Ущу-щулгъилул загърая буруччин аьркинсса куц

encepИнсантал бикIай чIивисса мичIакрал кьацI учирчагу га кьацI увкусса кIану бурухлай, чапалшиву дацIлацIиссагу, щябикIай чансса ятIулгу лавгун бувагу кьацI къаувкусса кунма бурчу чIалачIиссагу. ХIакьину жува чичинну ми ущу-щулгъилул кьацI увкусса кIанттурдайх ци дугъан, дуккан аьркинссарив, миннуя буруччинсса куц.

Ласияра ца чяйлул къуса нашатырный спиртрал, ца чяйлул къуса лимондалул кислотIалул, 400 грамм уксусрал ягу аьракьул, хIала дувара ва дутIияра ца шушлувун. Вай хьюмушиялий памма атил буллай, зулва кьацI увкусса базурдайх, кIанттурдайх буклакияра. Нажагь зуйнна найрал дачIу диртун духьурча, кIайннул дачIу кьаритай­ссар гиккура, мунияту мугъаятну, анаварну дачIу дуккан аьркин­ссар бурчува. Га дачIу дуклакисса къяцIа (пинцет) бикIан аьркинссар марцIсса, дезинфекция дурсса. ДачIу дурккун махъ цIусса накьлил урттул (петрушкалул) чIапIив лавсун, лакьин аьркинссар кьацI увкусса, дачIу диртсса кIанттайн – миннул дурухлугу чан дурну, къювугу хьхьара дайсса дур. Дурагу дурухлугу къахьуншиврул, аллергиягу чурххайх къадичиншиврул, аьркинссар тIар петрушкалуя отвар дурну хIачIан. Ми отваргу дувайсса дур укун: ласияра кIира хъунна къуса петрушкалул хIуен бувсса мархрал, бичара термосравун, ялунгу дутIияра щаращисса 0,5 л. щинал. Вай дурккукун, хIачIлачIияра шан-шанна хъунна къуса шаннагу чIумух дукра дукан дачIи ссятрал хьхьичI. Дурухлу ччяни гьантIиссар.

Цалчинсса кумаг ущу-щулгъилул кьацIру увкусса чIумал
Нажагь зуйнма ущу-щулгъилул кьацI увкусса кIул хьурча, анаварну лаччул щинай (сокрай) атил дурсса кисай ягу памма бишара кьацI увкуний. Лаччул хъинну кумаг бувайссар дурухлу чахь учин дуван ва къюву хьхьара дуван. Хъинну кумаг бувайсса бур кIущалдануй атил дурсса ацци диширчагу (цинявннан бавхьунссархха уринотерапия тIий).
Найрал дачIу диртсса чIумал бикIу, вайми ущу-щулгъилул кьацIру увкуний бикIу кIай нашатырный спиртрал хъинну кумаг байсса бур лал дагьан къариртун, щаву хъин дуван.
Ялагу хъинну кумаг байсса бур, найрал дачIу диртсса кIанттая дачIугу дурккун, къуппан ххалаххул щинал (сок одуванчика). ДачIу диртсса кIанттай ца кIунтI личIайсса бур цIан лавгсса.
Зуйнма ущу-щулгъилул кьацIру къаучиншиврул, хIачIангу, ялтту дуккангу аьркинссар тIар чавахърал аьгъушиву (рыбий жир). Зимизирттал, мичIакирттал, чIакрал, щахханайрдал, вацIлул суцIирдал кьацIурдия миннул ххуйну уру­ччайсса ур инсан. Гьарца бурчу чIалачIисса тIивтIусса кIану миннуй аьгъу буварча, цуппа-ца гъан къахьунтIиссар зучIан. Найрал дачIу къаританшиврул зуйхра ду­ккияра календулалул сок. Ялагу мичIакру, чIакри гъан хьун къабитайсса бур суврарая сок дурну чIалачIисса базурдайх дуккарча.
СуцI лавчIун оь цIупI буллай бухьурча, дуккан аьркинссар тIар «Линимент синтомицина» (5%) тIисса мазь. Миннул, га ссят ма­хъунмай хъит учин бувну, ялун личин байсса бур бурчувун буххавайсса суцI. ПархтIутIул аьгъушиву гъаннагу дуван къабучIисса бусса бур. Миннул, гивун бурчувун бавкьуну, хирургнаща бакъа буккан къашайсса куццуй кIучI байсса бур суцI бурчуву.
МичIакрал кьацI учирча, дяркъусса щинайгу шювшуну кьацI увкусса кIану, банандалул касак буккарча, га ссят паракьат шайсса бур. Дюхлан дикIайсса дур, амма я дурухлу, я ччуччаву къадикIайсса дур.
Найрал, щахханайрал дачIурду диртсса кIанттурдайх, дачIурдугу дурккун, хIухчил чIапIи ккуччу бувну, каниву сок дуккан дурну биширча цIуцIисса кIанттай, дурухлурагу къархьуну, хъин шайсса дусса дур.
Лаччул хъинну кумаг байсса бур ущу-щулгъилул кьацIру увку­сса кIанттайх ккарччи кIидурхъун дуккарча.
Лосьон дайсса дур ущу-щул­гъилул кьацIру увкусса кIан­ттайх дуккан суврарая, узулликкурттая, мюрш бувсса пялутрал ккирилия (кора дуба), лавсун ца щаращисса щинал стакангу ялун бувтIуну, зувира минутIрай ссихIирай (водяная баня) диртун, дякъингу диртун, дигу диргьуну. Вайннуй атил дурсса кисай, памма бишайсса бур кьацIру увкусса кIанттурдай.
Мазь дайсса дур ца хъунна къуса узулликкурттал тIутIал, ца хъунна къуса пархтIутIул аьгъушиврул, 200-250 мл. аьракьул хIала дурну, дюхлулсса, цIансса кIанттай кIира кьинисса диртун. Яла ларсун ссихIирай (водяная баня) 15 минутIрайссагу диртун, дякъин дишайсса дур. Вай мазь ишла дайсса дур найрал дачIу диртний ягу щахханайрал кьацI увкуний.
Вай интнил гъилисса гьантрай, лухччинийсса ущу-щулгъигу, аргъирай, интния ххарину чантI увкуну бухьувкун, буруччияра зулва зува маевкардайн, шашлыкирдайн лух­ччайн лавгний. Зулва зува бурув­ччуминнан Занналгу кабакьайссар. ЦIуллуну битаннав.
ХIадур бувссар
З. Аьбдуллаевал