тIий дуаьрдай бура.
— Жамилай, бачу цачIу хияллу булланнуча, вила хьунтIисса хъатIул сценарий буси жухьгу, махъ буллай буру му виха дакъацин.
— Жалин гьухъа жула бава­хъал заманнай кунмасса ччива. Гьалмагъайгу залданувун чай бурттий увкIун ччива. Зу хияллая цIухлай буру, нагу дакIнийхтуну жаваб дуллай бура.
— Барчаллагь, Жамилай, магьраву куна буниялттунгу ххаллилсса чай учIаннав вил хъирив оьвхъусса гьалмагъай, бартлаганнав вил циняв хияллу.
Ихтилат бувссар
ПатIимат Рамазановал
ва Имара Саидовал